ایران، چین و روسیه در بیانیه بی‌سابقه و مشترک خود در نشست شورای حکام، ادعاهای تروئیکای اروپا و امریکا را محکوم کردند
اقدام سه‌جانبه علیه قطعنامه غربی
پکن، مسکو و تهران با انتشار بیانیه مشترک در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در برابر ائتلاف سه‌جانبه تروئیکای اروپایی هم‌پیمان شدند و با محکوم کردن آنچه در روند عهدشکنی در اجرای توافق هسته‌ای رخ داده است، تمام کارشکنی‌های جبهه غرب از بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای تا اعمال تحریم‌های فرابرجامی را یادآور شدند. این بیانیه در حالی منتشر شد که فرامتن آن حامل یک پیام مهم به طرف غربی بود؛ پیامی که نشان می‌دهد هر قطعنامه احتمالی‌ای که غربی‌ها علیه ایران در شورای امنیت مطرح کنند، با مخالفت قاطع چین و روسیه روبه‌رو خواهد شد.
پشتیبانی از تهران در برابر خرابکاری‌های سیاسی
ایران، چین و روسیه در این بیانیه مشترک -که تدوین آن برای نخستین‌بار اتفاق افتاده است- برگزاری 9 دور مذاکره در وین را تلاشی خواندند که با هدف احیای برجام صورت گرفت، اما این تلاش زیر سایه ملاحظات سیاسی فرانسه، آلمان و انگلیس و همچنین امریکا به بن‌بست رسید. تهران، پکن و مسکو برجام را همچنان معتبر خواندند و با اشاره به برداشته شدن شماری از محدودیت‌های مصرح در این توافق در اکتبر ۲۰۲۳ از جمله خروج نام 23 نفر و 61 نفر از فهرست تحریم‌ها، از سه کشور اروپایی بابت نافرمانی نسبت به رفع این محدودیت‌ها و باقی نگه داشتن آنها در سطح ملی که با قطعنامه 2231 مغایرت داشت، انتقاد کردند. سه کشور با یادآوری این واقعیت که در صورت اجرای کامل برجام، به اکثریت قریب به اتفاق پرسش‌های آژانس در مورد برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران پاسخ داده می‌شد، بر این مهم تأکید کردند که پس از بازه‌های زمانی پیش‌بینی شده در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، با برنامه هسته‌ای ایران به همان روشی که با هر یک از دولت‌های دیگر فاقد سلاح هسته‌ای عضو NPT انجام می‌شود، رفتار خواهد شد. ایران، چین و روسیه در پایان این بیانیه خواستار پایان بخشیدن به چرخه بی‌پایان تشدید فشار شدند و بر ضرورت تسهیل بخشیدن به روند احیای برجام تأکید کردند. چه به اعتقاد آنها هنوز هم امکان انجام این کار وجود دارد و این سه کشور برای آن آماده هستند.
اقدام بی‌سابقه با پیام‌های روشن
موضعگیری مشترک ایران، چین و روسیه در قالب یک بیانیه مشترک در حالی برای نخستین‌بار در نشست شورای حکام صورت می‌گیرد که پیشتر رویکرد مسالمت‌جویانه تهران مبنی بر تفاهم با «رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس برای ازسرگیری سطح جدید همکاری‌ها حائزاهمیت ویژه‌ای برای بازتاب یافتن در نشست شورای حکام بود. با این حال رویدادی که پس از این اتفاق در روند جلسات اخیر آژانس پدیدار شد، بیانیه فرانسه، انگلیس و آلمان در محکومیت رویکرد مبتنی بر حسن نیت و تعاملی تهران جهت شفاف‌سازی فعالیت‌های هسته‌ای‌اش بود؛ بیانیه‌ای که در آن ادعا شده است ایران با رد راه‌حل دیپلماتیک، تصمیم گرفته برنامه هسته‌ای خود را به سطوح نگران‌کننده‌ای گسترش دهد. این بیانیه نشان می‌داد تروئیکای اروپایی برای رسیدن به چنین شرایطی، شهادت ناباورانه و ناگهانی سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری فقید کشور را فرصتی برای عرض اندام یافته و صحنه را برای فضاسازی دوباره و تصویب قطعنامه ضدایرانی مناسب یافته‌اند.
برهم خوردن بازی اردوگاه غرب
اگرچه پیشتر تحلیلگران به ناگزیری روسیه و چین در التزام به پیروی از رفتار طرف‌های غربی توافق هسته‌ای معتقد بودند و ایران ادوار پیشین را گرفتار نظام سختگیرانه تحریم‌ها می‌دانستند اما انتشار بیانیه سه‌جانبه تهران، چین و مسکو نشان از برهم خوردن بازی سیاسی اردوگاه غرب در پرونده هسته‌ای ایران دارد؛ جایی که بر خلاف سال‌های گذشته اتفاق نظر چین و روسیه، عقلانیت و تفوق افراط در جبهه طرف‌های مذاکرات هسته‌ای را به حاشیه رانده است. از سویی دیگر ایران با پایبندی به مقررات پادمان هسته‌ای و تقویت روابط منطقه‌ای‌اش با قدرت‌های بزرگ آسیایی جزئی از موج بپاخواسته و اعتراضی علیه رویکردی شده که علیه سیاسی‌کاری کشورهای منظومه غرب در نهادهای بین‌المللی همچون آژانس شوریده است؛ اتفاقی قابل تأمل که خروجی آن نه تنها تعیین‌کننده چشم‌انداز مناسبات پیش رو با قدرت‌های جهانی در پرونده هسته‌ای است بلکه محکی برای سنجیدن صلاحیت و توانایی سیاست خارجی دولت سیزدهم در سومین سال عمر آن به شمار می‌رود.
