ثبت جهانی گل مریم در فائو، استعدادهای بالقوه شهر مرکبات را شکوفاتر می‌کند
پرتقال دزفول در مسیر جهانی شدن
بیتا میرعظیمی
خبرنگار
شهرستان دزفول یکی از قطب‌های کشاورزی کشور است که حدود 90 درصد از مرکبات استان خوزستان را در بیش از 5 هزار هکتار باغستان تأمین می‌کند. این شهرستان در تولید انواع مرکبات سالم و ارگانیک و انواع گل‌های زینتی مانند گل مریم در کشور صاحب‌نام است. مرکباتی عاری از سموم دفع آفات نباتی مانند لیموترش، نارنگی، گریپ فروت و انواع پرتقال که در بازارهای داخلی و خارجی به عنوان یک برند شناخته می‌شود. به همین دلیل، مسئولان استانی و جهاد کشاورزی دزفول، مراحل ثبت جهانی محصولات با‌کیفیتی مانند پرتقال و گل مریم را در فائو (سازمان جهانی خواربار و کشاورزی) آغاز کرده و در تلاشند با تثبیت جایگاه کشاورزی، گام‌های مؤثرتری در راستای شکوفایی استعدادهای بالقوه شهرستان و بخش کشاورزی بردارند.
دزفول شهرمرکبات
«بهروز قمرزاده» مدیرجهادکشاورزی دزفول به «ایران» می‌گوید: «شهرستان دزفول با مساحت 476 هزار هکتار، 500 هزار نفر جمعیت دارد که 38 درصد آن را جمعیت روستایی تشکیل می‌دهد. همه ساله در دزفول، 63 نوع محصول و 43 نوع گل و گیاه زینتی کشت می‌شود. اراضی قابل کشت این شهرستان حدود 90 هزار هکتار با تعداد حدود 20 هزار بهره‌بردار زراعی، باغی و دامی است. همچنین قابل ذکر است، 65 هزار هکتار اراضی کشاورزی دزفول آبی و 25 هزار هکتار آن دیم است.»
وی مجموع تولیدات کشاورزی و دامی شهرستان را سالانه بیش از ۲.۵ میلیون تن اعلام کرده و می‌گوید: «دزفول به شهر سبزی و صیفی‌جات مشهور بوده و به لحاظ کیفیت و کمیت تولیدات خارج از فصل، قابل توجه است. حدود 20 هزار هکتار سطح زیرکشت سبزی و صیفی در شهرستان وجود دارد که سالانه حدود یک میلیون تن محصول تولید می‌شود. دزفول به لحاظ کشت علوفه در کشور نیز حائز اهمیت است که با تولید یک میلیون تن، نیاز بسیاری از دامپروری‌ها و دامداری‌های استان‌ها را تأمین می‌کند.»
قمرزاده تصریح می‌کند: «دزفول دارای 5 هزار و 800 هکتار سطح زیرکشت مرکبات است که از این میزان سالانه حدود 75 هزار تن انواع مرکبات (شامل پرتقال، نارنگی، گریپ فروت و انواع لیمو) تولید می‌شود. برداشت مرکبات از ابتدای مهرماه آغاز شده و تا آخر اسفندماه ادامه دارد. مرکبات دزفول، جزو سالم‌ترین مرکبات کشور محسوب شده و به لحاظ کیفیت از طعم، عطر و بوی ویژه‌ای برخوردار است. مرکباتی که به دلیل عدم استفاده از سموم و حداقل مصرف کودهای شیمیایی به عنوان یک محصول سالم و کاملاً ارگانیک شناخته می‌شود. محصولی که با توجه به آب و هوای منطقه از کیفیت بالایی به لحاظ طعم، مزه و اسانس برخوردار است.»
ثبت جهانی پرتقال
وی می‌افزاید: «شهرستان دزفول، به دلیل شرایط جغرافیایی و آب و هوایی مناسب، وجود زمستان‌های معتدل و تابستان‌های نسبتاً گرم، فرهنگ کشاورزی و باغداری بالا و همچنین شبکه آبیاری پیشرفته و مدرن، از جمله معدود مناطق مستعد کاشت مرکبات در استان خوزستان محسوب می‌شود. با توجه به استعدادهای بالقوه دزفول در کاشت مرکبات و تعدادکشاورزان و باغدارانی که در این بخش مشغول به کار بوده و امرار معاش آنها به باغدار ی وابسته است و همچنین مخاطرات ناشی از افزایش دمای نامتعارف برای رشد مرکبات تحت تأثیر تنش گرمایی، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان دزفول و مراکز تحقیقاتی، بر کشت ارقام مقاوم به تغییرات اقلیمی و تنش گرمایی متمرکز شده‌اند. لذا با پیگیری‌های محققین و مراکز تحقیقات و جهاد کشاورزی، مسئولان جهاد کشاورزی شهرستان نسبت به برگزاری جشنواره مرکبات شهرستان دزفول در بهمن‌ماه و اوایل اسفندماه سال‌جاری اقدام کرده‌اند. برگزاری این جشنواره، فرصتی برای تثبیت جایگاه شهرستان دزفول در تولید مرکبات فراهم خواهد کرد. در همین راستا، مسئولین بخش کشاورزی و شهرستانی با توجه به کیفیت و طعم و عطر متفاوت مرکبات دزفول، مقدمات ثبت جهانی پرتقال در فائو را آغاز کردند. در حال حاضر، مقدمات کار کلید خورده و فرم‌های مربوط به ثبت جهانی پرتقال در فائو دریافت شده تا در کمترین زمان ممکن این مهم تحقق پیدا کند.»
