میترا جلیلی
خبر‌نگار

وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی که چندی پیش منتشر کرد وضعیت استارتاپ‌های اسرائیلی را به تصویر کشید. طبق این گزارش، در دهه گذشته استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناوری بخش زیادی از بار اقتصاد اسرائیل را به دوش می‌کشیدند ولی حالا ادامه‌دار شدن جنگ غزه، عملاً وضعیت استارتاپ‌ها را طوفانی کرده است. همین موضوع زمینه‌ساز تضعیف اقتصاد رژیم صهیونیستی شده است چراکه پیش از این صنعت فناوری، موتور پیشران و یکی از محرک‌های اصلی اقتصاد رژیم صهیونیستی محسوب می‌شد ولی حالا تضعیف شده است و در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد. به طور کلی اقتصاد اسرائیل متکی به صادرات فناوری وهمچنین مالیات‌های مربوط به این بخش است که حدود 50 درصد از کل صادرات این رژیم را تشکیل می‌دهد، بنابراین ضربه به استارتاپ‌ها عملاً به معنای نابودی اقتصاد اسرائیل است.
فرار سرمایه‌گذاران
طبق گزارش المیادین، وال استریت ژورنال فاش کرد که در دو دهه گذشته بخش فناوری، بازده اقتصادی رژیم صهیونیستی را سه برابر کرده بود اما حالا تجارت فناوری شهرک‌نشینان اسرائیلی به دلیل کشته و مجروح شدن و همچنین غیبت کارکنان به دلیل جنگ غزه، دچار مشکل شده است.
در این گزارش آمده است که اکوسیستم استارتاپی و شرکت‌های فناوری اسرائیل نیاز حیاتی به تزریق سرمایه دارد؛ موضوعی که هرچند در گذشته به راحتی انجام می‌گرفت و سرمایه‌های خارجی به سوی شرکت‌های فناوری سرازیر می‌شد، اما حالا به دلیل بی‌ثبات شدن منطقه، بسیاری از سرمایه‌گذاران را از حضور در این وادی بر حذر می‌دارد. مفسر این گزارش اعتقاد دارد که در شرایط فعلی، سرمایه‌گذاران برای هر گونه سرمایه‌گذاری در اسرائیل و نجات اقتصاد آن، باید نه یک بار بلکه دو یا 3 بار فکر کنند و موضوع را با دقت و تردید بیشتری مورد مطالعه قرار دهند.
آمار نشان می‌دهد هرچند فعالیت حدود 40 درصد از استارتاپ‌ها در سال‌های اخیر حول محور نوآوری‌های فناوری بوده ولی حالا این حوزه با مشکلات عمده‌ای مواجه شده است.
به دنبال وقوع جنگ، سرمایه‌گذاران علاقه چندانی به حمایت مالی از استارتاپ‌های اسرائیلی ندارند و در میانه بحران فعلی اقتصاد این کشور، میزان سرمایه‌گذاری‌ خارجی در استارتاپ‌ها تقریباً به نصف کاهش یافته است.

کاهش 46درصدی جذب سرمایه
یک نظرسنجی که به‌تازگی توسط مقامات نوآوری رژیم صهیونیستی انجام شده است، نشان داد که نیمی از استارتاپ‌های اسرائیلی حتی برای 6 ماه دیگر هم پول نقد ندارند و بسیاری از آنها نگران نبود تزریق بودجه و سرمایه در آینده توسط سرمایه‌گذاران هستند.
طبق این گزارش، افت بودجه استارتاپ‌های فناوری رژیم صهیونیستی در بحبوحه جنگ غزه، آنجا مشخص می‌شود که آمار نشان می‌دهد استارتاپ‌های فناوری در سه ماهه پایانی سال 2023، تنها حدود 1.3 میلیارد دلار سرمایه جذب کرده‌اند که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن(2022)، حدود 46 درصد کاهش داشته است و این یک زنگ خطر بزرگ محسوب می‌شود. کارشناسان معتقدند جنگ غزه، فناوری‌های پیشرفته اسرائیل را در بلاتکلیفی مستمر قرار داده و سال 2024 را به سالی محوری تبدیل کرده است که می‌تواند مسیر آینده این رژیم را شکل دهد؛ پس اگر فکری به حال اقتصاد خود بویژه بخش استارتاپ‌ها و فناوری نکند، باید منتظر سقوط اقتصادی شدیدتری باشد چراکه در بحبوحه رقابت جهانی سریع در کنار بی‌ثباتی سیاسی، چالش‌های پیش روی فناوری پیشرفته اسرائیل هر روز بیشتر و پیچیده‌تر می‌شود.

یک صنعت در حال غرق شدن
البته برخی هم معتقدند که غرق شدن صنعت فناوری رژیم صهیونیستی فقط مربوط به جنگ اسرائیل و حماس نیست و سقوط اقتصادی استارتاپ‌ها در میانه اختلافات شدید سیاسی در این کشور از یک سال پیش آغاز شده بود اما این جنگ به آن سرعت بخشیده است.
طبق گزارش المیادین، وال استریت ژورنال در گزارش خود به یک صندوق اضطراری اشاره کرده که در ماه نوامبر 2023 (دوماه پس از آغاز جنگ غزه)، بر اساس سرمایه‌گذاری خطرپذیر(venture capital) ایجاد شد و قرار بود به 30 استارتاپ‌ نیازمند حداقل 20میلیون دلار پول نقد به عنوان سرمایه تزریق شود. طبق این گزارش با توجه به شرایط جنگی موجود، در آن زمان، بیش از 700 شرکت که شدیداً به پول نقد نیاز داشتند، برای دریافت کمک از صندوق درخواست ارائه کردند.
این موضوع بی‌شک اکنون با طولانی شدن جنگ، تشدید شده و استارتاپ‌های بیشتری چشم انتظار سرمایه هستند.

