دانش‌آموزان فرایند هدایت تحصیلی را بیش از گذشته جدی بگیرند
غزل رضایی ثانی
خبرنگار
مدیر کل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش گفت: با توجه به تأثیر سوابق تحصیلی در کنکور، تغییر رشته دانش‌آموزان دشوار خواهد شد از این رو باید اهمیت فرایند تحصیلی را به دانش‌آموزان القا کنیم تا آنها اهمیت هدایت تحصیلی را بیشتر بدانند.
به گزارش «ایران» نشست خبری امیر تجلی‌نیا مدیر کل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی صبح روز گذشته با موضوع هدایت تحصیلی و غربالگری تحصیلی در وزارت آموزش و پرورش برگزار شد. در این جلسه به تغییرات ایجاد شده در روند هدایت تحصیلی، تأثیر مصوبه کنکور شورای عالی انقلاب فرهنگی بر هدایت تحصیلی، آزمون‌های غربالگری دانش‌آموزان و آسیب‌های اجتماعی محصلان اشاره شد.
تجلی‌نیا در ابتدای این نشست خبری اظهار داشت: بحث هدایت تحصیلی و مهارت در مشاوره تحصیلی علاوه بر اینکه جایگاه مهمی دارد، به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار در ورود دانش‌آموزان به آسیب‌های اجتماعی نیز مطرح می‌شود. سال گذشته تعدادی از دانش‌آموزان به مراکز مشاوره آموزش و پرورش مراجعه کردند و گفته بودند که احساس و حال روانی خوبی ندارند، به این دلیل که در رشته‌ای مشغول به تحصیل شدند که متناسب با نوع شخصیت آنها نیست. تیپ‌های شخصیتی افراد در بحث هدایت تحصیلی بسیار مهم است مثلاً درون‌گرا یا برون‌گرا بودن شخص در رشته‌ای که می‌تواند در آن موفق باشد نقش مهمی دارد.
وی افزود: در جریان تغییر نظام پذیرش دانشجو در دانشگاه، سوابق تحصیلی بخشی از نظام‌پذیرش دانشگاه‌های کشور در رشته‌های پر متقاضی شدند. این باعث شد که آموزش و پرورش وارد کار شود و امتحانات پایه دهم، یازدهم و دوازدهم را در رشته‌های نظری نهایی کند.
نمرات امتحانات نهایی دانش‌آموزان به نظام سنجش و پذیرش تحویل داده می‌شود، از این رو روند تغییر رشته دشوار خواهد شد.
بدین شکل که تا سال گذشته، اگر دانش‌آموزی قصد تغییر رشته داشت شاید با هزینه سنگینی مواجه می‌شد اما این کار ممکن بود. در حالی که اکنون اگر دانش‌آموز سوابق تحصیلی سه سال را کسب کند و این سوابق به نظام سنجش و پذیرش ارائه شود، تغییر رشته برای او خیلی دشوار خواهد بود.
کسب درآمد بالا، اولین فاکتور برای انتخاب رشته
مدیر کل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی گفت: طبق اسناد بالادستی آموزش و پرورش در حال بررسی و بازنویسی رشته‌هاست. اهمیت هدایت تحصیلی در پایه نهم به دهم همیشه زیاد بوده و امسال شاید بیشتر از سال‌های گذشته مورد توجه قرار بگیرد. باید این اهمیت را به دانش‌آموزان القا کنیم که چرخه و فرایند هدایت تحصیلی را جدی بگیرند. وی با اشاره به برگزاری آزمون رغبت و توانایی که هر کدام توانایی، مهارت و علاقه‌مندی دانش‌آموزان را غربالگری می‌کند، گفت: در آزمون رغبت، دانش‌آموزان خودشان و رشته‌های مورد علاقه‌شان را می‌شناسند و می‌توانند میان این دو ارتباط منطقی ایجاد کنند. این نوع آزمون‌های روانشناختی معجزه نمی‌کند اما اگر درست، به کار گرفته شوند کمک زیادی به دانش‌آموز برای شناخت شخصیت خود خواهد کرد زیرا افرادی که در نیمه راه در دانشگاه مسیر تحصیلی خود را رها می‌کنند، کم نیستند. تجلی‌نیا با بیان اینکه کسب درآمد بالا، اولین فاکتور مهم دانش‌آموزان برای انتخاب رشته است، گفت: فاکتور درآمد، فاکتور شماره یک برای دانش‌آموزان در بحث هدایت تحصیلی است، زیرا شنیده‌اند درآمد پزشکی بالاست پس سعی می‌کنند این رشته را انتخاب کنند.
