شورای امنیت، گروگان غرب
زهره صفاری
خبرنگار
امریکا و دو حامی غربی‌اش انگلیس و فرانسه در شورای امنیت سازمان ملل در حالی با ادعای اینکه در پیش نویس قطعنامه پیشنهادی روسیه برای حل بحران اخیر فلسطین و رژیم صهیونیستی، محکومیتی برای حماس لحاظ نشده است، چشم هایشان را بر قتل عام بی‌رحمانه مردان، زنان و کودکان غزه بسته و با عَلَم حمایت از تل آویو حق وتوی خود را به کار گرفته و طرح مسکو را رد کردند.
در نشست دوشنبه شورای امنیت سازمان ملل تنها چهار کشور با روسیه همراهی کردند و چهار کشور دیگر از جمله امریکا وانگلیس رأی مخالف داده و شش عضو نیز نظر ممتنع خود را اعلام کردند. نکته جالب توجه اما در این نشست اعلام نظر صریح غرب علیه فلسطین بود. باربارا وودوارد، نماینده انگلیس در این شورا که در مخالفت از طرح روسیه همسو با امریکا قطعنامه پیشنهادی را وتو کرده بود، گفت: «ما نمی‌توانیم از قطعنامه‌ای حمایت کنیم که در آن حملات حماس محکوم نشده است.» این اتفاق باعث شد، روسیه ساعتی بعد، در واکنش به رد شدن قطعنامه پیشنهادی‌اش برای آتش بس در غزه، اعلام کند: «غرب، شورای امنیت را به گروگان گرفته است.»
به باور ناظران نکته‌ای که در این رأی‌گیری وجود داشت و مانند همیشه نشست شورای امنیت درباره فلسطین را بی‌نتیجه گذاشت در وهله اول به تنش‌ها و رقابت وسیع قدرت‌های بزرگ در عرصه بین‌المللی برمی گشت و در درجه دوم تأثیر دیدگاه منفی امریکا بر فلسطین را ثابت می‌کرد. با این حال چین و روسیه همچنان ناامید نشده‌اند و به گفته وزیرخارجه چین این مسأله در حاشیه دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و همتای چینی‌اش در پکن بررسی خواهد شد.
فارغ از آنکه این نگاه دوگانه غربی و بی‌اعتنایی به سرنوشت مردم فلسطین آن هم در شرایطی که نظامیان صهیونیست در مرز غزه در انتظار دستور حمله زمینی هستند، چه تبعاتی برای منطقه خواهد داشت، تحلیلگران این مخالفت‌ها را به ناکارآمدی شورای امنیت سازمان ملل و برجسته شدن رقابت‌های ژئوپلیتیکی و استراتژیک میان اعضا نسبت داده‌اند که در طولانی مدت می‌تواند چالش‌های بسیاری را برای جهان ایجاد کند.
رقابت‌های انکارناپذیر
آنچه بویژه در بحران‌های چند سال اخیر در شورای امنیت سازمان ملل بشدت رخ نمایی کرده، تحت تأثیر قرار گرفتن تصمیمات این شورا با افزایش رقابت‌های قدرت‌های بزرگ جهانی است. آن‌طور که تحلیلگران کارنگی اندومنت معتقدند در سال‌های اخیر شورای امنیت با دو مشکل بزرگ روبه‌رو است که یکی از آنها کوچکی بیش از حد این شورا و مسأله بعدی ناکارآمدی آن است. در این شرایط اعضای دائم به راحتی می‌توانند براساس منافع خود و همپیمانان‌شان، امنیت و صلح جهانی را زیر سؤال ببرند.
این همان موضوعی است که عصر دوشنبه در نشست شورای امنیت برای فلسطین رخ داد و امریکا که از روز نخست تنش‌های اخیر فلسطین و اسرائیل، با ارسال کمک‌های تسلیحاتی و حمایت‌های همه جانبه از تصمیمات سران تل آویو، موضع ضد فلسطینی‌اش را اعلام کرده است، در این نشست نیز منافع خود را بر واقعیت بروز فاجعه حقوق بشری در غزه ترجیح داد و شاید برای اینکه روسیه در رقابت میانجیگری پیش نیفتد، حاضر به پذیرش راهکار مسکو برای حل بحران نشد.
