فائزه سادات یوسفی
خبرنگار

روز گذشته، ولادیمیر پوتین در حالی وزیر دفاع خود را تغییر داد که میدان جنگ اوکراین، جنگی تعیین کننده در چشم‌انداز ناتو در آینده جهان، اینک تحولاتی را تجربه می‌کند که پیش از این غرب با وجود حمایت‌های مالی و سیاسی از کی یف انتظارش را نداشت.
پیشروی‌های روسیه در خاک اوکراین پس از سوگند پوتین و تثبیت جایگاه سیاسی‌اش در روسیه و کشمکش‌های درونی ناتو بر سر تأمین تسلیحات اوکراین، ورود نیمه محسوس نیروهای ناتو در جنگ و تهدیدات اتمی جدید روسیه، نه تنها مواضع پوتین را در پیشبرد اهداف مسکو در قبال جنگ نیابتی اوکراین را تحکیم می‌کند، بلکه نشان می‌دهد، جنگ اوکراین اکنون وارد مرحله جدیدی از رویارویی ناتو و روسیه شده و هر برآورد جدیدی نیازمند بررسی مؤلفه‌های تازه در میدان سیاسی و رزمی این جنگ است.

تغییر وزیر دفاع
در این بین، تغییر وزیر دفاع روسیه در ساختار جنگ پیامی از اهتمام مسکو و هدفگذاری جدید نظامی-اقتصادی را به بروکسل ابلاغ می‌کند. در همین راستا پوتین، آندری بلوسف اقتصاددانی را که قبلاً معاون اول او بود، به سمت وزیر دفاع منصوب و سرگئی شویگو، وزیر دفاع سابق را به عنوان دبیر شورای امنیت ملی روسیه انتخاب کرد. اما انتصاب غیرمتعارف یک اقتصاددان برای سمت وزرات دفاع سؤالات‌های زیادی را در محافل سیاسی بویژه در غرب ایجاد کرد که در پی آن پسکوف، سخنگوی دولت روسیه توضیح خود را چنین بیان کرد که امروز در میدان جنگ برنده کسانی هستند که دارای نوآوری بیشتر و آماده معرفی آنها به سریع‌ترین روش ممکن باشند. وی همچنین با اشاره به رشد سریع بودجه نظامی روسیه، ادغام اقتصاد ارتش در اقتصاد ملی را بسیار مهم بر‌شمرد. طبق گزارش‌ها اکنون هزینه‌های نظامی روسیه از زمان آغاز درگیری اوکراین از 3 درصد به 6.7 درصد تولید ناخالص داخلی افزایش یافته است. برخی تحلیلگران روس نیز معتقدند علت انتخاب وی توسط پوتین در این است که وی اقتصاددان استراتژیستی است که در راستای منافع ملی می‌اندیشد و تجربه گسترده‌ای روی تحول اقتصاد روسیه دارد و همچنین دارای ارتباطات قوی با صنایعی است که به ارتش خدمت می‌کنند.
به نظر می‌آید کرملین تلاش دارد ضمن حفظ استراتژی خود در جنگ، به بهترین نحو ممکن تحولات اقتصادی را در جهت بهره‌مندی بیشتر و بهینه کردن هزینه‌های جنگی قرار دهد تا از بروز اثرات اقتصادی بر جنگ بکاهد.
از سوی دیگر، مقامات کرملین تأکید کردند که انتصاب بلوسف به هیچ وجه سیستم فعلی را از نظر مسائل دفاعی تغییر نخواهد داد و والری گراسیموف، رئیس ستاد کل روسیه، سمت خود را حفظ خواهد کرد.

تغییر معادلات در جنگ
فعال شدن جبهه خارکیف و پیشروی‌های ارتش روسیه با عطف به سابقه اوکراین در ماه‌های اخیر، تغییر معادلات میدان جنگ را رقم زده است. تغییری که در صورت استمرار نه تنها منافع استراتژیک ناتو را تهدید می‌کند بلکه پارامترهایی را تعیین خواهد کرد که روند تغییر در نظم جهانی را چنان قوت می‌بخشد که در آن سطوح قدرت جابه‌جا شده و امریکا جایگاه امپراطوری خود را از دست خواهد داد. بنابراین، این سؤال مطرح می‌شود که ناتو که در حال تعریف جدیدی از سطح منازعه با روسیه بود چه اقدامی خواهد کرد.
تردیدی نیست، زوال تاب‌آوری اوکراین در امتداد فرسایشی شدن جنگ از یکسو و جدیت ناتو برای کسب پیروزی همراه با پیشروی‌های ارتش روسیه از سوی دیگر، ترتیبات میدانی غرب را تغییر جهت داده و به نقطه جوش رسانده. گو اینکه فرانسه با ارسال نیرو به اوکراین و در ادامه آن ابراز تمایل دیگر کشورها چون انگلیس و لیتوانی به این اقدام، نشان داد که ناتو به ناچار متوسل به بکارگیری ذخیره راهبردهای خود علیه مسکو شده است. به نظر می‌آید یکی از برنامه‌های ناتو در این راستا که البته همچنان به طور پراکنده و غیرمتمرکز رواج دارد و در لفافه سخنان مقامات غربی نیز یافت می‌شود، حمله مستقیم به عمق خاک روسیه و یا تقابل مستقیم با مسکو باشد.