نیلوفر منصوری
خبرنگار

خورشید زمستانی که بر بلندای کوه‌های تهران خودنمایی می‌کند، نگاهش ابتدا به کاپ‌های سفیدی می‌افتد که شبیه چند اسکوپ بستنی است. بستنی‌های باقی‌مانده از سهم غول‌ها که چند شب پیش، در مرز میان آسمان و زمین باقی مانده‌اند. برج‌های حسود و حریص نمی‌گذارند وگرنه هنوز هم می‌شود از پشت پنجره‌ها به تماشایشان نشست. اصلاً چرا به تماشا نشست، این جور وقت‌ها، دلت می‌خواهد شال و کلاه کنی و به سراغ چوب اسکی‌هایی بروی که در گوشه انباری جا خوش کرده‌اند. بعد بروی سراغ بستنی و با چوب اسکی خطی روی سپیدی یکدستشان بیندازی. پا بگذاری در دل برف و ذوق زده شوی از جای قدم‌هایت.

غفلت از ظرفیت
این صحنه‌ها که در بسیاری از کشورهای سردسیر دنیا دیده می‌شود، گردشگری زمستانی نام دارد. جذابیت این تفریحات به حدی است که بسیاری از ورزشکاران و گردشگران مناطق گرمسیر و نقاط مختلف دنیا به مناطق سردسیر و برفی‌ای سفر می‌کنند که دارای امکانات تفریحی اینچنینی هستند. این جذابیت است که مناطق گرمسیر نیز به سمت ساخت امکانات مصنوعی زمستانی رفته‌اند تا از این طریق در اوج هوای گرم و مرطوب خود، از سرما و هیجان دمای منفی 4 درجه نیز لذت ببرند. حسن ‌شمشکی که قهرمان آسیا در اسکی آلپاین است، به «ایران» می‌گوید: شهری مثل دوبی با ساخت پیست اسکی سرپوشیده، اسکی‌بازان و گردشگران زیادی را از کشورهای مختلف به سوی خود جذب می‌کند. این شهر در این مجموعه اسکی روی برف، اقامت در هتل‌های یخی، راهپیمایی برفی، برگزاری جشنواره‌های یخی، ساخت مجسمه‌های برفی و یخی، ماهیگیری روی دریاچه یخ‌زده و اسنوموبیل پارک برفی، سورتمه‌سواری، تله‌کابین، آموزش‌های اسکی، مراکز خرید، حتی فرصت دیدار با پنگوئن‌ها، سینمای برفی، کافه‌ها و رستوران‌های زیادی را برای درآمدزایی گردشگری زمستانی خود تدارک دیده است.
او می‌افزاید: این در حالی‌ است که کشور ما با وجود داشتن زیرساخت‌های طبیعی، اجتماعی، فرهنگی، نواحی کوهستانی و برفگیر طبیعی و قرار گرفتن ارتفاعات زاگرس و البرز، نتوانسته از این ظرفیت بخوبی استفاده کند و خواب زمستانی شهرها را به شور و هیجانی در فصل زمستان ترجیح داده است.
علیرضا افشاری یکی از اسکی‌بازانی است که از فرصت باقی‌مانده برف بر دامنه دیزین استفاده کرده و به این پیست آمده است. او می‌گوید: ما باید به سمت نوآوری حرکت کنیم. بسیاری از کشورها علاوه بر اینکه در این زمینه توفیقات خاصی به دست آورده‌اند به سمت نوآوری‌هایی می‌روند که فرصت و دقایق شرکت‌کنندگان را محترم می‌شمارند. او می‌گوید: چند وقت پیش به پیست اسکی دربندسر رفته بودم و اقدام جالبی دیدم. بخش خصوصی در قسمت فروش بلیت، با دریافت مبلغ بالاتر (2 میلیون و 500 هزار تومان) به افرادی که نگران زمان خود بودند خارج از صف بلیت می‌فروخت. هر چند این روش به سبک کشورهای سرمایه‌داری و ویژه پولداران است، اما خارج از صف به راحتی می‌توانستند از امکانات بهره ببرند. جالب اینجا بود که استقبال از این روش زیاد بود.
محبوبه واعظی یکی دیگر از اسکی‌بازانی است که برای یک روز تعطیل به پیست دیزین آمده است. او در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان از ظرفیت‌های پیست‌های اسکی بهره‌مند شد به «ایران» می‌گوید: با برگزاری جشنواره‌های تفریحی و ورزشی به صورت منظم و هرساله می‌توان از این ظرفیت‌ها بهره‌مند شد، با اینکه در چند سال اخیر زمستان برفی در کشور نبود اما با برنامه‌ریزی‌های اصولی می‌توان گردشگران بسیاری را به مناطق برفی و زمستانی جذب کرد. به گفته او علاوه بر این می‌توان از سرگرمی‌های مرتبط با برف و یخ بیشترین بهره اقتصادی برد.

