حدود یک سال و نیم پس از سفر امامعلی رحمان به تهران، دیروز آیت‌الله رئیسی در «دوشنبه» میهمان رئیس جمهور تاجیکستان بود. سفر رئیس جمهور کشورمان به آسیای میانه را می‌توان دو مرحله‌ای دانست؛ چرا که آیت‌الله رئیسی پس از سفر یک روزه به تاجیکستان که روز گذشته انجام شد، امروز در تاشکند، پایتخت ازبکستان در شانزدهمین اجلاس سران اکو حضور خواهد یافت. سفر به دو پایتخت در آسیای میانه، در مدت دو روز را می‌توان در چهارچوب سیاست همسایگی دولت سیزدهم ارزیابی کرد. براساس این سیاست، به جای انتظارکشیدن برای لبخند یا نگاه غرب، به ظرفیت‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی شرق، بویژه همسایگان توجه می‌شود. 18 سند همکاری و تفاهمنامه که روز گذشته در دوشنبه از سوی مقامات ایران و تاجیکستان امضا شده، از فرایند رو به رشد این سیاست و مناسبات ایران با همسایگان خبر می‌دهد.

 جایگاه ویژه منطقه در سیاست خارجی دولت
رئیس جمهور، چهارشنبه گذشته پیش از ترک تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگاران با بیان اینکه آسیای میانه در سیاست خارجی دولت مردمی جایگاه ویژه‌ای دارد، تصریح کرد: از ابتدای دولت تأکید کردیم که ظرفیت قابل توجهی در کشورهای آسیای میانه وجود دارد و تقویت ارتباط جمهوری اسلامی ایران با این کشورها در دستور کار دولت است. آیت‌الله رئیسی با اشاره به اینکه سفر قبلی‌اش به دوشنبه همراه با باز شدن گره‌هایی از مسائل بین دو کشور و در نتیجه توسعه روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی فیمابین بود، افزود: اعداد و ارقام نشانگر این است که روابط با تاجیکستان کاملاً با زمان قبل از این دولت متفاوت شده است.

دیدار با سران اکو در حاشیه اجلاس
رئیس جمهور همچنین با اشاره به مرحله بعدی سفر، یعنی حضور در اجلاس سران اکو که به دعوت رئیس جمهور ازبکستان به‌عنوان رئیس دوره‌ای این سازمان انجام می‌شود، اظهارکرد: موضوع پیوند بین اعضای اکو بویژه در زمینه اقتصادی مسأله محوری مورد بحث در این اجلاس خواهد بود، ضمن اینکه در حاشیه این نشست حتماً دیدارهایی با سران کشورهای عضو اکو خواهیم داشت و مهم‌ترین مسأله‌ای که در دیدار از تاجیکستان و در این دیدارها دنبال خواهیم کرد، موضوع غزه خواهد بود.
آیت‌الله رئیسی با بیان اینکه فلسطین و جنایات صهیونیست‌ها امروز دغدغه همه انسان‌ها و مردم سراسر عالم با هر گویش و عقیده و نژادی است، اظهارکرد: مردم جهان از امریکا و کشورهای غربی درباره حمایت آنها از جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم مظلوم و مقتدر غزه سؤال جدی دارند و این مسأله حتماً در مباحث اجلاس ازبکستان مطرح خواهد شد.

