راضیه خوئینی
خبرنگار

نیاز آبی طرح کاشت یک میلیارد درخت به گفته معاون جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور سالانه به اندازه نصف مخزن سد امیرکبیر است.  «نقی شعبانیان» بودجه لازم برای کاشت یک میلیارد درخت را 18 هزار و 500 میلیارد تومان عنوان کرد و گفت:هنوز رقمی از این بودجه به طرح اختصاص نیافته است.
نقی شعبانیان درباره انتقال و چگونگی تأمین آب مورد نیاز به «ایران» گفت: در ارتباط با نیاز آبی طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت باید عرض کنم که اولاً عمده عرصه کار در این طرح، مناطق جنگلی با بارندگی بیش از 350 میلیمتر است و با توجه به اینکه گونه‌های بومی سازگار و مقاوم به خشکی در این عرصه‌ها استفاده می‌شود بنابراین نیاز آبی کمتری خواهند داشت. ثانیاً اگر فرض کنیم به طور میانگین برای هر درخت در سال 100 لیتر آب نیاز باشد در مجموع در سال برای این طرح به 100 میلیون مترمکعب آب نیاز است  یا اگر حتی نیاز آبی هر نهال را 200 لیتر در سال در نظر بگیریم نیاز آبی طرح در کل حدود 200 میلیون مترمکعب خواهد بود که برابر با 50درصد مخزن آب سد امیرکبیر است که در مقابل ارزش و منفعتی که از یک میلیارد درخت انتظار داریم، بسیار ناچیز است.
وی گفت: در مناطق جنگلی که بالای 350 میلیمتر بارندگی داریم معمولاً از آب سبز یا آب باران و رطوبت موجود در خاک برای پرورش درختان بهره‌ می‌بریم. برای مثال در مناطق جنگلی شمال کشور اصلاً این میزان آب نیاز نیست. در بحث زراعت چوب هم عمده آب‌هایی که قرار است مورد بهره‌برداری قرار بگیرد، آب‌های نامتعارف و حاصل از پسماند صنایع است. لذا با مدیریت صحیح و در نظر گرفتن حالت بدبینانه در نهایت به 100 میلیون مترمکعب آب در سال به منظور تحقق این امر نیازمندیم.
معاون سازمان منابع طبیعی با اشاره به  گزارش های کارشناسی  آب و خاک، درباره تأمین آب پروژه گفت: نمی‌توان منکر کمبود آب کشور شد؛ اما بیشتر از کمبود، مشکل مدیریت صحیح آب را داریم. محاسبات  صورت گرفته در این زمینه، اگرچه درست است؛ ولی به شرط آنکه همه نهال‌ها نیاز به آبیاری داشته باشند. با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی هر منطقه و اینکه برای مثال مناطق اطراف خزر از گلستان تا آستارا قرار است جنگلکاری شود، با این برآورد، نیاز ما به طور میانگین 100 میلیون مترمکعب خواهد بود. در کل این یک سرمایه‌گذاری برای آب است؛ نه هزینه یا هدررفت آن.

جذب کربن
وی در توضیح آماری که سازمان منابع طبیعی درباره جذب سالانه 150 میلیون تن کربن و گازهای گلخانه‌ای و تولید سالانه 4 میلیون تن اکسیژن اعلام کرده و انتقاد کارشناسان را در پی داشته است هم گفت: اگر فرض کنیم که به طور میانگین این نهال‌ها به سن متوسط 10 سال برسند، اگر هر هکتار 30 تن را در خودش ذخیره کند، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که حدود 60 تا 70 میلیون تن جذب دی اکسیدکربن اتفاق بیفتد، البته با افزایش سن نهال‌ها انتظار می‌رود تا 150 میلیون تن جذب دی اکسید کربن اتفاق بیفتد اما برای رساندن این آمار به کربن صفر ما باید تلاش‌های فراوان و اقدامات زیادی انجام دهیم.
وی با ابراز تأسف رتبه هفتم کشور در تولید گازهای گلخانه‌ای و دی اکسید کربن، گفت: میزان تولید دی اکسیدکربن در سال در ایران 672 میلیون تن است و هدف این است که یک توده خوب جنگلی ایجاد کنیم که به طور متوسط بتواند 30 تن دی اکسید کربن را در خود تثبیت کند.

