زیست بوم- کاوش‌های نجات‌بخشی باستان‌شناسان در سد مَراش شهرستان ماهنشان استان زنجان، به کشف بقایای چهار انسان تدفین شده روی یک کف گچی انجامید. بر اساس شواهد موجود به نظر می‌رسد آنها درون صندوقی چوبی قرار داشتند. تیم باستان‌شناسی احتمال می‌دهد این بقایا ایلخانی باشد.
شقایق هورشید، سرپرست هیأت باستان‌شناسی کاوش‌های نجات‌بخشی سد مَراش با اشاره به اینکه در زمستان سال ۱۳۹۳ و پس از موافقت‌های اولیه بین پژوهشگاه و شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان زنجان، حوضه آبگیر سد مَراش به سرپرستی لاله عبدی‌کیا و با هدف نجات‌بخشی، مورد بررسی و شناسایی باستان‌شناختی قرار گرفت، گفت: در مجموع ۱۶ محوطه از دوره‌های پارینه‌سنگی میانی، مس و سنگ، هزاره اول پیش از میلاد، اشکانی، ساسانی تا اوایل اسلام و سده‌های میانی و متأخر اسلامی در این محدوده شناسایی شده است.
او گفت: پیرو توافقات پیشین و تفاهمنامه منعقده، نخستین کاوش نجات‌بخشی در این حوضه پس از گذشت ۵ سال از بررسی یادشده در زمستان ۱۳۹۸ در محوطه شماره ۶ انجام شد که در نتیجه آن بقایای استقراری فصلی مربوط به دوره اشکانی کاوش و مستندنگاری شد.
هورشید گفت: در ادامه این پژوهش‌های میدانی این بار پس از گذشت چهار سال مجدداً در ماه‌های آذر و دی، کاوش نجات‌بخشی محوطه شماره ۵ در دستور کار تیم باستان‌شناس قرار گرفت که پس از ارزیابی‌های اولیه و میزان پراکنش سفال‌های سطحی، محل ایجاد اولین گمانه در جنوب شرق محوطه مشخص شد. با برداشت خاک‌های سطحی، بقایای دیواری آجری نمایان و سپس با ادامه کاوش و پیگردی دیوار، سرانجام یک بنای هشت‌ضلعی آشکار شد. سرپرست هیأت باستان‌شناسی گفت: در ادامه و برای تشخیص کاربری بنا، کاوش در مرکز آن ادامه یافت که در نتیجه در عمق ۱۳۰ سانتیمتری نسبت به کف بنا، بقایای اسکلتی چهار  انسان روی یک کف گچی آشکار شد که با توجه به چوب، میخ و بست‌های فلزی فرسوده به جا مانده به نظر می‌رسد این بقایا درون صندوقی چوبی بوده است.
 بخشی از گورستانی بزرگ با گورهای ساخته‌شده از سنگ و ملات گچ در کارگاه دیگری نمایان شد.
این باستان‌شناس تصریح کرد: در بخش شمالی محوطه، پس از بررسی‌های آرکئوژئوفیزیک که توسط دکتر کوروش محمدخانی انجام شد، بقایای دو زباله‌دانی بزرگ مربوط به کوره سفال‌پزی شناسایی و کاوش شد که در نتیجه آن بیش از ۱۶ هزار قطعه سفال که اغلب دارای لعاب سوخته، ذوب‌شده و در کل دگرشکل شده بودند، مستندنگاری شد.
وی گفت: در کل با توجه به مجموعه سفال‌ها، کاشی‌ها و آجرهای لعابدار به‌دست‌آمده از این کاوش باستان‌شناسی، به نظر می‌رسد بنای هشت ضلعی (آرامگاه)، گورستان پیرامون آن و دو زباله‌دانی مربوط به کوره سفال‌پزی، متعلق به سده‌های ۹-۷ هجری قمری و به احتمال بیشتر متعلق به دوره ایلخانی باشند.