سازکار روابط بین‌الملل ناعادلانه است
وی با اشاره به اینکه امروز باید شاهد اقدام سازمان‌های بین‌المللی در این ارتباط می‌بودیم، ادامه داد: اما ادراکی برای مردم دنیا به وجود آمده که حاکی از بی‌عملی سازمان‌های بین‌المللی و سازکارهای مرتبط با آنها است. امروز مردم دنیا این احساس را دارند که سازکارهای بین‌المللی کاملاً غیرعادلانه و ظالمانه است به نحوی که صدای مظلوم آنچنانی که باید شنیده نمی‌شود.
آیت‌الله رئیسی تأکید کرد: معتقدم مذاکرات و ارتباطات و رایزنی‌های بین‌المللی و منطقه‌ای باید منتهی به ایجاد یک نظم عادلانه جهانی شود که در سایه آن ظالم جای خود نشانده شود و به کیفر برسد و صدای مظلوم شنیده شود.
 امضای 18 سند همکاری
عصر دیروز، امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان در محل قصر ملت دوشنبه به صورت رسمی از آیت‌الله رئیسی استقبال کرد. بلافاصله پس از مراسم استقبال، ملاقات خصوصی رؤسای جمهور در قصر ملت برگزار شد. همچنین پس از مذاکرات هیأت‌های عالی رتبه دو کشور، رؤسای جمهور و مقامات عالیرتبه ایران و تاجیکستان یک بیانیه مشترک و 18 سند و تفاهمنامه همکاری امضا کردند. یادداشت تفاهم نقشه راه همکاری‌های تجاری و اقتصادی بلندمدت برای سال‌های 2023 تا 2030، لغو رویداد، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، حمل و نقل و ترانزیت، مدیریت بحران، ایجاد منطقه آزاد مشترک، فرهنگ و هنر، آموزش عالی، تحقیقات؛ فناوری و نوآوری، خدمات پستی، امور ورزشی و خواهر خوانندگی میان شهرهای یزد و خجند تاجیکستان از جمله اسناد و تفاهمنامه‌های همکاری میان جمهوری اسلامی ایران و تاجیکستان بود که از سوی مقامات دو کشور به امضا رسید. این اسناد همکاری میان وزرای امور خارجه، نیرو و فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران با وزرای رشد اقتصاد، فرهنگ، معارف، نقلیات و صناعت تاجیکستان امضا شد.

هدف‌گذاری مبادلات 500 میلیون دلاری
آیت‌الله رئیسی در نشست مشترک هیأت‌های عالی‌رتبه دو کشور هم با بیان اینکه در دو سال گذشته قدم‌های خوبی برای ارتقای سطح همکاری‌ها برداشته شد، اما هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله وجود دارد، گفت: هدف‌گذاری برای افزایش همکاری‌های اقتصادی دو کشور در قدم اول تا سطح 500 میلیون دلار کاملاً امکان‌پذیر است و با توجه به زمینه‌های مختلف همکاری در بخش نفت، گاز، آب، صدور خدمات فنی و مهندسی و داروسازی دستیابی به این هدف در دسترس است. رئیس جمهور با اشاره به اشتراکات نگاه دو کشور به مسائل جهان، به ظلم و جنایات بی‌سابقه علیه مردم مظلوم و مقتدر فلسطین در غزه اشاره و تأکید کرد: در این زمینه ما به عنوان دو کشور مسلمان موظف به تلاش برای خاتمه دادن به این ظلم تاریخی هستیم.
وی کمک به برقراری امنیت کامل در افغانستان و مبارزه با پدیده‌های مخربی همچون تروریسم، مواد مخدر و جرایم سازمان یافته را از دیگر زمینه‌های همکاری میان دو کشور دانست.

تأکید امامعلی رحمان
بر توسعه همه جانبه روابط
رئیس جمهور تاجیکستان نیز توسعه همه جانبه روابط دو کشور به خصوص در بخش معدن، سلامت، کشاورزی، تأسیس شرکت‌های فناوری و صنعتی، نیروگاه‌های برقابی، اکتشاف و استخراج نفت و گاز و همکاری‌های فرهنگی و علم و فناوری را ضروری دانست. امامعلی رحمان همچنین وضعیت کنونی فلسطین و کشتار هزاران انسان بویژه زنان و کودکان مظلوم و بی‌گناه غزه را به‌شدت محکوم و بر ضرورت تلاش برای برقراری آتش‌بس فراگیر در غزه تأکید کرد.  وی با اشاره به دیدگاه‌های نزدیک و مشترک دو کشور در مسائل مختلف بین‌المللی گفت: باید برای بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها و همچنین فرصت عضویت مشترک دو کشور در سازمان‌های مهم منطقه‌ای و بین‌المللی بیشتر تلاش کنیم.

 آمادگی برای اشتراک پیشرفت‌ها با تاجیکستان
آیت‌الله رئیسی در نشست مطبوعاتی مشترک با رئیس جمهور تاجیکستان هم گفت: جمهوری اسلامی ایران علیرغم تهدیدها و تحریم‌ها پیشرفت‌های بسیار خوبی داشته است که می‌توانیم آنها را با مردم عزیز تاجیکستان به اشتراک بگذاریم. رئیس جمهور، تلاش برای توسعه زبان فارسی، با هدف در توسعه فرهنگی و مقابله با تهاجم فرهنگی را یکی از توافقات دو کشور برشمرد. وی همچنین با اشاره به اینکه به عنوان دو همسایه بیش از دیگران نسبت به مردم عزیز افغانستان احساس مسئولیت می‌کنیم، اظهارکرد: معتقدیم دولتی باید در افغانستان تشکیل شود که همه اقوام، مذاهب و مردم افغانستان را نمایندگی کند.

