محدثه جعفری
خبرنگار

زمانی که مسئولان ذی‌ربط در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، خبر اجرای پویش ملی سلامت برای دو بیماری دیابت و فشارخون را اعلام کردند، هرگز تصور نمی‌کردند این طرح با چنین اعتماد و مشارکتی از سوی مردم مواجه شود. چنانچه مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت گفت: «مشارکت مردم در این پویش بیش از انتظار ما بود؛ این، از معدود مواردی است که در زمینه پیشگیری در حوزه سلامت، مردم مشارکت 72 درصدی داشتند. از مردم بابت اعتماد به خادمین خودشان و از رسانه‌ها برای اطلاع‌رسانی بموقع و گسترده برای دعوت مردم به شرکت در این پویش ملی، تشکر می‌کنم. این امر تبدیل به یک مطالبه مردمی بحق شده است تا این مراقبت از سلامتی‌شان را از وزارت بهداشت دریافت کنند.»
این پویش برای شناسایی افراد مبتلا به دو بیماری مزمن دیابت و فشارخون بالا و رصد خط سلامتی جامعه، از 20 آبان‌ماه تا 30 دی‌ماه سال‌جاری برای افراد بالای 18 سال برگزار شد و بیش از 45 میلیون نفر در آن شرکت کردند. این همراهی، علاوه بر اینکه نشان‌دهنده آگاهی جامعه از ضرورت پایش سلامت و پیشگیری است، از سویی نیز ظرفیت مشارکت آنان و همچنین اعتمادشان به دولت را نشان می‌دهد.
دکتر کورش اعتماد، مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به همراهی بیش از 45 میلیون نفر در پویش سلامت همگانی که افراد بالای 18 سال را در بر‌می‌گیرد، از اعتماد مردم به نظام سلامت کشور گفت و خاطرنشان کرد: این طرح دارای دو هدف مستقیم و غیرمستقیم بود؛ هدف مستقیم، غربالگری مردم برای شناسایی افراد مبتلا یا در معرض خطر دو بیماری پرفشاری خون و دیابت بود که در جمعیت بالای 18 سال، مشارکت حدود 72 درصدی مردم را داشتیم. هدف غیرمستقیم، دو نکته در دل خود داشت؛ با مراجعه افراد برای این پویش، قطعاً همکاران ما در کنار این غربالگری، خدمات دیگری را هم به مردم ارائه می‌دادند مانند واکسیناسیون و مراقبت از مادران باردار و شیرده. شکی نیست که این طرح سبب شده است سایر اقدامات و شاخص‌های سلامت بویژه تکمیل پرونده الکترونیک و پزشک خانواده نیز ارتقا پیدا کند.
وی افزود: بازدید‌های میدانی همکاران از محل‌های برگزاری پویش و پیگیری پیامکی و تلفنی نشان داد، اجرای این پویش، رضایتمندی مردم را در پی داشته است چرا که این حس در شهروندان ایجاد می‌شود که نظام سلامت و وزارت بهداشت چقدر به سلامت شهروندان اهمیت می‌دهد. همچنین درمی‌یابند در زمان ابتلا به بیماری تنها نیستند و حاکمیت، دولت و وزارت بهداشت، در کنار شهروندان هستند. در بازدیدهای میدانی دریافتیم مردم از عملکرد نظام سلامت راضی هستند و این رضایت را می‌توان در صف مشارکت مردم در این پویش دید.
 
مشارکت برای پیشگیری و صرفه‌جویی
بیماری‌های غیرواگیر، سالانه هزینه‌های زیادی را بر جوامع مختلف تحمیل می‌کنند. طبق گفته مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بیش از ۷۵ درصد علل مرگ‌ومیر در کشور ما مربوط به بیماری‌های غیرواگیر است به طوری که اگر حدود ۳۵۰ هزار مرگ سالانه در کشور داشته باشیم، نزدیک به ۲۵۰ هزار مرگ به دلیل بیماری‌های غیرواگیر رخ می‌دهد. نکته قابل توجه، بی‌علامت بودن بیماری‌های غیرواگیر همچون دیابت و پرفشاری خون است به طوری که طبق اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، پیش از اجرای پویش سلامت، پیش‌بینی می‌شد حدود 7 میلیون دیابتی در کشور داشته باشیم که نیمی از آنها یعنی 3.5 میلیون نفر از بیماری‌شان بی‌اطلاع بودند. در این میان انجام پویش‌ها و طرح‌های غربالگری می‌تواند علاوه بر آگاهی‌بخشی و تلنگر به عموم جامعه مبنی بر توجه بیش از گذشته به مقوله مهم سلامت، از تبعات آن مثل تحمیل هزینه‌های بالای درمان در مراحل پیشرفته بیماری و مرگ‌و‌میر جلوگیری کند. به همین علت انجام غربالگری‌ها برای شناسایی افراد مبتلا یا در معرض خطر بسیار حائز اهمیت است. طبق اعلام متولیان سلامت کشور، منظور از «احتمال دیابت» قند خون ۱۲۶ به بالا و منظور از «احتمال پرفشاری خون»، عدد ۱۴۰ روی ۹۰ میلیمتر جیوه (۱۴ روی ۹) به بالاست. برای شناسایی افراد مبتلا و رصد خط سلامتی جامعه، وزارت بهداشت، پویشی ملی برای دو بیماری مزمن دیابت و فشارخون بالا را از 20 آبان‌ماه تا 30 دی‌ماه سال‌جاری، برای افراد 18 سال به بالا برگزار کرد تا با همراهی و مشارکت شهروندان بر مدار پیشگیری و صرفه‌جویی در منابع و هزینه‌های درمانی آینده حرکت کنیم.
 
