بیتا میرعظیمی
خبرنگار

پایان فصل تولید گوجه فرنگی در برخی استان‌ها، در شرایطی که استان‌های جنوبی کشور هنوز به تولید انبوه این محصول نرسیده‌اند، به افت مقطعی عرضه گوجه به بازار و افزایش ناگهانی قیمت آن منجر شده است. گرانی گوجه فرنگی در یک بازه زمانی مشخص و همزمان با جابه‌جایی فصلی و آغاز بارندگی‌ها، همه ساله تکرار شده و همزمان با افزایش عرضه گوجه فرنگی پاییزه از استان‌های جنوبی مانند بوشهر و هرمزگان، بازار به تعادل نسبی رسیده و این محصول در سراشیبی قیمت قرار می‌گیرد. طبق گفته مسئولان اداره جهاد کشاورزی استان‌های بوشهر و هرمزگان به «ایران»، برداشت پاییزه گوجه فرنگی از مزارع آغاز شده و درمجموع بیش از 190 هزار تن گوجه فرنگی روانه بازار شده است. به این ترتیب با تزریق عمده گوجه فرنگی پاییزه از استان‌های جنوبی به بازار مصرف، طی چند روز آینده قیمت این محصول در سراسر کشور روند کاهشی در پیش گرفته و با قیمتی مناسب‌تر به‌دست مصرف کننده خواهد رسید.

گوجه بوشهر در راه بازار
 استان بوشهر، قطب تولید گوجه فرنگی خارج از فصل کشور محسوب می‌شود. «کبری توکلی» معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان بوشهر، به «ایران» می‌گوید: «کاشت و برداشت گوجه فرنگی در استان بوشهر در تمام فصول(از نیمه اول آبان ماه تا نیمه دوم اردیبهشت) انجام شده و بخش قابل توجهی از نیاز بازار و مصرف کننده را تأمین می‌کند. امسال از نیمه اول آبان ماه تاکنون ۱۳۲ هزار تن گوجه فرنگی پاییزه برداشت شده و پیش‌بینی می‌شود، ۵۵۷ هزار تن گوجه فرنگی برداشت شده و به بازارهای داخلی و خارجی ارسال شود. پیش‌بینی می‌شود از این میزان، ۲۶۰ هزارتن به صورت تازه خوری، ۱۲۰ هزارتن برای مصارف صنایع تبدیلی فرآوری و تولید رب گوجه فرنگی و فرآورده‌های جانبی مورد استفاده قرار گیرد.»
توکلی می‌گوید: «کشت گوجه فرنگی در استان بوشهر همه ساله در فصول پاییز، زمستان و بهار انجام می‌شود. سطح زیرکشت پاییزه (هزار هکتار) معمولاً خارج از فصل و در سه منطقه (تنگ‌ارم، بوشکان و جم) انجام می‌شود؛ محصولی که در مردادماه کاشته شده و برداشت آن از اواخر مهر تا اوایل آبان ماه ادامه دارد. امسال به دلیل کاهش منابع آبی و خشکیدگی چاه‌ها در برخی مناطق، سطوح کشت گوجه فرنگی نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده است.»
اصلاح الگوی کشت
وی می‌افزاید: «با اجرای الگوی کشت در سال‌جاری، سطح زیر کشت گوجه فرنگی یک‌هزار و 200 هکتار کاهش یافته و به 10 هزار و 200 هکتار رسیده است. این در حالی است که سطح زیرکشت زمستانه این محصول در استان، 9 هزار هکتار است که نسبت به سال گذشته تغییری نکرده است. بعد از کشت زمستانه نیز کشت بهاره در 200 هکتار از زمین‌های استان بوشهر آغاز می‌شود. بخشی از این محصول به مصرف داخلی رسیده و بخشی دیگر نیز به کشورهای همجوار صادر می‌شود.»
این مقام مسئول، با اشاره به اشتغالزایی یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر کارگر فصلی و ۸ هزار نفر کارگر ثابت طی ۶ ماه در حوزه کاشت و برداشت گوجه فرنگی می‌گوید: «با توجه به زیاد بودن سطح زیرکشت و تولید گوجه فرنگی در فصل زمستان، اواخر دی و بهمن ماه بخشی از این محصول تبدیل به ضایعات می‌شد. برای حل این مشکل، امسال تغییراتی را در الگوی کشت ایجاد کرده و سطوح کشت بهاره را افزایش دادیم.» معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان بوشهر با اشاره به اوج برداشت گوجه فرنگی استان در ماه‌های دی و بهمن، به تولیدکنندگان و کشاورزان توصیه می‌کند برای جلوگیری از خسارت وارده به محصول، افت قیمت و ضرر و زیان احتمالی نسبت به برنامه‌ریزی لازم برای زمان مناسب برداشت و عرضه به بازار و همچنین رعایت دستورالعمل الگوی کشت اقدام کنند.