آسیب‌های اجتماعی میان دانش‌آموزان مسری است
وی با اشاره به اینکه در بخش هدایت تحصیلی چند بخش متعدد ما را نگران کرده است، گفت: رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان در بخش‌هایی اعم از اختلال مصرف مواد مخدر، خشونت، فرار از منزل یا مدرسه، آسیب به خود و انحراف اخلاقی دسته‌بندی می‌شود. همه این آسیب‌ها یک ویژگی دارند و آن هم مسری بودن آن است.
مدیر کل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی گفت: یک آسیب اجتماعی می‌تواند از دانش‌آموزی به یک دانش‌آموز دیگر، مانند سرماخوردگی سرایت کند، از این رو ما در مواجهه با مسری بودن آسیب‌ها، پروتکل‌های خاصی باید داشته باشیم.
دو رکن مهم در بحث آسیب‌های اجتماعی با عنوان «عوامل خطر» و «عوامل محافظت‌کننده» وجود دارد، تجلی‌نیا با اشاره به این موضوع گفت: پیشگیری کردن از آسیب‌های اجتماعی یعنی؛ عوامل محافظت‌کننده را ارتقا و عوامل خطر را کاهش بدهیم. هر آسیبی نیز عوامل محافظت‌کننده و عوامل خطر خاص خود را دارد. در بخش رفتارهای پرخطر ویژگی مسری بودن برای ما نکته مهمی است. ممکن است دانش‌آموز درگیری اختلالی داشته باشد و اگر مورد درمان روانشناختی قرار نگیرد، آن آسیب به سایر دانش‌آموزان منتقل خواهد شد.
وی با بیان اینکه مدارس خاص نیز درگیر آسیب‌های اجتماعی خواهند شد، گفت: این‌گونه نیست که مدارس خاص درگیر آسیب‌ها نباشند، اما بعضاً نوع آسیب‌ها در این مدارس تغییر می‌کند. مثلاً در مدارس دولتی یا مناطق محروم با یک مسائلی مواجهیم ولی در مدارس خاص رتبه‌بندی و درجه آن مسأله فرق می‌کند.
تجلی‌نیا گفت: برای تأمین مشاوره و مربی تربیتی در بخش غیردولتی، امسال از همکاران در بخش مدارس و مراکز غیردولتی خواهش کردیم خدمات مشاوره‌ای باید یکی از محورهای تعیین شهریه باشد. قانون حمایت از توابع و نوجوانان یک آیین‌نامه دارد که مصوبه تابستان ۱۴۰۰ است؛ ماده ۴۴ آن دو جمله مهم دارد که تکالیف آموزش و پرورش را مشخص می کند. وزارت آموزش و پرورش مکلف است از طریق سامانه «نماد» تمام دانش‌آموزان دولتی و غیردولتی را از جهت رفتاری و تحصیلی مورد پایش قرار دهد. جمله دوم تکالیف قانونی مدیر مدرسه است، مدیر مدرسه مکلف است با شناسایی دانش‌آموزان در معرض خطر یا بزه‌دیده ضمن ارائه خدمات آموزشی، مشاوره فردی و خانوادگی، انجام مداخلات مختصر ضروری، یا حسب مورد دانش‌آموز را به بهزیستی یا دفتر حمایت از نوجوانان دادگستری معرفی کند. شیوه‌نامه این کار، مراحل آخر را می‌گذراند.
