شاخص «شامخ» بهبود قابل توجهی پیدا کرده است
امیدواری بخش خصوصی به رونق اقتصادی
شامخ یا شاخص مدیران خرید (PMI) سنجه‌ای است که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق بازرگانی ایران از طریق دریافت پاسخ بنگاه‌های نمونه در صنایع مختلف به سؤالات مشخص استخراج می‌کند. این شاخص رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای مورد بررسی و چشم‌انداز انتظاری آنها در آینده را نشان می‌دهد. در جریان استخراج شاخص شامخ، اگر عدد شامخ بیش از ۵۰ واحد باشد، نشان می‌دهد اقتصاد در حال توسعه است و هر رقمی زیر ۵۰ واحد، از قرار داشتن اقتصاد در آستانه انقباض و رکود حکایت دارد. در اسفند 1402، بررسی شامخ مدیران خرید نشان از ورود تولید به مدار رونق و سرعت گرفتن بهبود آن در مقایسه با بهمن دارد. شواهد حاکی از آن است که شامخ کل اقتصاد در اسفند 1402 به بالاترین سطح در 10 ماه اخیر دست یافته است.
همچنین بررسی داده‌های این شاخص نشان می‌دهد در دولت سیزدهم، فصل جدیدی از رونق اقتصادی در فضای کسب‌وکارها آغاز شده، به طوری که میانگین شامخ در دولت سیزدهم تاکنون برابر 51 است در حالی که در دولت روحانی متوسط این شاخص 46.8 به ثبت رسیده است.
امید به تولید
تسهیل مسیر رشد اقتصادی و رونق تولید در بخش‌های مختلف فعالیت‌های اقتصادی در کشور را می‌توان به‌عنوان یکی از اهداف دولت سیزدهم عنوان کرد. اقتصاد ایران در طول دهه 90 به‌دلیل ناکارآمدی دولت روحانی به طور متوسط رشد اقتصادی صفر درصد را تجربه کرد و دولت سیزدهم از ابتدای روی کار آمدن تلاش کرد تا مسیر رشد تولید را هموار کند و بررسی آمارها نیز مؤید تحقق این هدف است. تداوم رشد اقتصادی در 2 سال گذشته به همراه بهبود فضای کسب‌وکار، نشانه‌هایی از تحقق اهداف مدنظر دولت سیزدهم است.
شاخص شامخ نیز به‌عنوان نماگری از وضعیت رونق و تولید که توسط بخش خصوصی و اتاق بازرگانی محاسبه و اعلام می‌شود، مؤید ایجاد بستر رشد و رونق تولید در کشور است.
شاخص مدیران خرید ترکیبی کل اقتصاد
یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی، شاخص مدیران خرید است که به اختصار با عنوان «شامخ» شناخته شده و به‌صورت ماهانه توسط اتاق ایران محاسبه و منتشر می‌شود. این شاخص جهانی تصویر آنی از وضعیت رونق یا رکود کل اقتصاد بخصوص در بخش صنعت و خدمات ارائه می‌دهد. لازم به ذکر است که شاخص مدیران خرید براساس نظر و حدس و گمان مدیران ارزیابی نمی‌شود و کاملاً بر پایه اطلاعات واقعی کسب‌وکارها حاصل شده است.
آخرین گزارش منتشر شده توسط اتاق ایران حاکی از آن است که شاخص مدیران خرید «شامخ» برای کل اقتصاد در اسفند 1402 به 55.7 رسیده است. این مقدار بیشترین عدد ثبت شده از خرداد 1402 تاکنون بوده و در مقایسه با ماه قبل افزایش یافته است. بدین ترتیب می‌توان گفت که بر اساس نظرات صاحبان کسب و کارها، اقتصاد در وضعیت رو به رونقی قرار داشته و سرعت بهبود آن نیز در مقایسه با بهمن ماه بیشتر شده است.
شاخص مدیران خرید چگونه محاسبه می‌شود؟
برای محاسبه این شاخص، یک پرسشنامه حاوی 12 سؤال طراحی شده و مدیران کسب وکارها به آن پاسخ می‌دهند. هر سؤال از سه گزینه «بیشتر از ماه قبل»، «بدون تغییر» و «کمتر از ماه قبل» تشکیل شده است. سپس به هر گزینه به ترتیب عدد 1، 0.5 و صفر را می‌دهند. در نهایت درصد افراد پاسخگو در نمره هر گزینه ضرب شده و رقم حاصل عدد شامخ برای آن سؤال است. نکته مهم آن است که مدیران کسب و کارها بر اساس واقعیت‌های رخ داده در فعالیت‌های اقتصادی به این پرسشنامه پاسخ می‌دهند و گزینه انتخابی آنها بر مبنای پیش‌بینی و گمانه‌زنی نیست.
برای توضیح بیشتر این مثال را در نظر بگیرید که همه افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی اعلام کنند که تغییرات میزان فروش آنها «بیشتر از ماه قبل» بوده است. لذا 100 درصد افراد شرکت کننده نمره یک را برای این سؤال می‌‌گیرند. بنابراین عدد شامخ این سؤال 100 خواهد بود. عدد 100 مناسب‌ترین وضعیت شامخ بوده و حکایت از رونق آن بخش اقتصادی دارد. چنانچه رقم صفر شود، شامخ بدترین وضعیت را داشته و آن بخش در وضعیت رکود به سر می‌برد. عدد 50 نیز وضعیت خنثی و بدون تغییر را گزارش می‌کند.
حرکت از وضعیت خنثی به سمت شامخ 100 بیانگر بهبود بیشتر است. بالعکس حرکت از شاخص مدیران خرید 50 به سمت صفر، خبر از افول بیشتر این بخش می‌دهد.