قطب تولید گل زینتی
طبق گفته این مقام مسئول، «دزفول شهر گل و گیاهان زینتی است و تولیدات آن در سطح استانی و کشوری قابل توجه و حائز اهمیت است. این شهرستان دارای 220 هزار هکتار گلخانه است که در 175 هزار هکتار آن گل‌های زینتی کشت و برداشت می‌شود. گل مریم تولیدی شهرستان، از نظر کمی و کیفی رتبه نخست کشور را دارا بوده و قطب تولید این گل زینتی در کشور با بیشترین سطح زیرکشت (حدود 30 هکتار) محسوب می‌شود. گل‌هایی با عطر و بویی باکیفیت که در هر هکتار حدود 150 تا200 هزار پیاز آن کاشته می‌شود. کشت گل مریم بین ماه‌های اردیبهشت تا شهریور انجام شده و برداشت آن از آبان تا فروردین‌ماه ادامه دارد. امسال پیش‌بینی می‌شود حدود 4 میلیون شاخه گل مریم در دزفول تولید شود.
چالش‌های صادرات
قمرزاده ادامه می‌دهد: «شهرستان دزفول، مقام اول در تولید گل مریم کشور را دارا بوده و کشت این گیاه به لحاظ حساس بودن در گلخانه‌ها، با پوشش پلاستیکی انجام می‌شود. یکی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات گل مریم که رفع آن یقیناً بر افزایش سطح زیرکشت آن در سطح شهرستان دزفول تأثیر بسزایی خواهد داشت، بالا بودن هزینه سازه‌های گلخانه‌هاست. رفع این مشکل، نیازمند تأمین اعتبارات ویژه کم‌بهره و تنفس‌دار است.»
بنا به اعتقاد مدیرجهاد کشاورزی دزفول، «یکی دیگر از مشکلات، به نبود ماشین‌های مخصوص حمل گل به سایر استان‌ها بازمی‌گردد. این در حالی است که حساسیت گل، نیاز به حمل و نقل در شرایط مناسب به سایر استان‌ها را دو‌چندان می‌کند. مشکل دیگر به نبود مرز هوایی و زیرساخت‌های پایانه صادراتی بازمی‌گردد. امیدواریم مجموعه این مشکلات، با دقت نظر مسئولین رفع شده و بزودی شاهد افزایش چندین برابری سطح زیرکشت گل مریم در شهرستان دزفول باشیم.»
ثبت جهانی گل مریم
پیاز گل مریم از چه سالی وارد دزفول شده و کشت آن مورد استقبال کشاورزان قرار گرفت؟ این مقام مسئول پاسخ می‌دهد: «ابتدای دهه 60، یکی از کشاورزان پیاز گل مریم را از شمال کشور به صورت محدود وارد شهرستان کرد و در فضای باز کشت شد. با توجه به شرایط مناسب برای رشد و کیفیت خوب، کشت گل مریم مورد توجه کشاورزان قرار گرفته و با تکثیر و نگهداری پیاز آن در سال بعد، اقدام به کشت این گل زینتی به صورت مزرعه‌ای و اقتصادی کردند. در کوتاه‌مدت، گل مریم به دلیل ظاهر زیبا و عطر و بوی خوب، مورد توجه شهروندان و تجار گل قرار گرفت؛ به گونه‌ای که مشتریان زیادی از سراسر کشور، خواهان خرید گل مریم شهرستان دزفول شدند. گل مریم دزفول، در دسته‌های 25 تایی و بین 500 تا 600 هزار تومان در بازارهای داخلی و استان‌ها به فروش می‌رسد.»
مدیر جهاد کشاورزی دزفول ادامه می‌دهد: «با توجه به تولید بیشترین پیاز گل مریم در شهرستان دزفول و کیفیت خوب آن به لحاظ ظاهر و عطر و بو، اقدامات اولیه برای ثبت جهانی گل مریم را آغاز کرده و همزمان با درخواست ثبت جهانی پرتقال، این مورد را نیز در فائو پیگیری کردیم تا همزمان با تثبیت جایگاه کشاورزی، در راستای شکوفایی استعدادهای بالقوه شهرستان و بخش کشاورزی، گام‌های مؤثرتری برداریم.»
بــــرش
همه ساله در دزفول، 63 نوع محصول و 43 نوع گل و گیاه زینتی کشت می‌شود. اراضی قابل کشت این شهرستان حدود 90 هزار هکتار با تعداد حدود 20 هزار بهره‌بردار زراعی، باغی و دامی است.