تجارت ایران به بلوغ رسیده است. نقشه صادرات و واردات ایران نشان می‌دهد که مانند سال‌های گذشته کالاهای مصرفی وارد کشور نمی‌شوند و همچنین صادرات مواد اولیه (خام‌فروشی) از ایران به سایر کشورهای رتبه اول را ندارند. سال‌های متمادی بود که لیست کالاهای وارداتی به ایران برای خیلی‌ها علامت سؤال ایجاد می‌کرد، ‌اینکه چرا کشوری با وجود توسعه یافتگی صنعتی، ‌واردکننده فرغون، ‌سوزن و نخ و... است و یا اینکه چرا از ایران کالاهایی صادر می‌شود که هیچ ارزش افزوده‌ای ندارد. طی دو سال گذشته سعی شده که جدول کالاهای صادراتی و وارداتی تغییر کند؛‌ چنین تفکری می‌تواند بر روند صادرات و واردات اثر بگذارد. اما مهم‌ترین نکته این است رویه‌ای که دولت سیزدهم در صادرات و واردات در پیش گرفته، به اعتقاد فعالان اقتصادی، بهبود پیدا کرده است. در ۱۱ ماهه سال‌جاری بیش از ۵۵ میلیارد دلار تجارت غیرنفتی با ۱۵ کشور همسایه صورت گرفته که ۲.۵ درصد بیش از ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۱ است.
بیش از 9 میلیارد دلار
تبادل تجاری
سید روح الله لطیفی، سخنگوی کمیسیون امور بین‌الملل و توسعه تجارت خانه صنعت معدن و تجارت ایران در خصوص کارنامه تجارت غیرنفتی کشور در بهمن ماه ۱۴۰۲ اظهار داشت: در بهمن ماه سال‌جاری، ۱۴ میلیون و ۳۵۶ هزار و ۹۳ تن کالا، به ارزش ۹ میلیارد و ۶۶۸ میلیون و ۶۸۴ هزار و هفت دلار، بین ایران و سایر کشورها تبادل شد که نسبت به بهمن سال قبل، با رشد ۲۶.۳ درصدی در وزن و ۱۱ درصدی در ارزش، همراه بوده است.
وی افزود: سهم صادرات کالاهای غیرنفتی در بهمن ماه، ۱۱ میلیون و ۳۱۸ هزار و ۶۷ تن کالا به ارزش چهار میلیارد و ۲۴۱ میلیون و ۸۴۳ هزار و ۲۶۸ دلار بوده که صادرات کشورمان در این ماه نسبت به بهمن ۱۴۰۱، ۳۱ درصد در وزن و ۱۹.۲ درصد در ارزش افزایش داشته است.
لطیفی در خصوص میزان واردات به کشور در بهمن ماه توضیح داد: در یازدهمین ماه امسال، سه میلیون و ۳۸ هزار و ۲۶ تن کالا به ارزش پنج میلیارد و ۴۲۶ میلیون و ۸۴۰ هزار و ۷۳۹ دلار از گمرکات اجرایی کشور ترخیص شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشد ۱۱.۲ درصدی در وزن و ۵.۳ درصدی در ارزش واردات را شاهد هستیم.

۷ مقصد نخست صادراتی
لطیفی در خصوص مقاصد نخست صادراتی ایران در بهمن ماه گفت: چین با خرید یک میلیارد و ۱۲۴ میلیون و سه هزار دلار (رشد ۱۷ درصدی)، عراق با ۸۱۱ میلیون و ۶۶۹ هزار دلار (رشد ۶۱.۵ درصدی)، امارات با ۶۲۷ میلیون و ۱۵۱ هزار دلار (رشد ۴۳ درصدی)، ترکیه با ۳۱۴ میلیون و ۱۴۳ هزار دلار (رشد ۱۰ درصدی)، پاکستان با ۱۹۸ میلیون و ۶۱۲ هزار دلار (رشد ۱۷.۲ درصدی)، افغانستان با ۱۹۵ میلیون و ۱۵۰ هزار دلار (رشد ۳۳ درصدی) و هند با ۱۷۹ میلیون و ۲۱۲ هزار دلار (کاهش ۳۴درصدی)، هفت مقصد نخست صادرات کالاهای غیرنفتی ایران در بهمن ماه امسال بودند.
سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت در خصوص شرکای نخست فروش کالا به ایران در بهمن ماه گفت: در یازدهمین ماه سال، امارات با فروش یک میلیارد و ۶۵۸ میلیون و ۷۶ هزار دلار (رشد ۷.۲ درصدی)، چین با یک میلیارد و ۵۱۱ میلیون و ۳۲۲ هزار دلار (رشد ۳ دهم درصدی)، ترکیه با ۷۱۵ میلیون و ۸۳۵ هزار دلار (رشد ۳۸ درصدی)، آلمان با ۱۶۳ میلیون و ۲۷۰ هزار دلار (کاهش ۲۷ درصدی)، هند با ۱۳۳ میلیون و ۳۶۶ هزار دلار (کاهش ۲۹ درصدی)، روسیه با ۱۲۸ میلیون و ۳۶۶ هزار دلار (رشد ۴۵ درصدی) و سوئیس با ۸۸ میلیون و ۹۴۷ هزار دلار (رشد ۲ درصدی)، هفت کشور نخست فروش کالا به ایران در بهمن‌ماه امسال بودند.

