نگاهی به طرح جدید شهرداری تهران برای ساماندهی کودکان کار
یک طرح پنج ضلعی برای نجات کودکان کار و خیابان
مهسا قوی قلب
خبرنگار
سال‌هاست شاهد حضور کودکان کار در سطح خیابان‌های تهران هستیم. هر از چندگاهی نهادها و سازمان‌های مرتبط برای حل این پدیده اجتماعی که ابعاد منفی زیادی بویژه برای این کودکان به همراه دارد. حالا، مدتی است از طرح شهرداری تهران برای رفع این معضل صحبت می‌شود و اینکه اجرای این طرح می‌تواند نقطه پایانی بر این معضل اجتماعی بگذارد. عنوان این طرح «پنج ضلعی» است.
پنج ضلع یک اقدام مؤثر
احمد احمدی‌صدر، مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی و دبیر قرارگاه اجتماعی شهر، در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره طرح «پنج ضلعی» می‌گوید: در طرح پنج ضلعی، ضلع اول، فرهنگسازی عمومی بین مردم است تا اقتصاد کف خیابان برچیده شود. در واقع کمک مردم به این کودکان، سوق دادن آنها به سمت آسیب، بزه، سرقت و از بین رفتن عزت و کرامت و شخصیت فعلی و آینده آنهاست. ضلع دوم، برخورد جدی و بازدارنده با سرشبکه‌ها، سازماندهی‌کنندگان و توزیع‌کنندگان و هدایت‌کنندگان کودکان به سمت خیابان‌ها است. ضلع سوم و گام بعدی، حضور مشاوران در خیابان‌ها، مشاوره و تشویق و ترغیب این کودکان به سمت خروج از خیابان و انتقال کودکان توسط گشت‌های ویژه به خانه و اخذ تعهد از خانواده و کودک است.
به گفته این مقام مسئول، ضلع چهارم، تشویق کودکانی است که سر چهار راه نمی‌روند. این افراد در مراکز ۳۷ گانه پویاشهر ثبت‌نام شده و امکانات تحصیلی، استعدادیابی، ورزشی و تفریحی رایگان خواهند داشت. ضلع پنجم و گام نهایی، حمایت ویژه از خانواده این کودکان و در صورت نیاز، معرفی آنان به سازمان‌ها و نهادها از جمله کمیته امداد، بهزیستی، حقوقی و قضایی، مشاورین و نظایر آنهاست.
حل مشکل
با اقدامات میدانی و عملی
مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی و دبیر قرارگاه اجتماعی شهر تهران می‌گوید: آسیب‌های اجتماعی، مختص ایران نیست، در تمام کشورهای جهان وجود دارد و در کلانشهرها نیز بیشتر دیده می‌شود، اما آنچه مهم است این است که حل این مسأله ربطی به بودجه و مسائل مالی ندارد، بلکه نیاز به کار عملی و اقدامات میدانی دارد تا حل‌وفصل شود.
احمد احمدی‌صدر بیان می‌کند: ما چند ماه پیش برنامه مفصلی برای کودکان کار و خیابان در ورزشگاه آزادی برگزار کردیم. برخی گفتند چرا این کار را انجام دادید و این همه کودک کار و خیابان را به مردم نشان دادید، اما حرف ما این است که باید واقعیت‌ها را ببینیم و واقع‌بینانه برنامه‌ریزی کنیم. نگاه اخلاقی این است که هر فرد آسیب‌دیده در شهر مثل یک عضوی از خانواده ما است.
دلسوزی مردم و کمک به کودکان کار آنان را در خیابان نگه می‌دارد
وی خاطرنشان می‌کند: در مدت زمانی کوتاه نمی‌توان نتیجه مطلوبی گرفت و معجزه کرد، چون چندین هزار کودک خیابان، یک‌شبه ساماندهی نمی‌شوند.
مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی با بیان اینکه پنج گام برای ساماندهی این معضل پیش‌بینی شده است، می‌افزاید: گام اول که بسیار مهم است، آگاه‌سازی عمومی است. از حضور کودکان کار در خیابان؛ خود این کودکان پیش و بیش از همه آسیب و آزار می‌بینند و پس از آنان، دیگران، ما و شما آسیب می‌بینیم. این بچه اگر در خیابان بماند دچار فساد می‌شود، سرقت می‌کند، مواد مخدر جابه‌جا می‌کند و... مردم با دلسوزی و مهربانی، با کمک‌های خود، کودکان را سر چهارراه‌ها نگه می‌دارند. حقیقت این است که باید به این درک دست پیدا کنیم که سر چهارراه‌ها به کودکان کمک نکنیم زیرا این کمک، مشکلی را حل نمی‌کند.
با سرشبکه‌ها
برخورد جدی خواهد شد
احمدی‌صدر می‌گوید: عده‌ای هم هستند که این کودکان را سازماندهی می‌کنند. باید با این افراد که سرشبکه‌ها هستند، برخورد جدی شود. در گام دیگر با مشاورینی که سال‌ها حوزه فعالیت‌شان کودکان کار است به سراغ جامعه هدف یعنی این کودکان می‌رویم. کودک را به خانه‌اش می‌بریم و به والدین او می‌گوییم که این کودک جایش سر چهارراه نیست و فعالیتی که انجام می‌دهد، طبق قانون تخلف محسوب می‌شود.
حمایت از
خانواده‌های کودکان کار
وی خاطرنشان می‌کند: برای حل برخی از این مشکلات، ۳۷ مرکز پویاشهر و یک مرکز تخصصی استعدادیابی داریم. ضمن آنکه امکانات خدماتی رفاهی هم برای این کودکان در نظر می‌گیریم. همان جا خانواده این کودکان ارزیابی و اگر لازم بود به کمیته امداد(ره) یا بهزیستی معرفی می‌شوند. ضمن آنکه اگر نیاز به ارائه بسته‌های حمایتی باشد، اقدامات لازم انجام می‌شود.
احمدی‌صدر ادامه می‌دهد: در مرحله بعدی، اگر کودک را به خانه رساندیم و مشخص شد که فاقد سرپرست است، در بهزیستی نگهداری می‌شود. در این زمینه، شهرداری تهران با پیش‌بینی‌های لازم، سه الی چهار مرکز را در اختیار بهزیستی قرار داده است. حمایت از خانواده‌های این کودکان هم در دستور کار قرار دارد، زیرا معتقدیم اگر خانواده این کودکان دچار گرفتاری هستند، باید حمایت شوند.
دبیر قرارگاه اجتماعی کلانشهر تهران، با بیان این نکته که درحال حاضر تمامی بسترهای لازم توسط سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی به منظور ساماندهی کودکان کار و خیابان فراهم شده است، می‌گوید: این پنج ضلع، هر کدامش اگر اجرا نشود، بی‌شک به مشکل برمی‌خوریم و چرخه ساماندهی کودکان کار و خیابان معیوب خواهد شد. چنانچه از این تجربیات و پنج ضلع ارائه شده، نهایت استفاده صورت بگیرد قطعاً می‌توانیم در این حوزه به موفقیت‌های قابل‌قبولی دست پیدا کنیم.