«ایران» در گفت و گو با کارشناسان بررسی می‌کند
بانک فناوری و چالش دانش بنیان‌ها
«به تازگی احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی در نشست مشترک با روح‌الله دهقانی فیروز آبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور درباره تأمین مالی شرکت‌های دانش بنیان اعلام کرد که باید بانک تخصصی برای این دسته از شرکت‌ها ایجاد شود.» درباره این موضوع نظر فعالان حوزه فناوری و دانش بنیانی را جویا شدیم، در پی این پیشنهاد برخی موافق ایجاد بانک تخصصی برای دانش بنیان‌ها هستند و برخی دیگر فکر می‌کنند باید با احتیاط وارد این حوزه شد چون پیش از این برخی بانک‌ها در کشور با اهدافی مشابه ایجاد شد اما بعد از مدتی از مسیر اصلی خود جدا شده و به عنوان بانک‌های عمومی‌به فعالیت خود ادامه دادند. کارشناسان معتقدند اگر با ایجاد بانک تخصصی با مشارکت صندوق نوآوری و یک کشور خارجی مانند قطر که دارای منابع مالی خوبی است، کار مشترکی در این حوزه انجام شود می‌توان به نتیجه امیدوار بود.
سوسن صادقی
خبر نگار
شکوفایی دانش و کاربردی کردن
اصغر عبدلی، فناور و سازنده واکسن درباره ایجاد بانک تخصصی برای شرکت‌های دانش بنیان و فناور به «ایران» گفت: به نظرم ایجاد بانک اختصاصی برای شرکت‌های دانش بنیان ایده خوبی است. اگر اختصاصی باشد و فقط به کمک دانش بنیان‌ها بیاید و آنها را تأمین مالی کند، می‌توان به آینده تأمین مالی این بخش امیدوار بود، چون انجام کارهای نوآورانه به حمایت مالی نیاز دارد و بدون حمایت‌های مالی به نتیجه نمی‌رسد.
عبدلی گفت: بانک‌ها معمولاً در حال بنگاهداری هستند و با پروژه‌های دانش بنیانی هم به صورت تجاری برخورد می‌کنند و چیزهای عجیب و غریبی از شرکت‌های دانش بنیان‌طلب می‌کنند و این‌گونه درخواست‌ها و نگاه تجاری به پروژه‌های دانش بنیان، باعث می‌شود کارهای محققان عقب بیفتد.
این محقق حوزه دانش بنیان با بیان اینکه اگر این بانک به معنای واقعی اختصاصی شکل بگیرد و سود آن مانند بانک‌های ژاپن بسیار اندک باشد از سوی دیگر برای محققانی که کارهای تحقیقاتی دانش بنیانی انجام می‌دهند، تسهیلات تشویقی هم در نظر بگیرد و حمایت واقعی از طرح‌های دانش بنیانی انجام دهد برای این بخش بسیار مفید خواهد بود.
به گفته وی حتی محققان دارای لیسانس ما جزو محققان طراز اول دنیا هستند ولی برای تبدیل دانش به صنعت به حمایت‌های واقعی نیاز دارند که باید در عمل اتفاق بیفتد و این نوع حمایت‌هاست که باعث می‌شود نخبه در کشور بماند و به کارهای تحقیقاتی خود بپردازد.
به اعتقاد وی با سرمایه‌گذاری درست روی طرح‌های نخبگان، آنها مهاجرت نمی‌کنند و باعث شکوفایی دانش و کاربردی کردن آن در کشور می‌شوند دقیقاً مانند آنچه در کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی در حال رخ دادن است.
علیرضا میرباقری مدیرعامل شرکت دانش بنیان نوآوران روباتیک سینا هم گفت: اگر قرار باشد عملکرد بانک هم مانند عملکرد صندوق نوآوری با بوروکراسی زیاد و مکافات همراه باشد، مشکلی حل نخواهد شد.
میرباقری با بیان اینکه کشور ما در زمره بدترین کشورها در تسهیل کسب و کار است، افزود: با قوانین دست و پاگیر و تغییرات لحظه‌ای کار را برای محققان واقعی دشوار کرده‌ایم ولی از طرف دیگر سودجویان همچنان کار خود را انجام می‌دهند. وی ابراز امیدواری کرد از کشورهای پیشرو و موفق در زمینه تسهیل کسب و کارها و تأمین مالی آنها الگو‌برداری کنیم.
ایجاد بانک به شرط جذب سرمایه خارجی
آیدین عدالت فعال حوزه دانش بنیان در حوزه سخت‌افزار معتقد است ایجاد بانک اختصاصی با سرمایه‌گذاری خارجی برای حوزه علم و فناوری خبر خوبی است، اما باید روی پیشنهاد تشکیل بانک تخصصی بسیار دقیق و موشکافانه ورود کرد.
