توجه دولت سیزدهم به تقاطع کریدورهای بین المللی

وقتی سه سال پیش مسیر ریلی جاده ابریشم موسوم به پروژه «یک کمربند- یک راه» افتتاح شد و اولین قطار باری ترکیه در این مسیر بدون عبور از ایران، به مقصد خود در چین رسید، این گزاره مطرح شد که ایران از پروژه عظیم جاده ابریشم جا مانده است؛ اتفاقی که محصول نادیده انگاری ظرفیت‌های بالقوه کشوردر زمینه ترانزیت از سوی دولت پیشین بود. قرار بود در پروژه «یک کمربند- یک راه» که در سال ۲۰۱۳ از سوی چین پیشنهاد داده شد، ایران نیز به‌عنوان یک منطقه ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک در کنار کشورهای جمهوری آذربایجان، گرجستان، ترکمنستان و بسیاری دیگر از کشورها در این طرح مشارکت کند؛ اما این در حالی بود که در افتتاح نخستین کریدور ریلی آن، نامی از ایران دیده نمی‌شد که تقریباً به معنای حذف از این پروژه عظیم بود.
ترکیه تلاش کرده بود با احداث مسیر جدید ترانزیت ریلی بین استانبول تا «شیان» چین و طبیعتاً حذف ایران، صاحبان کالا را به سمت کریدور مد نظر خود سوق دهد. نخستین قطار باریِ ترکیه در تاریخ ۴ دسامبر ۲۰۲۰ و در آذر ۱۳۹۹ عازم چین شد، این قطار که حامل محصولات صادراتی ترکیه‌‎ای بود، در تاریخ مذکور از مقصد استانبول حرکت و با پیمودن ۸۶۹۳ کیلومتر و عبور از پنج کشور (ترکیه، گرجستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان و چین) پس از ۱۲ روز به استان «شیان» چین رسید.
طبیعتاً حذف ایران از این کریدور ترانزیتی مهم و استراتژیک موضوعی قابل تأمل به شمار می‌رفت که می‌توانست درآمد کریدورهای ترانزیتی‌اش را در حجم قابل توجهی کاهش دهد. این در حالی بود که عبور از ایران بهترین راه عبوری جاده ابریشم به شمار می‌رفت؛ زیرا این مسیر بدون تغییر مدل حمل و نقلی امتداد می‌یابد؛ یعنی نیازی به عبور از خشکی به دریا و سپس از دریا به خشکی وجود ندارد اما با وجود این بی توجهی دولت پیشین بر تمرکز و سرمایه‌گذاری در این کریدور می‌رفت که ایران را به یک سیاه‌چاله ترانزیت تبدیل کند. به این ترتیب ایران در برخی ادوارگذشته با وجود علم به اهمیت ژئوپلیتیکی که طرح نوین جاده ابریشم داشت، غایب بزرگ این مسیر ریلی شد. ناظران، عدم توجه لازم و در نتیجه سرمایه‌گذاری ناکافی ایران در توسعه جاده‌ها، راه‌آهن و بنادرایران را دلیل اصلی تغییر مسیر ترانزیت کالا میان آسیا و اروپا خواندند.
این رویکرد در دولت سیزدهم زیر سایه تمرکز بر بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای کشور تغییر کرد. در شرایطی که چین با پیش‌بینی سرمایه‌گذاری ۹۰۰ میلیارد دلاری به ‌دنبال به ‌نتیجه رساندن ابتکار «یک کمربند- یک راه» است، ایران در دوره دولت سید ابراهیم رئیسی متناسب با ظرفیت کریدورهای شمالی و جنوبی و همچنین شرقی و غربی، رویکردی جدید را در دستورکار قرار داد که در این میان استفاده از ظرفیت‌های ترانزیتی کشور برای افزایش سطح تبادلات تجاری دو و چندجانبه با متحدان، یکی از اصلی‌ترین اهداف تعریف شده به شمار می‌آمد.
سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌ونقل با هدف تبدیل ایران به تقاطع کریدورهای بین‌المللی یکی از ضرورت‌هایی بود که دولت سیزدهم با وقوف به اهمیت آن، سیاست تقویت مزیت‌های ترانزیتی و به تبع آن ایجاد وابستگی میان کشورهای منطقه و جهان به ایران را در دستور کار قرار داد. افتتاح مسیر ترانزیتی تمام‌ریلی کانتینری قزاقستان - ترکمنستان - ایران - ترکیه با حمل محصولات ترانزیتی کانتینری در خرداد ۱۴۰۱ در راستای تقویت کریدور شرق - غرب و امضای پروتکل کریدور حمل و نقلی چین به اروپا در نشست اخیر تاشکند از ثمرات مهم این سیاست بود که توانست ایران را به راه طلایی ابریشم بازگرداند.
صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و سیصد و بیست و دو
 - شماره هشت هزار و سیصد و بیست و دو - ۱۶ آبان ۱۴۰۲