نمایان شدن نوک کوه یخ
در 7 اکتبر
جاناتان کاتز، تحلیلگر سابق اکو در وزارت اقتصاد اسرائیل گفت: در میانه بحران جنگ در کنار همه نگرانی‌هایمان، یکی از دغدغه‌های اصلی، میزان سرمایه‌گذاری خارجی است که البته قبل از رخداد 7 اکتبر هم نوک کوه یخ این مشکلات پیدا بود. پیش از 7 اکتبر، به دلیل اختلافات داخلی، سرمایه‌گذاران بر سر یک دوراهی قرار داشتند و برخی به دنبال راهی برای خروج از استارتاپ‌های اسرائیلی بودند؛ اتفاقی که بعد از شروع جنگ سرعت گرفت و حالا سرمایه‌گذاران خارجی اندکی به این موضوع روی خوش نشان می‌دهند.
به هرحال اکنون سؤال این است که آیا خارجی‌ها همچنان می‌خواهند در فناوری پیشرفته اسرائیل سرمایه‌گذاری کنند یا ترجیح می‌دهند پول خود را در مکانی امن سرمایه‌گذاری کنند. پاسخ، مشخص است بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند با استارتاپ‌های اسرائیلی کار نکنند که این برای اقتصاد اسرائیل فاجعه است.

مشکلات اقتصادی ادامه‌دار
با ادامه‌دار شدن تنش در غزه، اقتصاد اسرائیل دچار مشکلات فراوانی شده است که بخش زیادی از آن، ناشی از اختلال در عملکرد شرکت‌های فناوری است.
بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، در سال 2022 این صنعت 18.1 درصد از تولید ناخالص داخلی اسرائیل را ایجاد کرد و همچنین 48.3 درصد از صادرات رژیم صهیونیستی را به خود اختصاص داد، اما به دنبال وقوع جنگ غزه، این رقم در سال 2023 کاهش چشمگیری داشته است و در صورت ادامه‌دار شدن جنگ احتمالاً باید شاهد سهم کمتر فناوری در تولید ناخالص داخلی رژیم صهیونیستی در سال 2024 باشیم.
سازمان نوآوری اسرائیل دراین باره گفت: بخش فناوری اسرائیل در دهه گذشته به سرعت رشد کرده و تقریباً نیمی از کل صادرات و یک پنجم تولید اقتصادی را به خود اختصاص داده بود اما حالا اتفاقی که برای این استارتاپ‌ها و میزان سرمایه آنها رخ داده غیرقابل تصور است و تلاش داریم برای استارتاپ‌ها کاری کنیم. در همین راستا سازمان نوآوری اسرائیل اختصاص 100 میلیون دلار بودجه دولتی برای حمایت از شرکت‌های فناوری، بویژه استارتاپ‌هایی که منابع مالی خود را از دست داده‌اند پیشنهاد داده و تلاش‌ها برای جذب این بودجه ادامه دارد، هر چند برخی امکان اختصاص این رقم بودجه را در شرایط سیاسی بی‌ثبات اسرائیل دور از ذهن می‌دانند.

کمبود نیروی فناوری
به طور کلی، صنعت فناوری در دهه گذشته در اسرائیل رونق داشت و با دوبرابر شدن تعداد شرکت‌های فناوری، حدود نیم میلیون نفر در شغل‌های مرتبط با فناوری استخدام شدند که این تعداد حدود 14 درصد از نیروی کار اسرائیل را تشکیل می‌داد. اما حالا به دنبال وقوع جنگ و اخراج بخش عمده کارکنان، صنعت فناوری اسرائیل و درنتیجه، اقتصاد این کشور با مشکل بسیار بزرگی مواجه شده است.
یکی دیگر از موضوعاتی که فناوری اسرائیل را به خطر انداخته، این است که بخش عمده‌ای از فعالان حوزه فناوری به خدمت در نیروهای دفاعی اسرائیل فراخوانده شده‌اند درحالی که سن اکثر آنها 35 سال یا کمتر بوده است.
به این ترتیب برخی از شرکت‌هایی که به کارمندان با تجربه‌تر و در نتیجه مسن‌تر متکی هستند، چندان تحت تأثیر قرار نگرفته‌اند، اما استارتاپ‌هایی که افراد جوان‌تر را بویژه در پست‌های کلیدی و مدیریتی استخدام می‌کنند با مشکلات بیشتری دست به گریبان هستند و علاوه بر کمبود سرمایه مجبورند با دردسر کمبود نیروی کار هم دست و پنجه نرم کنند.
حداقل 15درصد از نیروهای متخصص و ماهر شرکت‌های فناوری و استارتاپ‌ها به جنگ فراخوانده شده‌اند که خود بر توازن نیرو در این شرکت‌ها تأثیر بالایی داشته به گونه‌ای که حتی اگر این شرکت‌ها از نظر مالی هم تا حدودی موفق عمل کنند ولی کمبود نیروی کار ضربه شدیدی بر پیکر استارتاپ‌ها وارد خواهد کرد.