نیاز کشور به کاشت 5 میلیارد اصله درخت
شعبانیان افزود: برآوردمان این است که با حفظ درختان موجود در کشور، در مجموع با توجه به روند توسعه صنعتی در کشور برای رهایی از مشکلات زیست محیطی موجود از قبیل ریزگردها، گازهای گلخانه‌ای و غیره به کاشت حدود 5 میلیارد اصله درخت در کشور نیاز است. با اجرایی شدن این طرح با احتساب نقش جنگل‌های موجود می‌توان گفت که امکان ترسیب70درصد از میزان دی اکسید کربنی که تولید می‌کنیم، وجود خواهد داشت.
این مقام مسئول گفت: در قالب این طرح برای کاشت درخت در هر مکانی از کشور ابتدا با مطالعه دقیق شرایط اکولوژیکی عرصه مورد اجرا و گونه‌های مورد استفاده، شناسنامه فنی و طرح فنی مشخصی تهیه می‌شود و تمام عملیات نهال‌کاری از قبیل انتخاب گونه، تولید نهال، روش کاشت نهال و عملیات مراقبت و نگهداری نهال‌ها برای مدت حداقل 10 سال در طرح مذکور پیش‌بینی می‌شود. اینکه چه کسی یا کدام سازمان و ارگان مسئول نگهداری و مراقبت از جنگلکاری باشد و اینکه هر یک چه وظیفه‌ای در قبال این طرح خواهند داشت در کتابچه طرح کاملاً مشخص است.
شعبانیان پشتوانه علمی، برنامه مشخص زمانی و مکانی، سند پشتیبان علمی، انتخاب گونه‌های مناسب سازگار به شرایط مختلف اکولوژیکی، شناسنامه و طرح فنی حاوی برنامه اجرایی را از نقاط قوت این طرح دانست و گفت: با توجه به آسیب‌شناسی طرح‌های قبلی، تمام تلاش سازمان بر این است که اجرای این طرح با حداقل خطا روبه‌رو باشد.
نقی شعبانیان بودجه و هزینه‌ای که کاشت و نگهداری نهال‌ها را از لحظه کاشت تا استقرار آنها در عرصه و 10 ساله شدن، 18 هزار و 500 میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: «قرار است که این هزینه‌ها از مردم تأمین اعتبار شود؛ مردم به معنای اشخاص، صنایع، دستگاه‌ها و نهادها اعم از دولتی، غیردولتی و خصوصی مانند پتروشیمی، صنایع فولاد و... است البته در این زمینه مردم و صنایع مختلف کم و بیش به کمک ما آمده‌اند و سازمان هم از امکانات موجود در نهالستان‌ها و منابع طبیعی بهره می‌برد.»
شعبانیان در زمینه راستی‌آزمایی طرح با بیان اینکه هر شخص کارشناس یا گروهی از کارشناسان می‌توانند داوطلب شوند و ما با ارائه نقشه نهالستان‌ها و طرح که تاکنون بالغ بر 250 میلیون نهال است، این مجوز را به آنها می‌دهیم تا راستی‌آزمایی کنند، افزود: حاصل این طرح قرار نیست 100درصدی باشد زیرا احتمال خشک شدن یا از بین رفتن برخی نهال‌ها وجود دارد؛ ولی اگر 70 درصد نهال‌ها هم سبز شوند، یعنی پروژه موفق بوده است.
وی ادامه داد: برای این طرح کارشناسی‌های لازم را انجام داده‌ایم و سند پشتیبانی و دستورالعمل‌های زیادی تدارک دیده‌ایم. هر هفته 2 جلسه با رؤسای استان‌ها برگزار می‌شود تا موانع، خطاها و شکست‌ها را بررسی کنیم و این باعث می‌شود کار با حداقل خطا پیش برود. در هر منطقه که قرار است جنگلکاری شود یک کتابچه یا شناسنامه کامل از شرایط، طرح‌ها و برنامه‌ها تهیه می‌کنیم. هر استان یک کتابچه دارد؛ شامل اینکه درختان از چه گونه‌ای باشند، با چه طرحی آبیاری شوند. مراحل کاشت و نگهداری آنها به چه روشی باشد. عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری چگونه باشد. همه موارد از سال اول تا سال دهم مشخص شده و هر شناسنامه دارای 10 تا 50 صفحه در هر منطقه و هر عرصه است. این شناسنامه‌ها برای سراسر کشور تهیه شده و بیش از 300 شناسنامه فنی در حال حاضر تهیه کرده‌ایم. هیچ گونه جنگلکاری‌ بدون طرح و شناسنامه فنی مورد قبول و قابل اجرا نخواهد بود.