 فعالان اقتصادی دو کشور برای تحقق توافقات تلاش کنند
رئیس جمهور در نشست انجمن تجاری ایران و تاجیکستان نیز با اشاره به اهمیت نقش تجار و بازرگانان دو کشور در عملیاتی کردن توافقات و تفاهمات تهران و دوشنبه در بخش تجاری و اقتصادی، گفت: اینکه دیگران توسعه روابط ایران و تاجیکستان را نپسندد اهمیتی ندارد، برای ما مهم منافع دو کشور و دو ملت است، ما پیشرفت تاجیکستان را پیشرفت خود و امنیت این کشور را امنیت ایران می‌دانیم؛ حتماً در نیل به این اهداف از هیچ همکاری فرو‌گذار نخواهیم کرد.آیت‌الله رئیسی خطاب به تجار و بازرگانان ایران و تاجیکستان گفت: ما با امضای اسناد همکاری مشترک، زمینه را برای فعالیت فراهم کردیم و شما با تلاش و عمل خود این اسناد را به مرحله اجرا برسانید. «امامعلی رحمان» رئیس جمهور تاجیکستان نیز ایران را یکی از اولویت‌های اصلی این کشور برای توسعه و تعمیق همکاری و تبادلات تجاری و اقتصادی عنوان کرد و با اشاره به عزم جدی مسئولان دو کشور در این زمینه، تقویت همکاری در بخش‌های اقتصادی، صنعتی، کشاورزی، علم و فناوری با مشارکت بخش خصوصی را ضروری دانست.

بــــرش

هنر دولت سیزدهم؛ تبدیل روابط سرد به شراکت و برادری
 تفاهمنامه لغو روادید میان جمهوری اسلامی ایران و تاجیکستان، روز گذشته در حالی به امضای مقامات عالی دو کشور رسید که تا چند سال پیش روابط دو کشور کاملاً به سردی گراییده بود. از این‌رو توافق برای سهولت رفت‌و‌آمد شهروندان دو کشور نشان می‌دهد در دو سال گذشته تهران و دوشنبه، نه تنها آن سردی روابط گذشته را پشت‌سر گذاشته‌اند، بلکه به مرحله تازه‌ای از مناسبات توأم با اطمینان و اعتماد متقابل دست یافته‌اند. حالا گردشگران، تجار و بازرگانان ایرانی و تاجیکی بدون روادید می‌توانند به دو کشور دسترسی داشته باشند. از این‌رو این اتفاق را می‌توان پنجره تازه‌ای برای گسترش مناسبات، بویژه در حوزه مردمی و بخش خصوصی دو کشور ارزیابی کرد بخصوص اینکه بخش عمده برنامه مناسبات اقتصادی میان ایران و سایر کشورها بنا بر تأکید رئیس‌جمهور و دولت، باید از سوی بخش خصوصی دنبال شود. جمهوری اسلامی ایران تاکنون با کشورهای ترکیه، ارمنستان، سوریه، قزاقستان، گرجستان، عمان و عراق دارای تفاهم لغو دوطرفه روادید است، درعین حال برای شهروندان کشورهای جمهوری آذربایجان، چین و مصر از سوی ایران لغو روادید اعلام شده است. برای کشور روسیه نیز در صورت سفر گروهی و در قالب تورهای گردشگری، فرایند لغو روادید تعریف شده است. اکنون فرایند لغو روادید میان ایران و تاجیکستان در حالی نهایی شده است که جمهوری اسلامی ایران تحت تحریم‌های یک‌طرفه و ظالمانه امریکا قرار دارد. به این ترتیب می‌توان این تفاهم را «نه» همسایگان به مناسبات و رویکردی دانست که قدرت‌های غربی نسبت به ایران در پیش گرفته‌اند. در این میان باید توجه داشت به دلیل همزبانی دو کشور، فرایند لغو روادید به معنای استقبال گردشگران نیز خواهد بود. به این معنی که تاجیک‌ها یا ایرانیان برای سفر متقابل، نه نیازی به روادید دارند و نه دانستن یک زبان خارجی و حضور در هر یک از دو کشور به معنای حضور در وطن است.