زینب اسماعیل‌زاده
کارشناس غرب آسیا

 به نظر می‌رسد که ماه‌ها تبادل آتش در جبهه شمالی و در مرز بین اسرائیل و لبنان به گشوده شدن جبهه‌ای تمام عیار نزدیک می‌شود و جنگ امروز از هر زمان دیگری از ماه‌های گذشته نزدیک‌تر است. در این راستا عربستان، کویت و کانادا نیز از شهروندان خود خواستند تا لبنان را ترک کنند. پس از 7 اکتبر حزب‌الله لبنان در حمایت از مردم غزه و حماس حملات خود به اسرائیل را آغاز کرد و از آن موقع تاکنون تقریباً هر روز این جبهه شاهد تبادل آتش بوده است. حزب‌الله در این مسیر بیش از 340 شهید نیز تقدیم مقاومت فلسطین کرد و در سوی دیگر نیز 16 سرباز صهیونیست به هلاکت رسیدند. بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در پی افزایش تنش‌ها در این ماه گفت، ارتش برای عملیات شدید در لبنان در صورت لزوم آماده است و متعهد شد که امنیت را به مرز شمالی این رژیم بازمی‌گرداند. همچنین اسرائیل کاتز، وزیر امور خارجه اسرائیل در پستی در شبکه اجتماعی X بشدت به انتشار این فیلم واکنش نشان داد و از سیدحسن نصرالله، رهبر حزب‌الله به‌دلیل رجزخوانی درباره فیلمبرداری از بنادر حیفا که توسط شرکت‌های خارجی از چین و هند اداره می‌شود، انتقاد کرد و گفت «در یک جنگ همه‌جانبه، حزب‌الله نابود خواهد شد و لبنان به شدت ضربه خواهد خورد!»
 اما چرا حیفا تا این حد برای اسرائیلی‌ها اهمیت دارد و تا این اندازه برای صهیونیست‌ها حساس شده است؟ بندر حیفا بزرگترین و پیش‌روترین بندر اسرائیل است که بخش قابل توجهی از تجارت دریایی این رژیم را انجام می‌دهد. این بندر سالانه حدود 30 میلیون تن بار را جابه‌جا می‌کند. ظرفیت جابه‌جایی کانتینر بندر با تکمیل توسعه بندر کارمل در سال 2010 به میزان 500000 TEU (واحد معادل بیست فوت) افزایش یافت. بندر حیفا مسئول بخش قابل توجهی از تجارت دریایی اسرائیل از جمله واردات و صادرات است. در حالی که درصدهای دقیقی ارائه نشده، واضح است که بندر حیفا نقش مهمی در فعالیت‌های واردات و صادرات اسرائیل ایفا می‌کند و آن را به یکی از اجزای حیاتی اقتصاد این کشور تبدیل کرده است. برای فهم نقش حیفا در اقتصاد اسرائیل بهتر است به تأثیر کاهش 85 درصدی فعالیت‌های بندر ایلات بر اقتصاد اسرائیل بیندیشیم. با حملات انصارالله یمن به کشتی‌های راهی بندر ایلات، اقتصاد اسرائیل ضربه قابل توجهی خورد. وزارت دارایی اسرائیل اعلام کرد با افزایش 163 درصدی قیمت حمل‌ونقل دریایی در سطح جهان، اسرائیل ممکن است از طریق افزایش هزینه‌های واردات یا اختلالات زنجیره تأمین و افزایش قیمت کالاها و انرژی تحت تأثیر قرار گیرد. شهر ایلات و بندر آن در منتهی‌الیه شمالی دریای سرخ توسط سیستم‌های ضد موشکی محافظت می‌شود، اما اقتصاد ایلات بسیار آسیب دیده و عملیات بندری آن به صفر رسیده است.
