نگاهی به مستند تحسین‌شده از ابی مارتین
غزه برای آزادی می‌جنگد!
احسان مفیدی‌کیا
منتقد
فیلم با تصاویر ساحلی آغاز می‌شود که باید نماد رهایی و آرامش باشد، اما خیلی زود دیوار نامرئی چند صدمتر آن‌طرف‌تر از ساحل، که غزه را هم از لحاظ فیزیکی و هم رسانه‌ای محصور کرده است، آشکار می‌شود.
مستند تحسین شده «غزه برای آزادی می‌جنگد» یک اثر مصاحبه‌محور است که در بحبوحه درگیری فلسطینی‌ها برای دفاع از شرف قدس که مورد تعرض دولت ایالات متحده و اسرائیل قرار گرفته بود، ساخته شد.
ابیگیل مارتین مستندساز و ژورنالیست امریکایی، این مستند را در سی و پنج سالگی ساخت. او در سالی که تظاهرات بازگشت در باریکه غزه در اوج خود بود، خودش را به آنجا رساند و توانست تصاویر و مصاحبه‌هایی را ثبت و ضبط کند که تا پیش از آن کمتر دیده شده بودند. شجاعت مثال زدنی ابی مارتین در مواجهه با صحنه‌های درگیری وقتی قابل درک می‌شود که بدانیم در طول یک بازه زمانی محدود، تک تیراندازان اسرائیلی نزدیک به 200 نفر را مستقیم و عمداً مورد هدف قرار دادند و در این بین هیچ ابایی از کشتن خبرنگاران نیز نداشتند و چه بسا آنها را اهداف مهم خود می‌دانستند، چرا که دستور داشتند به هر شیوه‌ای از گسترش اخبار پیرامون فجایعی که در حال رخ دادن بود، جلوگیری کنند.
تظاهرات بازگشت، موجی از اعتراضات بود که پس از انتقال سفارت ایالات متحده امریکا به قدس در ماه مه سال 2018 آغاز شد. در همان روز اعلام، فلسطینیان خشمگین دست به اعتراض گسترده زدند و نتیجه آن به خاک و خون کشیده شدن 60 معترض و زخمی شدن قریب به 3700 تن دیگر بود که در روزهای بعد شمار این فاجعه به نحو فزاینده بالاتر رفت.
حتی در نتیجه این کشتار هم، شورای امنیت سازمان ملل نتوانست برای اقدام مؤثر در جهت متوقف کردن رژیم صهیونیستی به جمع‌بندی برسد و شورای حقوق بشر نیز تنها به یک بیانیه بسنده کرد که در آن آمده بود: «اسرائیل به گونه‌ای آشکار و عمدی از خشونت‌های مرگبار و دیگر روش‌های غیرقانونی برای سرکوب تظاهرکنندگان در غزه استفاده کرده است.»
در فوریه 2019 گروه مستقلی از بازرسان به وضوح به ارتکاب اسرائیل به «جنایت جنگی» و «جنایت علیه بشریت» اذعان کردند و البته کسی در سازمان ملل گوشش بدهکار این چیزها نبود.
یکی از جملات طلایی مستتر در پلان‌های خانم مارتین و مصاحبه‌هایی که با مجروحان و خانواده شهدا گرفته این است: «در فلسطین دو گروه به طور واضح اهداف همیشگی گلوله‌ها هستند: خبرنگاران و امدادگران.»
یکی از آنهایی که اسمش در راه نجات هموطنان مظلومش جاودانه شد، «خواهر رزان» بود. رزان اشرف النجار، بانوی امدادگر جمعیت هلال احمر فلسطین در همان روزها، مورد اصابت گلوله مستقیم صهیونیست‌ها قرار گرفت و کمی بعد روی همان تختی که مجروحان را مداوا می‌کرد، جان سپرد، در حالی که اسرائیل ادعا می‌کرد حماس از او به‌عنوان سپر انسانی استفاده کرده و عمل خود را مشروع می‌دانست.
همان‌طور که پدر رزان می‌گوید: «این یه جمله مشهوریه که میگن اسرائیل دولت ماورای قانونه» و این رویه‌ای است که از بدو تشکیل رژیم تاکنون ادامه دارد و اگر بدیهی‌ترین مفاد کنوانسیون‌های بین‌المللی هم توسط نظامیان و سیاسیون اسرائیلی نقض شود، باز شوراهای عریض و طویل جهانی و دولت‌های پیشرفته غربی چشم بر جنایت‌های غیرقابل انکار آنها می‌بندند و در بهترین حالت با یک پیام شفاهی کمرنگ که در آن هم هر دو طرفِ درگیری را به آرامش فرا می‌خوانند، پاسخ خواهند داد.
برای همین است که پدر رزان می‌گوید که آنها تا آخر ایستاده‌اند و خواسته نهایی‌شان تنها بازگشت به فلسطین است و علی رغم شهادت دخترش و دیگر شهدا به این راه ادامه خواهند داد.
برای دیگرانی که از صحنه فلسطین دورند و این روزها فقط از طریق اخبار و شبکه‌های اجتماعی به رخدادهای سرزمین رنج و زیتون دسترسی دارند، مسلم است که نهادهای بین‌المللی و دولت‌های وابسته جهان اولی توان مقابله با هژمونی امریکا و اسرائیل را ندارند و تنها راه چاره، خیزش ملت‌ها و وادار کردن دولت‌هایشان به اقدام مؤثر علیه جنایتکارترین رژیم معاصر در غرب آسیاست.
یک نکته قابل توجه درباره ابی مارتین اینکه او در سال 2015 اقدام به تولید یک مجموعه مصاحبه با نام «پرونده‌های امپراطوری» کرد، مجموعه‌ای که در آن مدعوینی در تراز چامسکی، دی ولف و هجز در برابر سؤالات قرار می‌گرفتند. آن‌طور که مشخص بود سرمایه این مجموعه را تله سور، که یک شبکه دولتی در ونزوئلا بود، تأمین می‌کرد. اما در سال 2018 به علت تحریم‌های امریکا، دولت توان حمایت خود را از دست داد و تله سور اعلام کرد دیگر نمی‌تواند منابع سریال مارتین را تأمین کند.
آنچه آموختنی است اینکه مارتین از آگوست 2018 سریال خود را با استفاده از کمک‌های مردمی تولید و آن را به یک مجموعه تحت وب روی یوتیوب و ویمئو تبدیل کرد. تولید مستند «غزه برای آزادی می‌جنگد» نیز در ادامه همین مجموعه بود که در ماه مه2021 به طور رایگان بر بستر وب منتشر شد.
این مستند و البته پلان‌های منتشر نشده‌ای از آن به‌عنوان بخشی از اسنادی بود که بعدتر به دست بازرسان مستقل سازمان ملل رسید تا بتوانند با قطعیت اسرائیل را مسئول و مقصر کشتار آن سال‌ها بدانند. حالا این الگوی تولید با این نتیجه درخشان می‌تواند برای مستندسازهای مستقلی که در پی آگاهی‌بخشی به عموم مردم جهان هستند، به شدت پیشنهاددهنده باشد: «تولید مستند، از مردم، برای مردم.»