عدالت گفت: اگر واقعاً قرار است کشور خارجی مانند قطر در این بانک سرمایه‌گذاری کند، می‌توان گفت ایجاد آن منطقی به نظر می‌رسد چون شرکت‌های دانش بنیان برای اجرای طرح‌های خود به جذب سرمایه خارجی نیاز دارند و تأمین مالی به این طریق می‌تواند به شرکت‌های دانش بنیان در تقویت بنیه مالی آنها کمک کند. اما اگر بدون این نوع تأمین مالی باشد، نسخه جدید و موازی با صندوق نوآوری و شکوفایی خواهد بود.
وی افزود: تشکیل بانک تخصصی مختص دانش بنیان‌ها بدون جذب سرمایه‌گذار خارجی و با هدفگذاری بلندمدت و کلان نباشد به نظر نمی‌رسد بتواند به توسعه شرکت‌های دانش بنیان کمک کند و تنها هزینه‌های موازی ایجاد خواهد کرد.
عدالت با اشاره به اینکه باید تشکیل بانک تخصصی دانش بنیان‌ها را از دو جنبه بررسی کرد، تصریح کرد: اول اینکه تشکیل این بانک قرار است چه خدمات اضافه‌تری نسبت به صندوق نوآوری و شکوفایی به شرکت‌های دانش بنیان و فناور ارائه دهد. چون صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری نه تنها تأمین مالی را از طریق بانک‌ها انجام می‌دهد بلکه کارهای دیگری همچون منتورینگ، تجاری سازی، بازاریابی، حضور در نمایشگاه‌ها و غیره را هم برای شرکت‌های دانش بنیان انجام می‌دهد و این اقدام‌های توسعه‌ای است که معمولاً بانک‌ها این دسته از اقدام‌ها را در دستورکار خود ندارند و در توسعه تجارت شرکت‌ها ورود نمی‌کنند و بیشتر به دنبال ارائه خدمات مالی هستند. از این رو اگر به دنبال تأمین مالی برای شرکت‌های دانش بنیان باشند، به نظر نمی رسد ارزش افزوده‌ای داشته باشد.
این فعال حوزه دانش بنیان افزود: بجز این کارها، صندوق نوآوری و شکوفایی حتی در جاهایی که ممیزی و غیره دارد بدون هزینه برای زدن شعب از بخش خصوصی کمک می‌گیرد و آنها کارهایی را که این صندوق نیاز دارد، انجام می‌دهند. به هر حال ایجاد بانک دولتی و نیمه دولتی، استخدام کارمندان و کارشناسان و از سوی دیگر خرید تجهیزات همه هزینه بر است.
این کارشناس به یک طرح شکست خورده در زمینه ایجاد بانک تخصصی برای حوزه ای‌سی‌تی اشاره کرد و گفت: این یک نمونه شکست خورده است و در مأموریتش موفق نبوده چون زمانی نه چندان دور با درخواست وزارت ارتباطات و مجلس مقرر شد برخی وام‌ها به حوزه ای‌سی‌تی تزریق و باعث رشد این بخش شود ولی متأسفانه چون بانک دارای قوانین تابع بانک مرکزی و دارای محدودیت‌هاست و باید شرایط بانک مرکزی را رعایت می‌کرد، بنابراین تفاوتی بین پست بانک و دیگر بانک‌ها به‌وجود نیامد و باعث توسعه ای‌سی‌تی نشد. این بانک در جذب سرمایه‌های در گردش مردم و پس اندازها موفق نبود و دولت مجبور شد از بندهای بودجه وجوهی وام اداره شده و وجود تبصره «الف» ماده 18 بودجه سال 1401 را تزریق کند تا به شرکت‌ها بپردازد.
وی افزود: احتمالاً بانکی هم که تخصصی برای دانش بنیان‌ها تشکیل شود شاید در ابتدا چندسالی در حوزه فعالیتی‌اش کار کند ولی بعد از مدتی تبدیل به بانک عمومی‌خواهد شد که صرفاً بانکی به بانک‌های دولتی اضافه شده و فایده‌ای برای توسعه شرکت‌های دانش بنیان نخواهد داشت.
بــــرش
ایده‌ای خوب برای حمایت از دانش بنیان‌ها
حسین اسلامی‌رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران معتقد است صنف علم و فناوری از تأسیس بانک اختصاصی در حوزه دانش بنیان‌ها با شعب محدود در کشور استقبال می‌کند.
اسلامی‌به «ایران» گفت: تأسیس بانک اختصاصی دارای پیچیدگی‌های زیاد و جزئیات بااهمیتی است، بنابراین باید درباره راه‌اندازی آن با صنف بخش خصوصی بحث و تبادل نظر شود.
وی افزود: در شرایط فعلی همان صندوق نوآوری و شکوفایی می‌تواند کماکان به حوزه علم و فناوری کمک کند و باید از ظرفیت این صندوق که از برخی بانک‌ها هم بهره می‌برد، استفاده کرد.