کارگروه مردمی میز «گردشگری مقاومت» در خوزستان تشکیل شد
روایت تاریخی دفاع مقدس از یک خاک
مجتبی گهستونی
خبرنگار
برخی «گردشگری مقاومت» را روایت مردم در طول تاریخ می‌دانند. ایران در سیر تاریخی خود سرشار از روایت‌هایی پیرامون حماسه، ایثار، سلحشوری و وفاداری به آب و خاک و ارزش‌های والایی است که این حماسه‌ها را رقم زدند؛ روایت حب وطن و دفاع از آرمان‌ها و ارزش‌های دینی، انسانی و الهی ملت‌هاست.
«نعیمه سمیری» مدیر اجرایی دبیرخانه ملی گردشگری مقاومت به «ایران» می‌گوید که می‌خواهد با کمک دیگر فعالان میراث‌فرهنگی، گردشگری و اجتماعی، از تمامی ظرفیت‌های مادی و معنوی استان خوزستان بهره بگیرد.
او اجرای سند رشد و توسعه گردشگری مقاومت در استان خوزستان، تشکیل جلسات شورای راهبردی دبیرخانه گردشگری مقاومت استان، تعامل و همکاری با نهادها، سازمان‌های دولتی و خصوصی جهت پیشبرد اهداف، اجرای اقدامات مقتضی برای مردمی‌سازی در اجرای سند توسعه گردشگری جهت تعمیق و ماندگاری حرکت، برنامه‌ریزی جهت پویا نمودن اقتصاد گردشگری مقاومت جهت پایداری و پیگیری اجرائیات تهیه اطلس گردشگری مقاومت خوزستان را از جمله مأموریت‌های میز گردشگری مقاومت می‌داند و می‌گوید: تولید محتوا برای روایت و تربیت راوی از جمله نیازهای «گردشگری مقاومت» است، چون باید بررسی شود که گردشگری مقاومت، در چه استانی روی چه موضوعاتی متمرکز می‌شود و باید در هر استانی مصادیق گردشگری مقاومت انتخاب و برجسته شود. به گفته او، از زمان طرح گردشگری مقاومت در استان خوزستان و همراهی مؤثر برخی فعالان فرهنگی و اجتماعی و با کمک خانه تشکل‌های مردم‌نهاد خوزستان، اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان، تحقیقات میدانی و کتابخانه‌ای آغاز شده و نشست‌ها و رویدادهایی همچون برگزاری تولد 107 سالگی بی‌بی لوعه به عنوان نماد بانوی مقاومت و مادر رزمندگان، رونمایی از تندیس بی‌بی لوعه، برگزاری یادبود حمله هوایی به 52 نقطه اهواز و... انجام شده است.
در حال حاضر شروع مستندنگاری و تولید محتوای گردشگری مقاومت توسط اعضای کارگروه و تعدادی از فعالان فرهنگی و اجتماعی به منظور ثبت تاریخ شفاهی و تهیه مصاحبه صوتی و تصویری با آگاهان برای ثبت تاریخ شفاهی و مکان رویدادها در گردشگری مقاومت در حال انجام است.
با نگاهی به تاریخ خوزستان، پی می‌بریم که این استان، یک جایگاه مهم در حوزه گردشگری مقاومت دارد. این استان از تاریخچه‌ای بسیار غنی برخوردار است و مردم خوزستان در طول تاریخ به دلایل مختلف مقاومت‌های متعددی را ثبت کرده‌اند. در دوره‌های مختلف تاریخی مردم خوزستان در برابر ستم و ستمگری‌ها مقاومت کرده‌اند. جنبش‌های مختلفی نیز در خوزستان برای دفاع از حقوق و آزادی‌های شهروندان، ترویج اصلاحات سیاسی و اقتصادی به وجود آمده است. جایگاه گردشگری مقاومت به مناطقی اطلاق می‌شود که دارای تاریخچه مقاومت و مبارزه برای حفظ فرهنگ، تاریخ و میراث است. این مناطق معمولاً جذابیت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی فراوانی دارند که نظر گردشگران را جلب می‌کند.
اقوام مختلف خوزستان برای پاسداری از سرزمین مادری خویش و دفاع از مرزهای کشور در دوره‌های تاریخی تا به اکنون مقاومت‌های بسیار از خود بر جای گذاشته‌اند که این مقاومت‌ها یا در آثار نوشتاری ثبت شده یا سینه به سینه نقل شده است.
ادبیات داستانی و شعری اقوام مختلف خوزستان پر از آثار به یادگار مانده است که به موضوع مقاومت می‌پردازند. در این خصوص کتاب‌های مختلفی نوشته شده که باید برای آن کتاب‌شناسی گردشگری مقاومت را طراحی و منتشر کرد.
حتی در موسیقی خوزستان هم آثار ارزشمندی که یادآور مقاومت است وجود دارد. به طور مثال بعد از سرنگونی شیخ خزعل، گروه ارکان حَرَب، ارکستر خود را دعوت کرده و صفحه گرامافون فتح خوزستان را اجرا کرد.
مثلاً فتح تهران در سال 1288 توسط بزرگان این قوم آزادیخواه چون علی قلی خان سردار اسعد؛ صمصام السلطنه و ضرغام السلطنه، در دوران مشروطه صورت گرفت.
