استاد دانشگاه تربیت مدرس در گفت و‌گو با «ایران» مطرح کرد
اتهام «پوپولیسم»؛ حربه‌ای برای تخریب رقیب
رهبر معظم انقلاب در سخنان خود در دیدار مردم قم، ضمن برشمردن برخی چالش‌ها در حوزه سیاست داخلی، همچون پوپولیست خواندن دولت یا دوقطبی سیاسی، نسبت به عواقب آن هشدار و انذار دادند. درباره این هشدارها و راه‌های علاج آنها با دکتر شهروز شریعتی، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس گفت‌و‌گو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید؛
رهبرانقلاب از کسانی که حضور رئیس جمهور در میان مردم را پوپولیسم خواندند، انتقاد کرده و درمقابل تأکید کردند که مردم‌داری، نقطه اصلی سیاست‌های نظام است. تفاوت‌های پوپولیسم و مردم‌داری چیست و چرا چنین رویکردهایی نسبت به دولت اتخاذ می‌شود؟
مردم‌داری یک ارزش دینی و اخلاقی است که نباید با پوپولیسم اشتباه گرفته شود. یکی از فضیلت‌های اندیشه اسلامی و شیعی به‌صورت مشخص، عبور از خود و توجه به نیازهای دیگران است که همواره در متون مذهبی، سیاست‌نامه‌ها، شریعت‌نامه‌ها و فتوت‌نامه‌ها به حاکمان تأکید شده است؛ «مکتب سلیمانی» نیز امروز در ادبیات سیاسی ایران یکی از مصادیق همین تفکر به شمار می‌رود؛ از سوی دیگر امروزه ملاحظه می‌شود به واسطه سیطره آموزه‌های نادرست غربی و تأکید بر فردگرایی‌های افراطی، مردم‌داری کمتر در عمل محقق می‌شود در حالی که طبق منطق و آموزه‌های علوی، نگاه و رعایت مردم یک فضیلت است و در نامه ارزشمند امام علی(ع) به مالک اشتر می‌توان مصادیق کم‌نظیر و بی‌بدیل این نگرش به حکمرانی را سراغ گرفت. اینکه اقدامات مبتنی بر مردم‌داری و رعایت کرامت انسانی از سوی عده‌ای به پوپولیسم تعبیر شود، گاهی به واسطه عدم فهم دقیق و توأمان این دو مفهوم است و در مواردی نیز می‌توان آن را گونه‌ای شیطنت سیاسی و بی‌اخلاقی دانست که متأسفانه از سوی برخی افراد و جریان‌های سیاسی به‌عنوان حربه‌ای برای تخریب رقیب پیگیری می‌شود.
دوقطبی کردن، یکی دیگر از انذارهای رهبرانقلاب بوده است که باعث محکوم کردن حتی کارهای خوب می‌شود. راه برون‌رفت از این دو قطبی چیست و در صورت تداوم، پیامدهای منفی آن برای کشور چیست؟
مهم‌ترین راه برون‌رفت از دوقطبی، ایجاد اجماع بر سر منافع ملی است و تا زمانی که در داخل کشور گفت‌وگوهای جدی بر سر منافع ملی صورت نپذیرد، نمی‌توان از پیامدهای بسیار منفی دوقطبی‌سازی برحذر ماند. منافع ملی را می‌توان تعهد برای دسترسی به نتایج مطلوب و استفاده درست از منابع ملی تعریف کرد و تا زمانی که نتوان به‌صورت جدی در مورد مصادیق منافع ملی به اجماع دست یافت، دوقطبی شدن نیز اجتناب‌ناپذیر است؛ با وجود این نباید از نظر دور داشت افرادی که در پی دوقطبی‌سازی هستند. به طور معمول این افراد هیچ دغدغه دینی، اخلاقی، انسانی و ملی ندارند و بارها نشان داده‌اند که برای منافع محدود خود یا همفکران، چگونه می‌توانند کشور را به آشوب و فتنه وارد کنند. مروری بر مواضع امامین انقلاب نشان می‌دهد که چگونه مهذب نبودن را موجب ایجاد شکاف و دوقطبی‌سازی معرفی می‌کنند. امام خمینی تعبیری به این مضمون دارند که اختلافاتی که بین گروه‌های سیاسی است، ریشه‌اش طغیان‌های نفسانی است و اگر سیاستمداران تزکیه بشوند، این اختلافات برداشته می‌شود.
رهبر انقلاب تعمیم یا بزرگنمایی نکات منفی، ترویج بی‌فایده بودن حضور در فعالیت‌های سیاسی و انتخابات و به رخ کشیدن کمبودها و سختی‌های اقتصادی را از جمله فعالیت‌های تبلیغاتی دشمن خواندند؛ بنابراین عملکرد رسانه‌های داخلی برای مقابله با این راهبرد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شاید مهم‌ترین راهبرد رسانه‌های داخلی برای ایجاد فضای انتخاباتی را بتوان پرهیز از ورود به بازی‌های سیاسی و تلاش برای ایجاد فضایی منصفانه به منظور شفاف‌سازی نگاه‌ها و صداهای مختلف دانست. بدیهی است بخش قابل توجهی از مردم به هر علت و از جمله وضعیت اقتصادی از وضع موجود ناراضی هستند و بخش قابل توجهی از مردم هیچ اعتقادی به جناح‌های سیاسی ندارند و فقط آنان را کاتالیزور آرمان‌های اجتماعی خود ارزیابی می‌کنند. بنابراین رسانه‌های داخلی باید بتوانند ضمن ساماندهی مطالبات مردمی، پاسخ‌های جناح‌های سیاسی را به‌صورت مشخص دریافت و در معرض نقد منصفانه و نه یک‌سویه کارشناسان بگذارند. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در عرصه عمومی ایران امروزه قابل مشاهده است، پدیده بی‌انصافی است که موجب دلسردی و ناامیدی شده است که رسانه می‌تواند بخشی از این معضل را مدیریت کند. بدیهی است هنگامی که رسانه‌های اصلی و از جمله رسانه ملی به‌صورت صادقانه در پی حل مسائل و مشکلات مردم برآید و مسائل را به درستی بازتاب دهد، مردم نیز به این صداقت پاسخ مثبت خواهند داد. البته بخش دیگری از موضوع همان‌طور که اشاره شد مرتبط با جنگ رسانه‌ای دشمن است که در این حوزه پس از طرح مسأله جهاد تبیین از سوی مقام معظم رهبری، پیشرفت‌های خوبی از سوی گروه‌های جهادی در فضای مجازی و همچنین رسانه ملی در حال مشاهده است اما بدیهی است این روند اصلاحی تا زمان اعتبارسنجی اجتماعی و رسیدن به نتایج مطلوب زمان خواهد برد.