قضاوت دقیق
برای قضاوتی دقیق پیرامون بیانیه بی‌سابقه ایران، روسیه و چین لاجرم باید آن را با تحولات پیشین در مذاکرات ایران و 1+5 و نشست‌های شورای حکام قیاس کرد؛ دوره‌ای که چین و روسیه فارغ از رویکرد برآمده از حسن نیت ایران برای پیگیری مذاکرات هسته‌ای و تلاش برای ابهام‌زدایی از ملاحظات ادعایی درباره صنعت هسته‌ای صلح‌آمیز خود دلیلی نمی‌دیدند حساب خود را از محاسبات یک‌جانبه‌گرایانه چهار کشور غربی مذاکرات هسته‌ای جدا کنند و از سناریوی تحریم و فشار در محافل بین‌المللی همچون شورای امنیت و نشست‌های آژانس فاصله گیرند، اما تلاش دولت سیزدهم برای جلب اعتماد جهانی که نه از سر اضطرار و انفعال که برآمده از نگاه فعالانه و چندوجهی به سیاست خارجی بود، به تغییر فاحش در نحوه مطالبه‌گری و احقاق حقوق هسته‌ای انجامید و برای نخستین‌بار در آوردگاه مذاکرات رفع تحریم‌ها و گردهمایی‌های آژانس شکافی بی‌سابقه پدیدار کرد.
بنابراین آنچه دیروز در وین رخ داد و بیانیه‌ای که در محکومیت عهدشکنی طرف غربی در اجرای توافق هسته‌ای منتشر شد، گام اول برای بازگشت به عصر جلب اعتماد به بازی جدید ایران در زمین سیاست خارجی بود؛ فضایی که تحت تأثیر پارادایم پذیرش گام به گام رویکرد تهران مبنی بر صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای‌اش از سوی دو قدرت بزرگ آسیا قرار گرفته است.
در چنین فضایی ائتلاف 3 در برابر 3، می‌تواند ناظران را به این باور برساند که وین و نشست جاری آژانس حتی اگر در سیر خویش رویدادی با نشان یک مواجهه دیپلماتیک باشد، اما اکنون نتیجه و برآیندی متفاوت به بار آورده است. از این رو برای سنجش ارزش‌های نشست شورای حکام در ترازوی قضاوت باید از متن و مفاد بیانیه عبور کرد و به نتایج عینی و ملموس آن در ذهن و روان کشورهای بزرگ و کوچک بین‌الملل روی آورد؛ جایی که ایران دیگر آن بازیگر منفعل نیست که فارغ از آنچه در صنعت هسته‌ای صلح‌آمیز و سیاست خارجی منطقی‌اش در پیش می‌گیرد، به قربانی بازی سیاسی قدرت‌های بزرگ جهت تحقق مطامع زیاده‌طلبانه‌شان تبدیل شود.
بــــرش
تصویب قطعنامه سیاسی علیه ایران
قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی عضو برجام درباره برنامه هسته‌ای ایران روز گذشته با ۲۰ رأی موافق، ۲ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصویب شد. به گزارش رویترز به نقل از منابع غربی، در این قطعنامه که توسط انگلیس، فرانسه و آلمان ارائه شده است، از ایران خواسته شده تا درباره ذرات اورانیوم کشف‌شده در ۲ سایت توضیح دهد، همکاری با آژانس را بهبود بخشد و از تصمیم خود برای لغو انتصاب بازرسان باتجربه آژانس بازگردد. در این قطعنامه همچنین ادعا شده که ایران تعهدات خود در زمینه پادمان‌های پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را نقض کرده است.
این قطعنامه در حالی به تصویب رسید که پیشتر تهران نسبت به عواقب آن هشدار داده و تصریح کرده بود این اقدام احتمالی را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت. تلاش جبهه غربی شورای حکام با هدف تحت‌الشعاع قراردادن سفر اخیر گروسی به اصفهان و همچنین انتخابات جدید ایران به جریان افتاد که در نهایت به تصویب قطعنامه‌ای سیاسی انجامید. این در حالی بود که علاوه بر بیانیه پیشدستانه و مشترک ایران، چین و روسیه در محکومیت این اقدام، شماری دیگر از اعضای آژانس از جمله جمهوری بلاروس، جمهوری نیکاراگوئه، جمهوری عربی سوریه، جمهوری زیمبابوه و جمهوری بولیواری ونزوئلا در بیانیه مشترک دیگری ارائه قطعنامه علیه ایران را محکوم کردند .