اسرائیل برای فعالیت‌های اقتصادی خود بشدت به تجارت دریایی متکی است. اختلالات در مسیرهای حمل‌ونقل منجر به افزایش هزینه برای کالاهای وارداتی می‌شود که می‌تواند به تورم کمک کند و بر هزینه کلی زندگی تأثیر بگذارد. علاوه بر این، تأخیر در زنجیره تأمین می‌تواند تولید صنعتی و سایر فعالیت‌های اقتصادی وابسته به تحویل بموقع مواد خام و قطعات را مختل کند. همه این تحلیل‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که ایلات تنها 5 درصد از واردات دریایی اسرائیل را تشکیل می‌دهد! چه اتفاقی می‌افتد اگر اقتصاد بندر مهمی مثل حیفا به خطر بیفتد؟! مسلماً این دورنمای ترسناکی برای اسرائیلی‌هاست. مایکل اورن که در دوران دولت اوباما سفیر اسرائیل در ایالات متحده بود، گفت: حزب‌الله یک تهدید استراتژیک برای اسرائیل است. او در این باره گفت: تخمین زده می‌شود که حزب‌الله حدود 130 هزار راکت و موشک داشته باشد که می‌تواند به سرعت سیستم‌های پیشرفته پدافند هوایی کشورش را تحت تأثیر قرار دهد و به بزرگترین شهرهای آن حمله کند. اورن ادامه داد: «من تخمین‌هایی را خوانده‌ام که حزب‌الله می‌تواند در سه روز، کاری با ما انجام دهد که بسیار وحشتناک است.
وی با اشاره به سایت تأسیسات هسته‌ای اسرائیل گفت:
«شما در مورد از بین بردن تمام زیرساخت‌های ضروری، پالایشگاه‌های نفت، پایگاه‌های هوایی و دیمونا صحبت می‌کنید.»
ترس صهیونیست‌ها نابجا نیست. اسرائیل حتی در سال 2006 در جنگ 33 روزه نتوانست حزب‌الله را شکست دهد و این جنگ یک ناکامی تمام‌عیار برای این رژیم بود. بر همگان واضح است که حزب‌الله از آن زمان چه از نظر تسلیحات و مهمات و چه از نظر شیوه‌های جنگ پیشرفت‌های چشمگیری داشته به نحوی که صهیونیست‌ها را شوکه کرده است، آیا نبرد با این حزب‌الله برای صهیونیست‌ها ممکن است؟ سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، در سخنرانی اخیر خود به افزایش تنش‌ها واکنش نشان داد و گفت: «این اولین بار در طول تاریخ رژیم صهیونیستی است که ساکنان شمالش، منازل خود را ترک می‌کنند و اسرائیل مجبور به ایجاد کمربند امنیتی در این منطقه می‌شود. جبهه مقاومت لبنان صنعت گردشگری و کشاورزی را در مناطق شمالی سرزمین‌های اشغالی نابود کرده است.» سید حسن نصرالله ادامه داد: «ما سلاح‌های جدیدی داریم که برخی از آنها را در این جنگ استفاده کردیم و قطعاً طی روزهای آینده از این سلاح‌ها استفاده خواهیم کرد. ما پتانسیل انسانی دهشتناکی داریم که کاملاً آماده هستند اما با تعداد معینی نیرو در این میدان می‌جنگیم. در 24 ساعت گذشته وقتی ما سانتیمتر به سانتیمتر حیفا را رصد کردیم، دشمن دچار استیصال شد که ما چگونه این امر را به نتیجه رساندیم. تهدید به جنگ علیه لبنان هرگز باعث ترس و دلهره مقاومت نخواهد شد. دشمن می‌داند که هیچ جایی در این رژیم وجود ندارد که خارج از دایره هدفگیری و بمباران ما باشد، ما به پشتیبانی از جبهه غزه ادامه خواهیم داد و در عین حال برای هر احتمالی آماده هستیم.»