هدایت تحصیلی سال آینده به پایه هشتم می‌رسد
طاهره فضائلی معاون مدیر کل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش در ادامه این نشست خبری درباره تغییرات ایجاد شده در بحث هدایت تحصیلی برای کمک به دانش‌آموزان گفت: در گذشته برای اینکه در بحث هدایت تحصیلی به دانش‌آموزان کمک شود آزمون توانایی و رغبت گرفته می‌شد ولی شیوه برگزاری آن سخت بود. در نتیجه رغبت دانش‌آموزان برای اجرای این آزمون‌ها کافی نبود و مسائل مختلفی در آن وجود داشت. به همین خاطر با بررسی‌های انجام شده و با کمک اساتید دانشگاهی آزمون‌های رغبت و توانایی هوشمند، استاندارد و شخصی‌سازی شد. یعنی تعداد سؤالات متناسب با شرایط هر دانش‌آموز بود و هر کسی می‌توانست هر زمان از روز با تلفن همراه خود وارد آزمون‌های آنلاین رغبت و توانایی شده و در آن شرکت کند.
وی افزود: آزمون توانایی و رغبت کمک کرد تا دانش‌آموز به شناخت دقیق‌تر و جزئی‌تر از خود دست یابد، سپس وارد شناخت مشاغل و حرفه‌ای شود. تمام دانش‌آموزان در سایت my. medu. ir یک کارتابل فردی دارند که می‌توانند از طریق آن محتواهای آموزشی در باب هدایت تحصیلی را مشاهده کنند. این محتواها کمک می‌کند دانش‌آموز تصمیم بهتری در انتخاب رشته، دانشگاه و شغل خود داشته باشد. در این کارتابل مشاوره‌های آنلاین نیز به دانش‌آموزان ارائه خواهد شد.
فضائلی گفت: در این سامانه بهترین مشاوران را مقابل دوربین آوردهایم تا دانش‌آموزان در مدارس مناطق محروم هم بتوانند از آن استفاده کنند.
وی بیان کرد: در فرایند ارزیابی هدایت تحصیلی، ۱۸۹ هزار دانش‌آموز وارد بخش نظرسنجی شدند و ارزیابی کردند. همچنین نظر مشاوران، دبیران، اولیا و دانش‌آموزان در این سایت مورد توجه است. هر کدام از دبیران، دانش‌آموزان و مشاوران می‌توانند تا سقف 10 نمره به هر دانش‌آموز امتیاز دهند اما والدین می‌توانند تا سقف ۵ نمره به دانش‌آموزان نمره دهند تا وضعیت آنها با نگاه دقیق‌تری ارزیابی شود.
معاون مدیر کل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش گفت: ما ۶ کانال متعدد در زمینه معرفی مشاغل، رشته‌ها و علاقه‌مندی دانش‌آموزان در زمینه هدایت تحصیلی در شبکه شاد داریم. همچنین یک کانال دیگر به نام «راهنما» برای مشاوران داریم که مختص مشاوران است.
وی با اشاره به مشاوران حاضر در مدارس گفت: در حال حاضر ۱۳ هزار مشاور تحصیلی و بالینی در مدارس کار می‌کنند و در دوره اول متوسطه تقریباً همه مدارس مشاور مقیم دارند ولی باید تعداد بیشتری استخدام شوند. علاوه بر این، ما برنامه‌هایی را برای مشاوران در مدارس غیردولتی به منظور آموزش و جذب آنها در نظر گرفتیم. تقریباً ۱۷، ۱۸ ماه است که آموزش مشاوران را جدی گرفتیم، تلاش‌مان این است که ان‌شاءالله برای سال آینده هدایت تحصیلی را به پایه هشتم برسانیم. لازم به ذکر است که خط ۱۵۷۰ برای اورژانس دانش‌آموزی است و دانش‌آموزان می‌توانند سؤال تحصیلی و غیرتحصیلی خود را از ۸ صبح تا ۸ شب به شکل رایگان از کارشناسان ما بپرسند.