وصال   روحانی
خبرنگار

پیشتازی فیلم‌های علمی و تخیلی
 در جلوه‌های ویژه
از هر عبارتی برای نامگذاری روی این صنعت بهره‌گیری شود، شکی نیست که از سال 1970 به این سو به‌طور مستمر به وجه غنای تصویری فیلم‌ها و جلوه‌های ویژه آن بهای بیشتری داده شده و این امر به‌خصوص در ساخت فیلم‌هایی نمود بیشتری داشته که به ژانر علمی- تخیلی تعلق دارند و مضمون داستانی‌شان بر تصاویر و افکت‌هایی متکی است که تأمین آن با ادوات ساده و رایج امکان‌پذیر نیست. این افکت‌ها فقط با تجهیزات مدرن و کامپیوترهای بسیار پیشرفته‌ای قابل تأمین است که تا 40،30 سال قبل تولید آنها فراتر از تصور بشر بود. با این توضیحات بد نیست بدانید بهترین جلوه‌های ویژه و ابداعات بصری در کدام فیلم‌های امسال سینمای جهان جلوه‌گری بیشتر و حضور مؤثرتری داشته و کدام آثار سینمایی در این زمینه شانس فزون‌تری برای تصاحب عنوان برترین‌ها را داشته‌اند. فیلم‌های واجد شرایط برای این مهم و دارندگان بهترین جلوه‌های بصری در سال پایان یافته 2023 اینها بوده‌اند: «خالق» (یا آفریننده) با طراحی کامپیوتری جی‌کوپر و ایان کاملی و مهندسی جلوه‌های ویژه اندرو رابرتز و نیل کوربولد.
«اوپنهایمر» ساخته سیاسی و تاریخی کریستوفر نولان با طراحی جلوه‌های ویژه اندرو جکسون و مهندسی بصری جاکومو مینه‌ئو که 21 اسفند ماه سال پیش جوایز اسکار برترین فیلم و بهترین کارگردانی را هم برد.
«محافظان کهکشان 3» با مدیریت تصویری استفان سره‌تی و الکسیس وایس بروت و طراحی جلوه‌های ویژه دن سودیک.
«پری دریایی کوچک» با جلوه‌های ویژه تیم برک، اندی کایند و پاتریک لدا.
«ایندیانا جونز و تماس سرنوشت» با مدیریت کامپیوتری اندرو وایت هرست و طراحی جلوه‌های ویژه کتی سیگل.

ادغامی قابل تحسین
مخارج تأمین جلوه‌های ویژه فیلم «خالق» از 80 میلیون دلار که برای فیلم‌های پرهزینه ساینس فیکشن رقم نازلی محسوب می‌شود، فراتر نرفته و این شاید از دید عده‌ای یک نقطه ضعف محسوب شود. هرچند واقعیت امر این است که محافل سینمایی و 10 هزار و 500 عضو آکادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری که نهاد اهداکننده اسکار به شمار می‌آیند، این را نه یک عیب بلکه حسن می‌دانند. چراکه فیلم مورد بحث توانسته با مخارجی کمتر از هزینه‌های نجومی مرسوم، جلوه‌های ویژه را به کار گیرد که رقبایش فقط در سایه مخارجی بس فزون‌تر به تأمین آن همت گماشته‌اند، با این دیدگاه شانس «خالق» برای رسیدن به عنوان بهترین جلوه‌های ویژه امسال اگر بیشتر از رقبای بسیار پرهزینه‌تر این فیلم نباشد، کمتر هم نیست.
فیلم «خالق» که کارگردانی آن را گرت ادواردز برعهده دارد، شاید جلوه‌های ویژه تکان‌دهنده‌ای نداشته باشد اما تصاویر عادی و جلوه‌های ویژه را با هنرمندی زیادی ادغام کرده که تحسین منتقدان را به دنبال داشته است.
 استفاده متخصصان فنی این فیلم از فناوری شگفتی‌ساز «CGI» هم هوشمندانه بوده وهم اثباتی بر این فرضیه است که هر فیلم علمی- تخیلی برای اینکه به لحاظ بصری فوق‌العاده تشخیص داده شود، لزوماً نیازی به صرف 200 میلیون دلار ندارد و با انتخاب راه‌های به‌صرفه‌تر هم می‌توان به خلق جلوه‌های ویژه دست یافت وموفقیت‌های بیشتری
به دست آورد. فیلم «اوپنهایمر» شاهکار سیاسی و تاریخی اخیر کریستوفر نولان نیز به سبب رویکرد همیشگی این هنرمند به فناوری‌های «CGI» به‌خصوص برای چهره‌پردازی‌ها و پیر کردن چهره‌های جوان یا بالعکس، از کارهای موفق مبتنی بر جلوه‌های ویژه در سال گذشته بوده و رقیب اصلی فیلم «خالق» در راه تصاحب برترین جوایز این رده به‌شمار می‌آید؛ به‌خصوص که نولان به جای افراط در استفاده از این سیستم، استفاده حداقلی از آن را در راه انتقال شفاف‌تر مفاهیم مورد نظرش در دستور کار خود دارد و مانند بسیاری از همتاهایش بنده فناوری نشده و فقط استفاده‌ای هوشمندانه از آن کرده است.

امیدهای همچنان برقرار دیزنی و مارول
تعدادی از فیلم‌های پرهزینه و بیش از حد فناورانه کمپانی والت دیزنی هم از مدعیان جدی جوایز برترین جلوه‌های ویژه در سال گذشته هستند که فیلم «ایندیانا جونز 5» از آن دست است. این وضع شامل فیلم‌های ابر قهرمانی کمپانی مارول هم می‌شود. با اینکه آثار مارول معمولاً در این شاخه به رتبه نخست نمی‌رسند اما برای هر چیزی، همیشه یک نخستین مورد وجود دارد و شاید امسال قرعه به نام قسمت سوم «محافظان کهکشان» که از مؤخرترین محصولات موفق و پرفروش این کمپانی است، بخورد.