مروری بر تحول تولیدات در شبکه دوم سیما
تغییر مسیر از مخاطب خاص به مخاطب عام
شبکه دوم سیما، دومین شبکه اصلی در تاریخ تلویزیون کشور است؛ شبکه‌ای که از سال 1344 و ابتدای راه‌اندازی تا به امروز، راهی بسیار طولانی را همراه با مخاطبانش طی کرده است. بسیاری از متولدین دهه شصت به قبل این شبکه را با هویتی آمیخته به نیازها و علاقه‌مندی‌های مخاطب کودک و نوجوان به یاد می‌آورند. چرا که در دهه شصت و هفتاد و بخشی از دهه هشتاد، هنوز وابستگی به هویت‌های شبکه‌های تلویزیونی در دستور کار مدیران صداوسیما قرار داشت و همه شبکه‌ها تلاش می‌کردند با حفظ این هویت‌ها، مخاطب همراه با خود را حفظ کنند و بدین ترتیب، شبکه دو همراه با مخاطب کودک و نوجوان، شبکه سه، شبکه ورزش و جوانان و شبکه چهار به عنوان شبکه اندیشه و فرهنگ، تولیدات نسبتاً هم‌سنخی را پی می‌گرفتند اما با آغاز توسعه شبکه‌های تلویزیونی از جهت کمی و کیفی و ورود ابزارهای جدید تحول‌آفرین در حوزه تولیدات سمعی و بصری، این هویت‌ها دستخوش تغییر شد و امروز دیگر، نه شبکه‌ها و نه شاید مخاطبان آنها اصراری برای وابسته ماندن به هویت‌های پیشین را ندارند.
در دوره اخیر مدیریتی سازمان صداوسیما، شبکه دوم سیما هم دست به تولید برنامه‌های متنوعی برای سلایق و سنین مختلف زده و از حیث محتوا و رویکرد، از بسیاری جنبه‌ها متحول شده است. در این ساختار جدید، تولیدات شبکه دوم، طیف متنوعی را از برنامه‌های طنز گرفته تا برنامه‌های آموزشی و مسابقه و برنامه‌های تخصصی در حوزه‌های سیاسی و زنان شامل شده است؛ این در حالی است که از حیث قالبی، بسیاری از قالب‌های برنامه‌سازی مثل برنامه‌های صبحگاهی یا شبانگاهی همچنان جایگاه خود را در تولیدات این شبکه نگه داشته‌اند.
مدار بسته
هنوز بسیاری از مردم برنامه نیمرخ شبکه یک و شخصیت حسین رفیعی را در آن به یاد دارند. رفیعی پس از آن همکاری‌هایش را با شبکه دوم سیما در قالب برنامه‌های مختلف ادامه داد و حالا دوباره با برنامه‌ای به نام «مدار بسته» به آنتن تلویزیون بازگشته است؛ برنامه‌ای شاداب البته با موضوعات جدی که بخشی از آن در قالب دوربین مخفی، تلاش می‌کند مردم را در موضوع فیلم مشارکت دهد و در بخشی دیگر به گفت‌وگو با چهره‌های شناخته‌شده حوزه هنر و فرهنگ بنشیند.
شصتادیا
مسابقه‌ای پرسروصدا که به تازگی جای خود را در میان برنامه‌های شبکه دوم سیما باز کرده، مسابقه‌ای است که روی مفاهیم نسلی سوار شده است. از آنجا که هنوز رقابت میان دهه شصتی‌ها در ادبیات عمومی جامعه با سایر نسل‌ها سنگین است این برنامه هم با طراحی بخش‌های سرگرمی، دانشی و مهارتی، مسابقه‌ای را در میان شرکت‌کنندگانی از نسل دهه شصت با سایر دهه‌ها راه می‌اندازد. «شصتادیا» مسابقه‌ای مفرح با اجرای علیرضا استادی، بازیگر طنز سینما و تلویزیون است که از اواخر دی ماه پخش شده و مخاطبان خود را پیدا کرده است.
نوسان
«تایم لاین اتفاقات جهان، هر روز پیچیده‌تر و پرنوسان‌تر می‌شود». این شعار برنامه‌ای است که در قالب یک میز کوتاه خبری درباره اتفاقات و مسائل روز سیاسی جهان، تلاش می‌کند با انتخاب یک موضوع محوری و بررسی ابعاد آن، هم از حواشی و اخبار پیرامونی آن اطلاع دهد و هم مسأله را با متخصصان و کارشناسان به بحث بگذارد. برنامه «نوسان» از جمله تولیدات شبکه دوم سیماست که در زمینه‌های تخصصی سعی در جهت‌دهی به مخاطبان برای تمرکز بر یک موضوع مهم از میان انبوه اخبار دارد تا از طریق به بحث گذاشتن آن، اهمیت موضوع را بیش از یک اطلاع‌رسانی صرف به گوش تماشاگران تلویزیون برساند.
نقل و نقل
برنامه «نقل و نقل» یک دورهمی صمیمانه میان حامد عسگری با اهالی هنر است. در این برنامه موضوعات مختلفی در قالب یک گفت‌وگوی مهربان و صمیمی، در میان میزبان و میهمان‌ها به بحث گذاشته می‌شوند که البته موضوعات مهم و مورد توجهی هستند؛ تاکنون موضوعاتی نظیر «خبرنگاری بحران»، «بزرگداشت حضرت سیدالکریم»، «مسأله فلسطین» و برخی مسائل دیگر در این برنامه به گفت‌وگو گذاشته شده‌اند. بخشی از این برنامه به خاطره‌گویی اختصاص دارد و در این بخش میهمان‌ها به نقل خاطرات مستقیم خود در ارتباط با موضوع برنامه می‌پردازند.
صددرصد
مسابقه‌های تلویزیونی به علت مشارکت دادن مخاطب همواره از جذاب‌ترین تولیدات تلویزیونی در سراسر جهان بوده‌اند چرا که خصوصاً تا دو دهه پیش و بدون ابزارهای جدید، مسابقه‌ها، تنها امکان مخاطبان برای حضور در جهان جادویی تلویزیون بوده است. اما این دست تولیدات هنوز هم دوستداران خود را دارند خصوصاً اگر مانند «صددرصد» گونه متفاوتی از مسابقه را به آنتن آورده باشند. در این مسابقه، در یک گفت‌وگوی زنده تلفنی، شرکت‌کنندگان روی خط می‌آیند و به جای پاسخ دادن به پرسش‌هایی درباره اطلاعات عمومی، باید نظر مردم راجع به موضوعات مختلف را حدس بزنند تا برنده جایزه 50میلیون تومانی هر قسمت باشند.
خط سوم
مجله تخصصی بانوان ایرانی، توصیفی از محتوای برنامه «خط سوم» است. برنامه‌ای که پس از بحران‌های سال گذشته و در امتداد سیاست‌های کلان کشور درباره زن و خانواده، با محوریت بررسی مسائل زنان در عرصه‌های مختلف روی آنتن شبکه دوم سینما رفته است. این برنامه با آیتم‌های مختلفی نظیر هدیه فرهنگی، تجربه زیسته، معرفی بانوان شاخص انقلاب اسلامی و مردم چی میگن، تلاش می‌کند در قالب‌های مختلف تاریخی و آرشیوی و مصاحبه‌ای، ر اهی به گفت‌وگو درباره مسائل زنان با مخاطبان خود باز کند.