پرفشاری خون در 30 درصد جمعیت بالای 18 سال
مدیر‌کل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در خصوص اهداف اجرای طرح غربالگری سلامت عنوان کرد: دو علت سبب شد طرح غربالگری سلامت در کشور برای دو بیماری دیابت و پرفشاری خون انجام شود؛ اول اینکه بیماری دیابت و پرفشاری خون جزو مشکلات اصلی در سلامت مردم است به طوری که در جمعیت بالای 18سال کشور حدود 30 درصد مبتلا به پرفشاری خون و حدود 13 تا 15 درصد دچار بیماری دیابت هستند که بار سنگینی را بر حوزه سلامت کشور ایجاد کرده است.
دکتر کورش اعتماد افزود: نکته دوم به دوران کرونا بازمی‌گردد و فقط هم مختص ایران نیست، چرا که اغلب کشورها در دوران پاندمی کرونا بیماری‌های غیرواگیر را در اولویت‌های بعدی قرار دادند و همین امر سبب شد در دوران پاندمی، زیرساخت‌های حوزه سلامت با وقفه روبه‌رو شود. بعد از فروکش کردن تب کرونا در کشور، مسئولان حوزه سلامت بر آن شدند، روی بیماری‌های غیرواگیر که عامل بیشتر مرگ‌ومیرها در هر کشور محسوب می‌شود، تمرکز کنند و برای شناسایی افراد مبتلا و شهروندانی که در معرض ابتلا به این بیماری‌ها یعنی دیابت و فشارخون بالا قرار دارند، طرح غربالگری سلامت کلید خورد.
 
حضور 66 درصد آقایان در غربالگری سلامت
مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، با اشاره به آمار شرکت‌کنندگان در طرح غربالگری سلامت، گفت: طبق اطلاعات رسیده، تاکنون (صبح شنبه 30 دی‌ماه) 45 میلیون و 556 هزار و 830 نفر در غربالگری سلامت شرکت کردند که از این تعداد 66 درصد، آقایان بودند.
دکتر اعتماد افزود: 843 هزار و 718 نفر مبتلا به فشارخون بالا و 467 هزار و 587 نفر مبتلا به دیابت در این غربالگری شناسایی شدند. آمارها فقط مختص افراد مبتلا نیست به طوری که با این پویش حدود 10 میلیون و 283 هزار و 299 نفر در مرحله پیش فشارخون بالا و 3 میلیون و 67 هزار و 352 نفر در مرحله پیش‌دیابت شناسایی شدند. این افراد با پیشگیری و اصلاح عادات غذایی می‌توانند از ابتلا به این بیماری‌ها در امان بمانند.
 فرد مبتلا به دیابت باید ماهی یک‌بار توسط مراقب سلامت معاینه شود
مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه فشارخون بالا و دیابت از جمله بیماری‌های بی‌علامت و غیرقابل درمان هستند، افزود: برای هر کدام از افراد، چه در مرحله پیش‌دیابت و پیش‌فشارخون، یا مبتلایان به دیابت و فشارخون بالا، دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌های بالینی وجود دارد که مشخص می‌کند این افراد هر چند وقت یکبار و توسط چه کسانی مورد معاینه قرار گیرند. به عنوان مثال یک فرد مبتلا به دیابت حداقل باید ماهی یک‌بار توسط مراقب سلامت، هر سه ماه یک‌بار توسط پزشک خانواده و سالی یک‌بار از سوی پزشک متخصص مورد معاینه قرار گیرد و بر اساس شدت بیماری و بیماری‌های دیگری که فرد به آن مبتلاست، ممکن است این فواصل معاینه کوتاه‌تر نیز شود. تمام مستندات بیماری آنها در پرونده الکترونیک ثبت می‌شود. همچنین نوبت‌های مراجعه و زمان مراجعه، در نظام ارجاع طبق پرونده الکترونیک و برنامه سلامت خانواده اجرا می‌شود.
 
شناسایی 17 میلیون نفر با اضافه وزن
مدیر‌کل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، در خصوص طرح‌های آینده وزارت بهداشت برای غربالگری در نظام سلامت گفت: با توجه به مشارکت مردم، وزارت بهداشت، از اول بهمن (امروز) پویش تغذیه سالم را برگزار می‌کند. بخش عمده‌ای که نیاز به مشاوره تغذیه‌ای دارند، افراد مبتلا به دیابت و فشارخون بالا هستند. درخصوص غربالگری‌های بعدی هم در حال کارشناسی هستیم تا در صورت تأیید نهایی، دو بیماری دیگر را هم به صورت پویش همگانی برای شهروندان برگزار کنیم.
وی با اشاره به شناسایی 17 میلیون نفر دارای اضافه وزن در طرح غربالگری، عنوان کرد: حدود 40 درصد از افرادی که در این پویش شرکت کردند دچار اضافه وزن بودند. بنابر این انتظار داریم که در «پویش تغذیه» هم با مراجعه به همکاران ما و دریافت مشاوره‌های تغذیه‌ای، مشارکت کنند تا هم از ابتلای این افراد به بیماری‌هایی همچون دیابت و فشارخون بالا و هم سایر بیماری‌هایی که با اضافه وزن در ارتباط هستند، پیشگیری کنیم.
 
کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن، با نیم ساعت پیاده‌روی
دکتر اعتماد اظهار داشت: از مردم عزیز می‌خواهم حداقل روزی نیم ساعت پیاده‌روی داشته باشند؛ این موضوع برای پیشگیری از بیماری‌های مزمن اهمیت دارد. حتی افرادی که به این بیماری‌ها مبتلا هستند، با روزی نیم ساعت پیاده‌روی می‌توانند کنترل بهتری بر بیماری‌شان داشته باشند و چه‌بسا پیاده‌روی و ورزش سبک، نیاز این افراد را به مصرف دارو کمتر کند.