روایتی از قله تل
اسناد فراوان وجود دارد که بختیاری‌ها تا چه اندازه متأثر از مذهب و به آن علاقه‌مند بودند. در «قلعه تل» مقرّ محمد تقی خان، چند نفر روحانی و سید حضور داشتند و اقامه نماز جماعت و تلاوت قرآن را برعهده داشتند. خان بختیاری که با سادات شوشتر رابطه بسیار حسنه‌ای داشت، با خاطیان بشدت برخورد می‌کرد. حسینقلی خان بختیاری، ایلخان کل بختیاری در خاطرات خود نقل می‌کند که براساس فتوای «شیخ جعفر شوشتری» با اشرار و راهزنان جنگید، چندین نوبت برای بازسازی عتبات عالیات و آرامگاه امامزاده سلطان ابراهیم اقدام نمود و مبالغ هنگفتی خرج کرد.
به لیست تمام مقاومت‌های صورت گرفته از سوی هم استانی‌های خوزستانی باید به مقاومت و جهاد عشایر در مقابل انگلیس، مقاومت مردم شوشتر و به خصوص محمدباقر کلانتر در مقابل انگلیسی ها و در نهایت کشته شدن وی و تبدیل خانه‌اش به کنسول‌گری انگلیس اشاره کرد.
یا اسدخان بهداروند که حاضر نشد در زمینه اسلحه‌سازی تن به قتل عام بلوط‌های منطقه بختیاری در مسجدسلیمان و اندیکا بدهد و در مقابل حکومت مرکزی ایستاد.
روایتی از هفتکل
یا حتی در دوره معاصرتر باید به مقاومت استوار گنجی در هفتکل و تنی چند از دوستانش در مقابل تجاوز انگلیسی‌ها اشاره کرد. همان‌طور که دریادار بایندر در خرمشهر چنین کرد و در خرمشهر هم بلواری به نام ایشان نامگذاری شد.
چون اسم هفتکل آمد لازم است به وجه تسمیه این شهر بپردازم. شهری که در ورودی‌اش هفت نشان سنگی نصب شده است. سنگ‌های ایستاده‌ای که به هفت نفر مهاجم اشاره دارد و بعد از تنبیه آنها که نتیجه مقاومت است این سنگ‌ها برافراشته می‌شوند.
یا در روستای علوه شهرستان کارون درخت نخل موسوم به مقاومت که خمپاره بر تن دارد همچنان ثمر می‌دهد.
در این میان نام دریاقلی سورانی را نباید فراموش کرد چون فهم ایشان موجب شد تا رزمندگان را از تلاش عراقی‌ها برای تسخیر آبادان باخبر کند یا مگر می‌توان درباره کودکی به نام سهام خیام که در مقابل عراقی‌ها ایستاد سخن نگفت؟
و چه بگویم از دهها قصه و روایتی که همه ریشه در مقاومت اقوام خوزستانی در مقابل دشمن خارجی و داخلی دارد.
باید به خوزستان آمد و از سینه آدم‌ها، مکان‌ها، قلعه‌ها، شعرها، قصه‌ها، موسیقی ها، دشت‌ها، کوه‌ها و... درباره مقاومت و گردشگری مقاومت شنید. البته گردشگری مقاومت، عنوان گونه‌ای از گردشگری است که برای نخستین‌بار در جهان در ایران معرفی، تعریف و اجرایی شده و بازدید از مناطقی است که نشانه‌های محیطی و نماد‌های مقاومت مردم ایران محسوب می‌شوند.
گردشگری مقاومت به فعالیت‌ها و جاذبه‌هایی اطلاق می‌شود که تاریخ و فرهنگ منطقه مربوط به دفاع و مقاومت کشور را برجسته می‌کند. هدف آن ارتقای آگاهی و قدردانی از فداکاری‌های انجام شده در زمان درگیری و جنگ و حفاظت در ادوار مختلف است.
ضرورت پرداختن به گردشگری مقاومت در استان خوزستان به دلیل ارتباط نزدیک این منطقه با تاریخچه مقاومت و فرهنگ محلی است. این نوع گردشگری می‌تواند به حفظ و ارتقای فرهنگ و تاریخ این منطقه کمک کرده و از توسعه اقتصادی و اجتماعی آن حمایت نماید. ضرورت گردشگری مقاومت در استان خوزستان مورد تأکید فعالان فرهنگی و گردشگری است. آنها نبود زیرساخت‌های لازم و عدم اجرای برنامه‌های سیستماتیک برای جذب گردشگر را از دلایل اصلی عدم توسعه در حوزه گردشگری عنوان می‌کنند.
الگوی مقاومت
الگوهای مقاومت در ادوار مختلف در استان خوزستان شامل مبارزات قبایلی و عشایری، مقاومت در برابر استبداد، حفظ فرهنگ و زبان محلی و مبارزه برای حقوق اقلیت‌های این منطقه می‌شود. این الگوهای مقاومت نقش مهمی در شکل‌دهی به تاریخ و فرهنگ استان خوزستان داشته‌اند.
گردشگری مقاومت در سیر تاریخ استان خوزستان برای شناسایی ظرفیت‌ها و معرفی مکان رویدادها، تولید محتوا و شعرها، داستان‌های حماسی در جای جای این استان به روایتگری و معرفی می‌پردازد.