ناظران معتقدند اما این خشم آشکار غرب نسبت به روسیه و چین و دوقطبی فاحش میان اعضای شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند عملکرد آن را تحت‌الشعاع قرار داده و آن را به ناکارآمدی بکشاند. این شرایط به قدری آشکار شده است که کارشناسان ترکیب شورای فعلی را ضعیف و ناعادلانه می‌دانند و برخی تصمیمات آن را به بی‌اعتنایی و سوء‌استفاده اعضای آن از قدرتشان نسبت می‌دهند. به‌واقع تنش‌ها میان غرب و شرق در این شورا هر روز جهت دهی جدیدی پیدا می‌کند که نه تنها رفتار رؤسای جمهور بلکه نگاه رسانه‌ها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و نتیجه آن یارکشی‌های بیشتر در سطح بین‌المللی و تعمیق شکاف این دوقطبی است.
نگاه منفی امریکا به فلسطین
سخنان رهبران امریکایی همواره با محور عدالت، حقوق بشر و احترام به اخلاقیات است و با همین خط، دیگر کشورها را به نقد می‌کشند اما وقتی به مسأله فلسطین می‌رسیم این شعارها رنگ باخته و جای قربانی و جنایتکار تغییر می‌کند.
تحلیلگران گلوبال تایمز نیز معتقدند نقش امریکا به عنوان یک ابرقدرت در مسأله فلسطین به‌شدت منفی است. واشنگتن نه تنها بارها عامل بی‌نتیجه ماندن نشست‌های شورای امنیت سازمان ملل در این خصوص شده بلکه با حمایت آشکار و صرف از طرف دیگر یعنی اسرائیل، بر آتش جنگ نیز هیزم ریخته است.
طرح صلح پیشنهادی دونالد ترامپ برای خاورمیانه که بسیاری آن را بیش از توافق، «نشان شرم» خواندند، نیز خود صحتی برای این دیدگاه منفی امریکا دارد. حتی رسانه‌های امریکایی نیز تمایل چندانی به پوشش اخبار فلسطین با رویکرد حمایتی ندارند.
پیروی بی‌قید و شرط از واشنگتن
نگاه امریکا به مسأله فلسطین و حمایت آن از اسرائیل و کابینه بنیامین نتانیاهو، به اروپا نیز سرایت کرده است و رهبران اروپایی و اتحادیه اروپا همچون اورسلا فون درلاین؛ رئیس کمیسیون اروپا که تا چندی قبل در بحران اوکراین، در سخنرانی‌های پرطمطراقی، روسیه را به خاطر نقض حقوق بشر در اوکراین به نقد می‌کشیدند، حالا در قبال کشتار هزاران زن و مرد و کودک بی‌گناه در غزه و محاصره بی‌رحمانه و قطع برق و آب منطقه توسط ارتش اشغالگر، نه تنها مواضع حقوق بشری خود را فراموش کرده‌اند که حتی با محکوم نکردن سبعیت غیرقابل انکار رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه، مهر تأییدی بر اقدامات بنیامین نتانیاهو و صهیونیست‌ها در غزه زده‌اند.
تحلیلگران سایت سوشال یوروپ معتقدند این نقش آفرینی متفاوت اروپا و پیروی محض آن از امریکا، بارها تکرار شده است و دلیل آن چیزی جز استانداردهای دوگانه غرب در قبال منافع خود و حامیانش و در عین حال مخالفانش نیست. در مسأله فلسطین، اروپایی‌ها بارها با همراهی امریکا در وتوی قطعنامه‌های حمایتی از فلسطین در شورای امنیت این مسأله را ثابت کردند اما اینکه در نشست روز دوشنبه به صراحت، سنگ‌اندازی خود در تصویب طرح پیشنهادی حل بحران روسیه برای فلسطین را محکوم نشدن حماس اعلام کنند، مسأله‌ای قابل تأمل است.
این در حالی است که شعار دیپلماسی اروپا در ماه‌های اخیر دستیابی به صلح با همراهی کامل اتحادیه عرب است اما در عمل چنین سیری قابل مشاهده نیست.