مروری بر آثاری که در زمینه موسیقی جنگ ساخته شدند
کجایید ای شهیدان خدایی
هوشنگ کامکار، سرپرست گروه کامکار کارهای بسیاری آهنگسازی کرده است اما سرود زیبای «کجایید ای شهیدان خدایی» یکی از آثار ماندگار موسیقی ایران است با صدای بیژن کامکار و آهنگسازی هوشنگ کامکار که به مناسبت سوم خرداد و آزادسازی خرمشهر ساخته شد و بنا به گفته خواننده این اثر «این آهنگ در یک فضا و شرایط خاص در دوران دفاع مقدس و انقلاب ساخته شد و در خاطره‌ها هم ماند و در زمان جنگ در نسخه‌های متعددی توزیع شد. کارهایی که به گفته بیژن کامکار نه سفارشی بود و نه دستوری و تنها جوش و خروش درونی بود. به گفته او، نخستین سرود جنگ را در حالی ساختیم که هنوز مردم جنگ را باور نداشتند.
ممد نبودی...
صدای غلام کویتی‌پور یکی از صداهایی است که با سرود دفاع مقدس گره خورده است. گرچه هنرمندان بسیاری قطعه «ممد نبودی ببینی شهر آزاد گشته خون یارانت پر ثمر گشته» را خوانده‌اند و این شعر خاطره‌انگیز بارها و بارها از رادیو و تلویزیون شنیده شده است اما انگار با صدای غلام کویتی‌پور با آن آشنا شده‌ایم و جواد عزیزی به یاد محمد جهان‌آرا از سرداران نامدار جنگ سرود که زاده خرمشهر و فرمانده سپاه این شهر بود اما بعد از آزادسازی خرمشهر حسین فخری همرزم شهید جهان‌آرا این سرود را نخستین بار بر سر مزارش خواند و بعد از آن کویتی‌پور با بهره‌گیری از فضای نوحه‌های منطقه بوشهر و شروه‌خوانی‌های آن منطقه خواند.
خجسته باد این پیروزی
احمدعلی راغب آهنگسازی است که با قطعه «خجسته باد این پیروزی» گره خورده است. از نام این اثر می‌توان این‌گونه تصور کرد که این سرود به چه مناسبتی ساخته شده است. «خجسته باد این پیروزی» از دیگر آثار ملی و ارزشی است که به سفارش رادیو و به مناسبت آزادسازی خرمشهر در عملیات دفاع مقدس ساخته است. خواننده این کار محمد گلریز است و اشعار آن سروده زنده‌یاد حمید سبزواری. یک مارش نظامی در دستگاه بیات ترک که صبح روز سوم خرداد سال ۶۱، بعد از خبر به یاد ماندنی «خونین‌شهر، شهر خون آزاد شد»، این سرود با مطلع «از صلابت ملت و ارتش و سپاه ما/ جاودانه شد از فروغ ظفر پگاه ما» برای اولین بار از رادیو پخش شد و تا امروز هم زمزمه می‌شود.
دایه دایه وقت جنگه
رضا سقایی خواننده مشهور و پرآوازه موسیقی لری بود. صدایی که سوز آن همیشه در ذهن مخاطب است، او خواننده قطعه ماندگار و نوستالژیک «دایه دایه وقت جنگه» است. با وجود آنکه سال‌های بسیار از تاریخ تولید آن می‌گذرد اما همچنان نو و شنیدنی است و شاید خاصیت این قطعه در همون خالص بودن این اثر باشد. این کار در قالب موسیقی فولک ایران و منطقه لرستان و به آهنگسازی مجتبی میرزاده است که البته پیش از انقلاب ساخته شد اما با تنظیمی جدید سقایی آن را خوانده و لحن حماسی آن یادآور جنگ ایران و عراق است و برای نسل‌های دیروز و امروز شنیدنی است.
مادر برام قصه بگو
دهه‌های 70-60 این سرود را خیلی خوب به یاد می‌آورند، اثری در ژانر موسیقی کودک و نوجوان که در سال‌های پایانی جنگ ایران و عراق توسط گروه سرود آباده خوانده شد و بارها و بارها در برنامه کودک تلویزیون پخش شد. این قطعه که روایتی داستانی دارد، دلتنگی‌های فرزند خردسالی که پدرش به جنگ رفت و او پدر را به خواب دیده است بیان می‌کند که مادر قصه دلاوری‌های پدر رزمنده‌اش را برای او تعریف می‌کند. قصه بابا برای بار اول در یک رژه نظامی در حضور رهبر معظم انقلاب که رئیس‌جمهور وقت ایران بودند، در شیراز خوانده شد و پس از پخش آن در صداوسیما شهرت بسیاری گرفت و رئیس‌جمهور وقت از اعضای گروه تجلیل کرد.
همپای جلودار
فعالیت‌های حوزه هنری در اوایل دهه 1360، گسترش یافت و تولید موسیقی برای دفاع مقدس نیز، جزو یکی از اولویت‌های این حوزه بود. مجموعه آلبوم‌های «نینوا»، نتیجه تلاشی در همین راستا محسوب می‌شد که دو آلبوم ابتدایی آن بیشتر به موضوع جنگ پرداخته بود. دو تصنیف «شهرخون» و «همپای جلودار» در این مجموعه آلبوم، بیش از دیگر قطعه‌ها شنیده شد که تصنیف دوم، با یک مثلث طلایی یعنی حمیدسبزواری در قالب شاعر، دکلمه‌خوانی فرج‌الله سلحشور و حسام‌الدین سراج به‌عنوان خواننده شکل گرفت. هرچند این تصنیف بیشتر به‌عنوان یک تصنیف برای مردم فلسطین و لبنان شناخته می‌شود اما جزو ماندگارترین آثار موسیقایی دفاع مقدس نیز هست.