شکسته شدن حد نصاب ترانزیت کالای خارجی
لطیفی در ادامه درخصوص ترانزیت کالا از کشور توضیح داد: در بهمن ماه امسال، حدود دو میلیون تن کالای خارجی از کشورمان عبور کرد که این میزان عبور کالای ترانزیتی خارجی از کشور در طول یک ماه، یکی از رکوردها در سال‌های اخیر به‌شمار می‌آید که خدا رو شکر امسال در مدت ۱۱ ماه (از ابتدای امسال تا پایان بهمن ماه) بیش از ۱۶.۲ میلیون تن کالای خارجی از کشورمان ترانزیت شده که در تاریخ کشور بی‌سابقه بوده ،به گونه‌ای که بالاترین آمار ترانزیت کالا در طول ۱۲ ماه (یک سال)، مربوط به سال ۹۳ با ۱۳.۲ میلیون تن کالا بوده که امیدواریم تا پایان امسال به عدد ۱۸.۲ میلیون تن برسیم که بیش از پنج میلیون تن از رکورد سال ۹۳ بیشتر خواهد شد.

بــــرش

احیای رایزنان بازرگانی در دولت سیزدهم
حسین برزگری، ‌عضو اتاق بازرگانی ایران درباره افزایش صادرات کشورمان با وجود تحریم‌های گسترده‌ای که وجود دارد به «ایران اقتصادی»، ‌گفت: موضوع صادرات کالا بسیار پیچیده است و با کاهش و افزایش آن نمی‌توان، اقتصاد را قضاوت کرد؛ یعنی زمانی‌که صادرات کاهشی می‌شود، ‌نمی توان عملکرد سیاستگذار را زیر سؤال برد و یا در صورت افزایش، صادرات عنوان شود که دولت و فعالان اقتصادی تلاش خود را بیشتر کردند. وی افزود: مقوله صادرات به‌صورت مستقیم با نحوه ارتباط و تعامل سیاستگذار با کشورهای مختلف وابسته است. اگر سیاستگذاری تعامل خارجی خوبی داشته باشد، قطعاً صادرات افزایشی می‌شود و برخلاف این موضوع هم کاملاً صادق است. برای آن‌که صادرات یک کشور رونق بگیرد، ‌این امر مستلزم حضور افرادی در بازار هدف است که کالاهای ایرانی را معرفی کنند. برزگری تصریح کرد: اگر کالاهای ایرانی در سطح جهانی بخوبی معرفی شوند، قطعاً صادرات کشور شیب افزایشی پیدا می‌کند و به تناسب آن درآمدهای ارزی کشورافزایش خواهد یافت. یکی از دلایلی که صادرات ایران با آهنگ کندی رشد می‌کند و در برخی از ماه‌ها سیر خوبی ندارد به‌دلیل، تفکر و نگاه مدیران سابق سال‌های گذشته است. یکی از مشکلات بارز در آن برهه زمانی (دولت‌های قبل) حذف رایزن بازرگانی بود؛‌ دیگری عدم همکاری وزارت امورخارجه با تجار و بازرگانان و نکته دیگر بی‌توجهی به پتانسیل و ظرفیت کشورها بود. با وجود تذکرات متعدد، دیدیم که در 8 سال اول دولت روحانی واردات کالا به صادرات برتری داشت و تولیدکنندگان بشدت از این موضوع متضرر شدند و حتی برخی از واحدهای تولیدی و صنعتی تعطیل شدند. وی ادامه داد: در 8 سال دوم دولت روحانی، هم موضوع تحریم‌ها اتفاق افتاد و این امر مانع جدی بر سر راه صادرات کشور شد؛ در حالی‌که دولت وقت می‌توانست برخی از تحریم‌ها را بی‌اثر و فضا را برای فعالان بخش خصوصی فراهم کند دیدیم که وعده پسابرجام را می‌داد و در نهایت هم هیچ اتفاق مثبتی رخ نداد. این فعال اتاق بازرگانی ایران گفت: دولت سیزدهم از آغاز فعالیت خود سعی کرد که موضوع صادرات را ساماندهی و شرایطی را فراهم کند که تولیدکنندگان از سوی بخش‌های مختلف و به‌خصوص وزارتخانه‌های صمت و خارجه مورد حمایت قرار گیرند. لذا همین امر سبب شده که در سال 1400 و 1401، ‌روند صادرات بهبود پیدا کند. پیمان شانگهای، ‌اوراسیا و... نیز کمک کرده است تا وضعیت صادرات ایران پایدار شود. نکته کلیدی در این حوزه احیای رایزنان بازرگانی است. وی افزود: سیاستگذار در تلاش است که بسترهای صادرات را برای فعالان اقتصادی فراهم کند، ‌اما این امر زمانی موفقیت‌آمیز خواهد بود که تجار و تولیدکنندگان برای بازارهای هدف صادراتی برنامه دقیق و جامع داشته باشند و به هیچ بازاری مقطعی نگاه نکنند. طبیعی است که در ماه‌هایی از سال صادرات کاهشی شود اما در نهایت به‌دلیل آن‌که دولت از تصویب بخشنامه‌های متعدد پرهیز می‌کند و بسترها را فراهم می‌کند، رویه صادرات کشور مناسب شده است. این فعال اقتصادی تأکید کرد: در دولت گذشته تجارت ایران در کما بود اما اکنون تجار و فعالان اقتصادی می‌توانند با مذاکره و عرضه کالاهای کیفی، وارد بازار کشورهای هدف شوند. لذا اعتقاد دارم که تجارت ایران وضعیت خوبی پیدا کرده و دیگر در کما نیست.