رضا مهدوی
منتقد هنری و مدرس دانشگاه

 نغمه‌های فروپاشی رژیم صهیونیستی جعلی نسل‌کش و کودک‌کش اسرائیل، به حول و قوه الهی در حال شنیده شدن است. فریاد تند بسیاری از مردمان جهان در تظاهرات و اعتراضات به هر شکل، خود نوعی موسیقی مقاومت را بیان می‌دارد. شاید برای نخستین بار در طول تاریخ است که این فریادها و صداها شنیده می‌شود. به غیر از ضرباهنگ بلند جمهوری اسلامی ایران که از ابتدای انقلاب اسلامی به فرمان امام خمینی(ره) شنیده شد، اکنون در این جنگ نابرابر چهل و چند روزه، موج اعتراض ملت‌ها به استکبارجهانی را با ریتمی تند می‌بینیم و می‌شنویم. فنِّ موسیقا از گذشته‌های دور تاکنون توانسته برای توسعه محور همیاری و هم‌پوشانی با مظلومان جهان ایفای نقش کند.
از زمان جنگ 6 روزه در دهه چهل خورشیدی، ایرانیان اندیشه‌ورز و متعهد به آداب الهی هماره به دنبال راهکاری مؤثر برای رفع مظلومیت و ایجاد صلح و آرامش برای ابناء بشر و البته مردمان سرزمین فلسطین به عنوان برادران و خواهران دینی خود بودند. آن زمان به‌دلایل وابستگی حکومتی پهلوی، صداها نمی‌توانست بلند باشد. اما بعد از انقلاب اسلامی نه فقط نغمه و نوا و فرهنگ شنیداری در این عرصه بلند و بلند‌تر و رساتر شد، بلکه مبین نگاه و صدای مردمان پاک‌نهادی شد که قبل از انقلاب اسلامی نجواگونه زمزمه‌ها داشتند و در خلق شعارها و نمونه‌های شنیداری برخاسته از فرهنگ مقاومت، برگی بر برگ‌های فرهنگ موسیقایی ایران زمین نهادند. صداهایی که از خلوت خانه‌ها و کنج دل معتمدین و متعهدین جامعه یک‌باره به کف خیابان‌ها کشیده شد و به آهنگ ترانه‌ها و سرود‌واره‌ها و نغمه‌هایی برآمده از جان و دل تبدیل شد که می‌بایست صداهای چاووش را برخیزید و شنید.
 آهنگ‌واره‌هایی که در قد و قامت‌های گوناگون در گونه‌های مختلف موسیقایی سربرآورد و در کنار سرودها و آهنگ‌های انقلابی، به عنوان موسیقی مقاومت، جایگاهی مستقل یافت. آهنگ‌واره‌هایی که شامل شعارهای خیابانی هم می‌شد و به واسطه بهره‌گیری درست شعارها از مفاهیم و بنیان‌های فنِّ موسیقا، در این طبقه‌بندی جای گرفت.
 در آن دوران حمایت‌های بی‌دریغ ایرانیان از مردمان فلسطین تبدیل به یک نهضت ملی شد و طبیعی بود که موسیقی‌دانان متعهد برگرفته از کلان موسیقی ملی ایران، با زیر شاخه‌های خود بخواهند دست به خلق اثری بزنند که حقیقتاً هم گل کاشتند و به فراخور حال و زمان آثار درخشانی در گونه‌های مختلف فرهنگ موسیقایی ایرانی تولید و عرضه شد.
آثاری همچون «هم‌پای جلودار» با شعر زنده‌یاد حمید سبزواری در قالب عروضی ِمستفعلن مستفعلن مستفعلن فع، با شیوه رَجَز و حماسی در فرم خاص مثنوی با صدا و موسیقی حسام‌الدین سراج که در بین تمامی آثاری که عرضه شد، همچنان حرف اول را می‌زند و حقیقتاً جلودار است. هر چند که به دلیل طولانی بودن این قطعه، از دهه 80 تا کنون این کار را کمتر در رادیو و تلویزیون شنیده‌ایم. پیشنهاد می‌شود متخصصین امر در جدا‌سازی و قطعه‌قطعه کردن این اثر رعایت دقت را داشته باشند و در این شرایط ویژه، برای این اثر مهم و تأثیرگذار و نمونه‌آفرین، برای پخش عمومی در رسانه ملی همت گمارند.
شاید تعداد اندک این گونه آثار در حوزه موسیقی مقاومت بتواند از منظر کیفی و نه تعداد کمی قابل بررسی باشد. به هر روی این تعداد آثاری هم که در اینجا ذکر می‌شود از هر نظر درخشان و قوی و ماندگار است. به عنوان مثال موسیقی فیلم «بازمانده» مجید انتظامی، قطعه «یه مسجد» با ترانه مهدی شادمانی و آهنگ مهرداد نصرتی و صدای جذاب امیر تاجیک، «فلسطین» با آهنگ کوشان حداد و صدای پرتلألؤ محسن چاووشی و ترانه امیر ارجینی. (جالب است بدانید این اثر در ابتدای دهه 80 زمانی که چاووشی متهم به تولید موسیقی زیرزمینی بود اجرا و پخش شد.) موسیقی کرال، همسرایی و همخوانی «حماسه فلسطین یا راه قدس» اثری از زنده‌یاد فریدون ناصری با اجرای ارکستر سمفونیک تهران با شعر زنده‌یاد ابوالقاسم حالت (از شاعران سیاسی و اعتراضی ایران) که در دهه 70 تولید شد با تنظیم زنده‌یاد محمد بیگلری که طنین پرتپش آن بیانگر نوعی از موسیقی حماسی بوده که همچنان باشکوه و شنیدنی است. این اثر در روزهای گذشته در بزرگداشت عملیات غرورآفرین «طوفان الاقصی» با شعری از علیرضا قزوه توسط ارکستر سمفونیک واحد موسیقی صداوسیما بازتولید شد. «قدس شریف» با آهنگ و صدای جمشید جم و تنظیم محمد فرمانیان و ترانه محمدرضا استاد و همچنین دیگر آثار که طی این سال‌ها منتشر شد و نشان از همت والای اهل فن موسیقا دارد. گفتنی است مایه تأسف است که چند سالی است «جشنواره موسیقی مقاومت» به تعطیلی کشانده شده است.
باور داشته باشیم آوازهای جمعی به اشکال گوناگون از «سرود» تا «کرال» و «ارکسترال» که بیش از یک خواننده را دربرمی‌گیرد، می‌توانند در عزم روحیه انقلابی و حفظ این روحیه مؤثر واقع شوند و البته در کنار آثار متقدم و آثار نو نیز به اجرای عمومی گذارده شوند.