از سوی دیگر در جبهه صهیونیست‌ها چیزی که بیش از هر زمان دیگری به چشم می‌خورد، اختلاف نظر و درگیری است. انحلال کابینه جنگ پس از خروج بنی گانتز و یوآو گالانت به خوبی مؤید این نکته است. تامیر باردو رئیس سابق موساد اخیراً گفته است «نتانیاهو هیچ استراتژی یا چشم‌اندازی برای آینده ندارد و تنها چیزی که برایش اهمیت دارد ماندن در قدرت است. نتانیاهو ما را به فاجعه می‌کشاند و پیروزی‌ای که از آن صحبت می‌کند به معنای از دست دادن سربازان بیشتری است.» نتانیاهو امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز دارد تا در قدرت بماند چرا که از دست دادن قدرت به معنی پایان زندگی سیاسی او و حتی شاید به زندان رفتن او است. محاکمه بنیامین نتانیاهو پس از تحقیقات در مورد اتهامات رشوه‌خواری، تقلب و نقض اعتماد توسط وی و متحدان سیاسی نزدیک در حلقه درونی او در دوره چهارم و پنجم وی به‌عنوان نخست‌وزیر اسرائیل آغاز شد. پلیس اسرائیل در دسامبر 2016 تحقیق درباره نتانیاهو را آغاز و متعاقباً علیه او کیفرخواست صادر کرد. در 21 نوامبر 2019، نتانیاهو رسماً به‌دلیل نقض اعتماد، دریافت رشوه و کلاهبرداری متهم شد. محاکمه نتانیاهو در دادگاه منطقه اورشلیم در 24 مه 2020 با شهادت شاهدان در 5 آوریل 2021 آغاز شد. همچنین از آوریل 2024، محاکمه هنوز ادامه دارد.
اما ادامه جنگ چگونه می‌تواند مشکلات نتانیاهو را برای او حل کند؟ طرح بحث‌برانگیز اصلاحات قضایی که نتانیاهو آن را پیش از آغاز جنگ دنبال می‌کرد بر آینده سیاسی او تأثیرگذار خواهد بود. این طرح در حال حاضر پس از فشارهای شدید عمومی متوقف شده است. اما اگر به هر حال پیش برود، نتانیاهو می‌تواند دادستان کل فعلی را برکنار کند و کسی را منصوب کند که بتواند اتهامات علیه او را رد کند. او همچنین می‌تواند در انتصاب قضاتی که به درخواست تجدیدنظر در آینده رسیدگی می‌کنند، نفوذ پیدا کند. به این ترتیب، او می‌تواند از محکومیت فرار کند یا محاکمه‌اش را به طور کامل لغو کند اما همه اینها در گرو ماندن نتانیاهو در رأس قدرت است. چیزی که بی‌بی از آغاز جنگ در مورد آن سخن گفته یک «پیروزی کامل» است که به معنی نابودی حماس است؛ اتفاقی که با گذشت بیش از 8 ماه نه تنها به حقیقت نپیوسته بلکه غیرممکن بودن آن نیز آشکار شده است. گشودن جبهه شمالی در شرایط کنونی تلاش برای فرار از پاسخ‌گویی درمورد غزه و پیروزی در قبال آن به نظر می‌آید. در این بین امریکایی‌ها نیز مایل به افزایش تنش‌ها و گشوده شدن جبهه شمالی نیستند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده از اسرائیل و لبنان خواست تا راه‌حلی دیپلماتیک برای مهار تشدید تنش و بازگرداندن شهروندان هر دو طرف به خانه‌هایشان بیابند. با توجه به نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری امریکا، خاورمیانه در حال جنگی تمام عیار است که به هیچ عنوان چیزی نیست که بایدن بخواهد. در این راستا عاموس هوخشتاین، فرستاده ویژه امریکا گفت که کشورش در تلاش است تا از یک «جنگ بزرگ‌تر» بین اسرائیل و حزب‌الله در جنوب لبنان جلوگیری کند. هر چند که ایالات متحده متعهد شد که در صورت جنگ همه‌جانبه با حزب‌الله از اسرائیل حمایت کامل خواهد کرد. البته که این حمایت همه‌جانبه جمله‌ای کلیشه‌ای ‌است که امریکایی‌ها به‌دلیل ملاحظات داخلی و بین‌المللی خود در انتهای تمام نارضایتی‌هایشان در مورد اسرائیل بیان می‌کنند. این که آیا واقعاً جنگی درخواهد گرفت یا نه در گرو عوامل متعددی است اما چیزی که مشخص است این که نتیجه این جنگ هرچه باشد، اگرچه به نفع نتانیاهو و آمال سیاسی اوست، اما به نفع اسرائیل و متحد بزرگش امریکا نخواهد بود. آیا اسرائیل از تجربه جنگ 33 روزه درس خواهد گرفت؟ باید دید.