برداشت گوجه از مزارع هرمزگان
استان هرمزگان با آب و هوای متبوع، یکی از اصلی‌ترین تولید کنندگان گوجه فرنگی کشور محسوب می‌شود که مزارع زیادی در فصل پاییز، زیر کشت این محصول پر طرفدار می‌رود.امسال حدود 60 هزارتن گوجه فرنگی پاییزه از مزارع این استان برداشت و روانه بازار شده است. «سید رضا امیری زاد» مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان با اشاره به وجود 13 هزار هکتار سطح زیرکشت گوجه فرنگی در استان به «ایران» می‌گوید: «امسال برداشت بالغ بر 600 هزارتن گوجه فرنگی در استان، بیش بینی می‌شود. برداشت گوجه فرنگی از آذرماه در منطقه پارسیان آغاز شده و در مناطق میناب، کهورستان بندر خمیر و بندرعباس ادامه پیدا می‌کند. در حقیقت، از آذرماه این محصول به بازارهای داخلی تزریق شده و تأثیر عمده‌اش را به صورت کاهش قیمت برجای می‌گذارد.»
 
اشتغالزایی مستقیم
طبق گفته این مقام مسئول، «بالغ بر 80 درصد گوجه فرنگی استان هرمزگان از 4 منطقه کهورستان بندر خمیر، میناب، بندرعباس و رودان تأمین می‌شود. محصولات تولیدی استان علاوه بر تأمین نیاز بازارهای داخلی به کشور‌های مختلف نیز صادر می‌شود. محصولی که در هر هکتار برای 1-2 نفر به صورت مستقیم اشتغالزایی ایجاد می‌کند.»
آیا امسال برداشت گوجه فرنگی نسبت به سال‌های گذشته تغییری کرده است؟ وی پاسخ می‌دهد: «کشت این محصول وابسته به شرایط اقلیمی بوده و سرما میزان برداشت آن را به تعویق می‌اندازد. خوشبختانه امسال تغییری در میزان برداشت این محصول ایجاد نشده است. هر چند که همه ساله به دلیل وجود یک خلأ 45 روزه (میان فصل پاییز و زمستان) در رسیدن محصول گوجه فرنگی از هرمزگان به سایر استان‌ها، عرضه گوجه فرنگی به بازار کاهش محسوسی پیدا کرده و طبعاً قیمت آن افزایش پیدا می‌کند.»

صرفه‌جویی در مصرف آب
«سید رضا امیری زاد» تصریح می‌کند: «قیمت فروش گوجه فرنگی‌های برداشت شده بستگی به ارقام آن (درجه 1 ، 2 و 3) متغیر بوده و بین 10 تا 15 هزار تومان محاسبه می‌شود. البته یقیناً این قیمت تا رسیدن به دست مصرف کننده افزایش پیدا کرده و اغلب شاهد تفاوت فاحشی در قیمت‌گذاری این محصول خواهیم بود. ناگفته نماند که یکی از عوامل مؤثر در تفاوت قیمت گوجه فرنگی از مزرعه تا رسیدن به دست مصرف کننده، بازه زمانی ۴۵ روزه‌ تا برداشت محصول و تزریق آن به بازار است. زمانی که قیمت گوجه فرنگی افزایش پیدا کرده و همزمان با افزایش برداشت محصول از مزارع هرمزگان، در سراشیبی قیمت قرار گرفته و با قیمتی متعادل به‌دست مصرف کننده می‌رسد.»
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان، ادامه می‌دهد: «استان هرمزگان دارای چند مزیت عمده در تولید گوجه فرنگی است؛ اول اینکه آبیاری این محصول تحت فشار و به صورت قطره‌ای انجام شده و به این ترتیب حداقل 50 درصد در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود. همچنین کشت گوجه فرنگی در فصل پاییز و شرایط آب و هوایی خنک انجام شده و بخش زیادی از مصرف داخلی را تأمین می‌کند. همزمان بارندگی‌ها به کمک کشاورزان آمده و در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود.»

بــــرش

با توجه به زیاد بودن سطح زیرکشت و تولید گوجه فرنگی در فصل زمستان، اواخر دی و بهمن ماه بخشی از این محصول تبدیل به ضایعات می شد. برای حل این مشکل، امسال تغییراتی را در الگوی کشت ایجاد کرده و سطوح کشت بهاره را افزایش دادیم.