با تعیین ضرب‌الاجل برای حذف زغال سنگ از چرخه انرژی جهان
راه انرژی‌های پاک در جهان هموار شد
آرزو کیهان
خبر‌نگار
در آخرین نشست گروه هفت کشور صنعتی موسوم به G7 که به تازگی در تورین ایتالیا برگزار شد، برای نخستین بار بر سر موضوع ممنوعیت استفاده از زغال سنگ به‌عنوان یکی از منابع انرژی آلاینده در جهان و جایگزینی آن با انرژی‌های پاک توافق شد.
یک ضرب‌الاجل سودمند برای محیط زیست
سال‌هاست که حذف سوخت‌های فسیلی به منظور مقابله با انتشار گازهای گلخانه‌ای در برنامه کشورهای جهان قرار گرفته است اما تاکنون هیچ ضرب‌الاجلی برای ممنوعیت استفاده از یکی از آلاینده‌ترین سوخت‌های جهان یعنی زغال سنگ تعیین نشده بود؛ موضوعی که این بار مورد توجه ویژه قرار گرفت و بتازگی در نشست کشورهای G7 توافق شد که تا سال 2035 انرژی زغال سنگ به‌عنوان آلاینده‌ترین شکل انرژی کاملاً کنار گذاشته شود. در صورت پایبندی این کشورها به چنین توافقی، بی‌شک شاهد کاهش انتشار میزان کربن و گازهای گلخانه‌ای در جهان خواهیم بود که خود از گرم شدن بیش از حد کره زمین جلوگیری خواهد کرد.
مقامات اقلیم و انرژی کشورهای صنعتی گروه G7 در جریان مذاکراتی که در تورین ایتالیا انجام دادند، به این توافق بزرگ رسیدند و بسیاری معتقدند که این اقدام اقتصادهای ثروتمند و توسعه‌یافته جهان می‌تواند راهی برای پایان دادن به آلاینده‌ترین شکل انرژی باشد و همچنین سایر کشورها را تشویق کند تا به این راه قدم بگذارند.
80 درصد انتشار کربن در 20 کشور
گروه G7 شامل امریکا، کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن و انگلیس و همچنین اتحادیه اروپا (عضو غیرشماری) است. به همین دلیل هم تصمیمات آنها در مورد انرژی و آب و هوا اغلب به گروه گسترده‌تر G20 که مجموعاً ۸۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کنند، بسط می‌یابد.
این نخستین باری است که کشورهای ثروتمند دنیا تاریخ مشترکی را برای خروج تدریجی زغال سنگ از چرخه سوخت خود تعیین کرده‌اند و این امر می‌تواند حرکتی به سمت انرژی‌های پاک بوده و آن را تسریع کند. از سوی دیگر برخی معتقدند که این تصمیم می‌تواند گام مهمی برای تحقق توافق‌هایی باشد که در نوامبر سال گذشته در COP28، بیست و هشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در دبی برگزار شد. اجلاس COP28 فرصتی برای رهبران جهان است تا در مورد اقداماتی که برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و جلوگیری از بدترین پیامدهای تغییرات اقلیمی لازم است، بحث و گفت‌و‌گو کنند. حالا حذف تدریجی زغال سنگ به‌عنوان یکی از سوخت‌های فسیلی آلاینده از چرخه صنعتی کشورهای ثروتمند جهان می‌تواند نویدی برای دور شدن از سوخت‌های فسیلی و کمک به جلوگیری از گرمایش بیش از حد کره زمین باشد.
بیشتر اعضای گروه G7 یعنی کانادا، فرانسه، آلمان، ژاپن، ایتالیا، بریتانیا و ایالات متحده در حال حاضر برنامه‌هایی برای کنار گذاشتن استفاده از زغال سنگ غنی از کربن دارند و در این توافق ضرب‌الاجل اعلام شده را پذیرفته‌اند. در این میان تنها امریکا و ژاپن هنوز تاریخ دقیق حذف تدریجی زغال سنگ را اعلام نکرده‌اند.
اتکای ژاپن به زغال سنگ
اما چرا ژاپن با وجود دغدغه‌مند بودن در زمینه محیط زیست، خواستار مهلت بیشتری برای حذف زغال سنگ از چرخه انرژی خود شد؟ ژاپن به‌دلیل تعطیلی بسیاری از راکتورهای هسته‌ای خود پس از فاجعه نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما در سال 2011 که به‌دلیل زلزله و یک سونامی عظیم رخ داد، برای تولید حدود 70 درصد از برق خود به مکانیسم تولید برق حرارتی متکی است. در حال حاضر زغال سنگ حدود 30 درصد از تولید برق ژاپن را تشکیل می‌دهد و بالاترین میزان به شمار می‌رود، اما دولت قصد دارد این میزان را تا سال مالی 2030 به حدود 20 درصد کاهش دهد بنابراین تا صفر شدن این رقم، فاصله دارد، هرچند برای تحقق این امر تلاش می‌کند.
