هنوز برای رسیدن به زمین «بدون زباله» دیر نیست
هیولای سیاه اکوسیستمها
راضیه خوئینی
مترجم
زمین را ارث و میراث اجدادمان ندانیم؛ بلکه آن را امانتی برای سپردن به فرزندان و نوادگان خود بدانیم. با چنین تفکری باید از خود بپرسیم: «زمین را چگونه و به چه شکلی به نسل آینده خود تحویل خواهیم داد؟ تک تک ما مسئول هستیم و وظایفی در این زمینه داریم. روز 22 آوریل، سوم اردیبهشت ماه، مصادف با جشن گیاهآوری و روز جهانی زمین است و شعار آن امسال «مشارکت مردم، ایران در برابر پلاستیک، نجات زمین» تعیین شده است. با گرم شدن کره زمین و افزایش حوادثی مانند سیل و جابهجایی فصول در بسیاری از شهرها و کشورها، درک این موضوع که در وضعیتی جدی قرار داریم ضروری است. دیگر زمان آن فرا رسیده است که واقعاً دست به کار شویم. در عصری که حفاظت از محیط زیست، بیش از پیش ضروری به نظر میرسد، تنها راه، حرکت مردم به سوی جهانی بدون زباله؛ «زمین ضایعات صفر» است. در واقع بسیاری از سؤالات درباره جایگزین پلاستیک در زندگی روزانه و در طول سفرها بیپاسخ باقی مانده است. پس هر لحظه باید از خود بپرسیم که امور روزانه را چگونه میتوان بدون تولید زبالههای پلاستیکی پیش برد؟ آیا هنگام خرید نیازی به کیسه پلاستیکی داریم؟ با تفکر درباره این سؤالات به نکاتی بسیار ساده پی میبریم که اصلاً به چشم نمیآید. راههایی ساده که میتواند راهگشای معضلی جهانی باشد. میتوانیم از خودمان شروع کنیم با اصلاح برخی رفتارهای اشتباه تا الگویی برای فرزندان خود باشیم. فرزندانی که میتوانند در قبال زمین حس مسئولیتپذیری بیشتری نسبت به ما احساس کنند.
چرا پلاستیک را تحریم کنیم
اگرچه حذف پلاستیک از زندگی ما دشوار و گاهی غیرممکن به نظر میآید، اما جایگزینهای زیادی برای آن وجود دارد. این ماده که کشف آن در قرن بیستم انقلابی برای بشر بهشمار میآمد، خیلی زود، محیط زیست ما را از ریخت انداخت و به هیولای سیاه اکوسیستمها تبدیل شد. پلاستیک اگرچه کاربردهای بینظیری در زندگی روزانه و آسایش انسان دارد، اما بازیافت و تجزیه آن در طبیعت بسیار دشوار است. آمارها نشان میدهد که سالانه 8 میلیون تن پلاستیک در اقیانوسها رها میشود. 12 درصد این زبالهها معادل 333333 تن، ناشی از صنعت گردشگری است. وضعیت در مدیترانه هم فاجعهبار است و سالانه حدود 600 هزار تن زباله پلاستیکی سر از آبها در میآورند. انتشار تصاویری رقتانگیز از حیات وحش که بر اثر خوردن زبالههای پلاستیکی جان باختهاند این هشدار را میدهند که باید فوری در الگوهای مصرف بازنگری کنیم. بخصوص با دانستن این نکته که 500 سال زمان لازم است تا یک کیسه پلاستیکی تجزیه شود. نبود قوانین و اجبار در سطح ملی و بینالمللی در زمینه مصرف پلاستیک، بیش از هرچیز، روی پستانداران دریایی و ماهیان تأثیر گذاشته است؛ زیرا این حیوانات که قادر به تشخیص زباله از غذا نیستند. پس شاهد مختل شدن اکوسیستمهای دریایی به دست خودمان هستیم.
علاوه بر این زبالههای پلاستیکی چشماندازهای مشمئزکننده و آلودگیهای بصری گسترده در گوشه و کنار کشور ما ایجاد کرده است. آنقدر که گردشگران از دیدن این صحنهها آزرده خاطر میشوند و درآمد آسیبپذیرترین اقشار جامعه را نشانه میگیرد. در مواجهه با این مشکلات یافتن راهکارهایی پایدار برای ادغام با زندگی روزمره از چالشهای امروز و فردا برای همه جوامع است.