کسب و کارهای مرتبط با زمستان
به سراغ غرفه‌داران اطراف پیست می‌روم. در اینجا برخی از غرفه‌ها مشغول کسب و کار از اجاره یا فروش لوازم اسکی تا فروش اغذیه‌ مختلف هستند. یکی از افراد شاغل در غرفه می‌گوید: در کنار پیست‌های اسکی، افراد بومی هستند که با اشتغال‌های موقت، درآمدزایی می‌کنند. در صورت بسته بودن پیست به علل مختلف درآمد این افراد هم قطع می‌شود. به گفته امیر سولقانی، مربیان اسکی، رستوران‌های داخل پیست و در مسیر، غرفه‌های اجاره لوازم اسکی، هتل‌ها و... از جمله مشاغلی هستند که با عدم بازگشایی پیست‌های اسکی، ضرر هنگفتی متوجه کسب‌وکار آنها می‌شود.

پیست‌هایی که مغفول مانده‌اند!
امروزه گردشگری زمستانی در بسیاری از کشورها آنقدر رونق گرفته است که علاوه بر ساخت انواع تأسیسات اقامتی، پذیرایی و تفریحی از سوی سرمایه‌گذاران، سالانه هزاران شغل فصلی در مناطق گردشگری ایجاد می‌شود. حامد کاویانی، فعال و کارشناس گردشگری و طبیعت‌گردی به «ایران» می‌گوید: در روزهای اخیر بارش نعمت الهی، بسیاری از ارتفاعات کشور را برفی کرده است و این ظرفیت را برای گردشگری زمستانی در برخی از استان‌ها فراهم کرده است. مناطقی مثل تهران، اردبیل، همدان، شهرکرد، مازندران، کهگیلویه و بویراحمد و دیگر شهرهای سردسیر ایران از این‌گونه مناطق هستند که می‌توانند با سرمایه‌گذاری و رونق گردشگری زمستانی در پیست‌های اسکی، جشنواره زمستانی، دریاچه‌های آبگرم و طبیعت بسیار مناسب، بهترین و مطمئن‌ترین منبع اشتغالزایی برای ساکنان منطقه فراهم کنند و می‌توانند صنعت یخ‌زده گردشگری را جانی دوباره بخشند.
کاویانی درخصوص گردشگری زمستانی می‌گوید: هرچند وقتی از گردشگری زمستانی صحبت می‌شود یاد چند رشته ورزشی خاص مثل اسکی برف می‌افتیم، اما درحقیقت زیرمجموعه‌های گردشگری ورزشی‌های زمستانی آنچنان متنوع شده که شاید باورکردنی نباشند. اسکی روی برف، اسنو‌موبیل، هتل‌های یخی، ماهیگیری روی دریاچه یخ زده، راهپیمایی برفی، ساخت مجسمه‌های یخی و کمپ‌های زمستانی از این دست تفریحات هستند.
او با بیان اینکه استان اردبیل دارای ظرفیت بسیاری است، می‌گوید: این استان به دلیل نزدیکی به مرز، این ظرفیت را دارد که جشنواره‌هایی ترتیب دهیم و از فعالان و ورزشکاران کشورهای همسایه برای این جشنواره دعوت کنیم. همچنین چشمه‌های آب‌معدنی و درمانی بسیاری در کنار پیست‌ها و در دامنه‌های سبلان دارد که می‌تواند تلفیقی از گردشگری زمستانی و درمانی برای علاقه‌مندان باشد.
این فعال گردشگری می‌افزاید: از دیگر استان‌هایی که در گردشگری زمستانی می‌تواند فوق‌العاده باشد آذربایجان است. در ارومیه غار سهولان و دامنه‌های بند از بهترین و معروف‌ترین نقاط برای گردشگری زمستانی است. شهرهای دردشت، ماکو و چالدران نیز جزو مناطق بکر گردشگری زمستانی است اما متأسفانه به دلیل نداشتن زیرساخت‌های لازم برای گردشگری زمستانی مغفول مانده‌اند و ظرفیت‌های آن فقط برای فصول گرم سال برنامه‌ریزی شده‌اند.این کارشناس از استان همدان نیز به عنوان یکی از استان‌های مناسب برای گردشگری زمستانی نام می‌برد و می‌گوید: کوه‌های الوند در این استان در فصل‌های سرد بسیار دیدنی است و زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد. همچنین استان چهارمحال وبختیاری و کرمانشاه نیز از استان‌های با قابلیت گردشگری زمستانی هستند.
به گفته کاویانی، استان گیلان هرچند به فصل بهارش معروف است، اما از ارتفاعات تالش و ماسوله غافل مانده است. این مناطق از ظرفیت‌های گردشگری زمستانی است. استان فارس نیز در فصول سرد می‌تواند میزبان میهمانان خود باشد و آبشار مارگون، چیکون، تنگ تیزآب در فصل‌های سرد سال بسیار دیدنی هستند.
آن‌گونه که این فعال گردشگری می‌گوید: ایران به عنوان کشوری با جاذبه‌های گردشگری فراوان می‌تواند جایگاه بسیار خوبی در گردشگری زمستانی داشته باشد. امیدواریم که مسئولان توجه بیشتری به این بخش از گردشگری داشته باشند.