فناوری‌های کربن زدا در هاله ابهام
نیروگاه‌های زغال‌سنگ حدود دو برابر بیشتر از گاز طبیعی مایع، کربن تولید و منتشر می‌کنند و اگر شتاب خروج کامل از چنین نیروگاه‌هایی در اروپا و سایر کشورها رو به افزایش باشد، می‌تواند در بهبود وضعیت گرمایش کره زمین تأثیرگذار باشد. برخی کشورها همچون ژاپن که به انرژی زغال سنگ وابستگی بیشتری دارند و زمان بیشتری برای حذف کامل آن می‌طلبند، معتقدند با استفاده از فناوری‌های نوین می‌توان میزان تولید گازهای گلخانه‌ای و کربن ناشی از مصرف زغال سنگ را کاهش داد. این کشور به سمت استفاده از هیدروژن و مشتقات آن مانند آمونیاک در بخش برق رفته است و آن را به‌عنوان یک راه‌حل بالقوه برای تولید برق حرارتی با انتشار کربن صفر می‌داند. در واقع ژاپن قصد دارد هیدروژن را به یک منبع انرژی پرمصرف تبدیل کند، زیرا در صورت احتراق، تنها آب تولید می‌کند. این روند نه تنها برای تأمین انرژی وسایل نقلیه و خانه‌ها بلکه برای کاهش انتشار کربن از نیروگاه‌های حرارتی با مخلوط کردن آن با زغال سنگ و گاز استفاده می‌شود. البته گروهی هم نسبت به مخلوط کردن آمونیاک با سوخت به منظور تولید انرژی حرارتی انتقاداتی دارند و آن را چندان دوستدار محیط زیست نمی‌دانند و معتقدند که اثربخشی آن محدود است. ژاپن اما این طرح را با هدف محدود کردن چشمگیر آلودگی گرمایشی سیاره زمین از نیروگاه‌های زغال سنگ اجرا می‌کند و معتقد است که با استفاده از فناوری‌های جذب کربن، میزان آلودگی هوا را می‌توان کنترل کرد.
پیامی برای کشورهای دوستدار زغال سنگ
تحلیلگرانG7 همچنین تصمیم دارند تا فشار خود را بر دیگر مصرف کنندگان زغال سنگ همچون چین افزایش دهند تا میزان مصرف زغال سنگ خود را کاهش دهد و هر چه سریعتر به سمت تغییر سرمایه‌گذاری خود در جهت انرژی پاک حرکت کند.
«دیو جونز»، تحلیلگر برق در اتاق فکر انرژیEmber در این باره گفت: برای کشورهای ثروتمند که در گذشته بسیار به زغال سنگ متکی بوده‌اند، مهم است که به کشورهای در حال ظهور پیام دهند دیگر کارشان با زغال سنگ تمام شده است. هدف اتاق انرژی Ember تسریع انتقال انرژی پاک با سیاست دولت‌هاست و ما معتقدیم آنها برای دستیابی به یک شبکه برق بدون کربن، باید از زغال سنگ هم فراتر رفته و گاز طبیعی را نیز حذف کنند.
کشورهای موفق کاهنده زغال سنگ
روزنامه ایندیپندنت هم در گزارشی به کشورهایی اشاره کرده که میزان مصرف زغال سنگ خود را برای تولید انرژی کاهش داده‌اند. طبق داده‌های این گزارش، کشورهایی چون آلبانی، بوتان، نپال، پاراگوئه، ایسلند، اتیوپی و جمهوری دموکراتیک کنگو بیش از ۹۹.۷ درصد برق مصرفی‌شان را با استفاده از انرژی زمین گرمایی، آب، خورشید یا باد تولید کرده‌اند و مصرف سوخت زغال سنگ را به شکل چشمگیری کاهش داده‌اند.
علاوه بر آن، داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) و آژانس بین‌المللی انرژی تجدیدپذیر (IRENA) هم نشان داده است که ۴۰ کشور دیگر از جمله ۱۱ کشور اروپایی در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ حداقل ۵۰ درصد برق مصرفی‌شان را با استفاده از فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر تولید کرده‌اند.
پروفسور «مارک جیکوبسون»، استاد دانشگاه استنفورد در این باره بیان کرد: «ما به فناوری‌های معجزه‌‌‌آسا نیاز نداریم. ما باید با برقی کردن همه چیز و تأمین برق از باد، آب و خورشید، نسیم دریا، انرژی‌های ژئوترمال(زمین گرمایی) و سایر موارد، انتشار کربن را متوقف کنیم.
