آیین «افطار» به نام ایران، آذربایجان، ترکیه و ازبکستان ثبت جهانی میشود
گشودن روزه به افق ۴ کشور
ایران همراه کشورهای آذربایجان، ترکیه و ازبکستان پرونده افطار و سنتهای آن را ارائه داده است تا به صورت چندملیتی به ثبت جهانی یونسکو برسد. در پرونده افطار آمده است که در همه کشورهای عضو این پرونده، افطار توسط افرادی از هر گروه سنی، جنسیتی، متعلق به پیشینههای مختلف اجتماعی، فرهنگی و آموزشی که اسلام را بهعنوان دین خود میشناسند اجرا و از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود. افطار در واقع بخش جداییناپذیر از فرهنگ و هویت آنهاست چه اکثریتی که روزه میگیرند و چه کسانی که روزه نمیگیرند.
در پرونده معرفی افطار آمده است که در نهمین ماه از تقویم قمری، مسلمانان از صبح تا غروب از خوردن و آشامیدن خودداری میکنند. آداب افطار در پایان هر روز انجام میشود و در جوامع مسلمان سعادت و شادی را به ارمغان میآورد.
این سنت فرهنگی و اجتماعی مهم در جهان اسلام بدون توجه به جنسیت، قومیت، نژاد و جغرافیاست و افراد به طرق گوناگون آن را اجرا میکنند. گاهی بعد از نماز مغرب به صورت دستهجمعی مراسم دعا، نیایش و سرودهای مرتبط برگزار میشود، گاهی هم این سنت به صورت فردی یا جمعی به شکل پخت غذای سنتی و محلی برگزار میشود.
در بخش دیگر آمده است: همبستگی اجتماعی، اتحاد، صلح، دوستی، بردباری و شادی با توجه ویژه به نیازهای گروههای کممنافع از نتایج آن است. در خیلی از جاها خانوادهها همه افراد را برای پذیرایی افطار میپذیرند؛ مسلمان یا غیرمسلمان، فقیر یا ثروتمند، غریبه یا آشنا، میهمان دعوت شده یا دعوت نشده و همه با هم همکاری میکنند.
در دهههای گذشته برگزاری مراسم افطاری رسمی و دیپلماتیک هم بوده است که از آن برای تشویق به بحث و گفتوگو در میان شخصیتهای سیاسی، اجتماعی و مذهبی استفاده میشد. در ایران غذاهای محلی بیشماری هنگام افطار وجود دارد، اما برخی از غذاها در سطح ملی سرو میشوند که میتوان به زولبیا و بامیه، حلیم، خرما، پنیر، نانهای سنتی لواش، بربری، سنگک، تافتون و… اشاره کرد. فرنی، آش رشته، سبزی و چای از جمله مواد خوراکی سفره افطار است.
در پرونده ارسال شده به یونسکو توضیحاتی درباره افطار در هر یک از کشورهای شرکتکننده داده شده و تصاویری نیز از آنها منتشر شده است، همچنین فیلمی که بتواند به معرفی این آیین بپردازد.
به گفته علی دارابی، قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، ایران از عربستانسعودی برای پیوستن به پرونده پیشنهادی ایران برای ثبت ناملموس ضیافت افطاری دعوت کرده بود، اما امسال پرونده بدون حضور عربستان بررسی میشود.
آیین افطاری و فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی وابسته به آن با گستره موضوع فرهنگی ناملموس با شماره ۲۵۵۱ در تاریخ ۲۸ دیماه ۱۴۰۰ ثبت ملی شد. در پرونده ثبت جهانی افطار به موضوعهای پرداخته شده در پرونده ملی نیز اشاره شده است از جمله اینکه این آیین در مساجد، تکایا، حسینیهها، میادین، بازارها، رستورانها و سالنهای همایش به صورت عمومی و نیمهعمومی برگزار میشود.