در دو سال اخیر علاوه بر یک میلیون و 700 هزار واحدی که در نهضت ملی مسکن در حال اجراست، 310 هزار واحد تحویل متقاضیان شده است. این واحدها شامل 100 هزار مسکن مهر، 160 هزار مسکن روستایی و 50 هزار نوسازی مسکن در بافت فرسوده است. به این ترتیب واحدهایی که در دو سال دولت سیزدهم ساخته و تحویل داده شده بیشتر از مجموع فعالیت بخش مسکن در چند سال آخر دولت قبل است.
رکود ساخت و ساز در یک دهه گذشته تقاضایی انباشته در حوزه مسکن ایجاد کرده است. این تقاضا بیشتر از ناحیه دهک‏های متوسط و پایین است چون در دولت قبل عملاً مسکن حمایتی ساخته نشده و برنامه مسکن مهر نیز تعطیل شد و تعهدی که دولت برای تکمیل این واحدها داشت، اجرا نشد بطوری که عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم بعد از کناره‏گیری از این سمت، تعطیلی مسکن مهر در دوران وزارتش را افتخار دانست و گفت: «افتخار می‌کنم حتی یک مسکن مهر را افتتاح نکردم.»
برنامه نهضت ملی مسکن، با آغاز به کار دولت سیزدهم شروع شد و این برنامه اکنون با تأمین زمین، در حال اجراست. نهضت ملی مسکن، ساخت 4 میلیون مسکن را در این دولت در برنامه دارد. ساخت مسکن برای دهک‏های یک تا 3 با پرداخت تسهیلات یارانه‏ای، ساخت مسکن برای دهک‏های متوسط با تسهیلات ساخت، نوسازی بافت فرسوده و ساخت و نوسازی مسکن روستایی در نهضت ملی مسکن تعریف شده است. در این برنامه علاوه بر ساخت واحدهایی برای گروه‏های هدف ومتقاضیان مصرفی، دستگاه‏های مختلف نیز با تأمین زمین برای کارکنان خود مسکن می‏سازند که ساخت مسکن برای نیروهای مسلح و دانشگاهیان از این جمله است.
آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور در سفر به استان فارس در آیین واگذاری زمین برای توسعه طرح نهضت ملی مسکن در این استان گفت: مسکن از ضرورت‏های زندگی امروز مردم بویژه جوانان است و در دولت سیزدهم با اولویت دنبال می‏شود و در این مسیر زمین، تسهیلات و مصالح را برای ساخت مسکن فراهم می‏کند.
رئیس جمهور با بیان برخی مزایای طرح نهضت ملی مسکن گفت: نهضت ملی مسکن ابرپروژه دولت سیزدهم برای رفع نیاز مردم است و علاوه بر راه و شهرسازی همه دستگاه‏های مرتبط نیز برای تحقق آن تلاش می‏کنند. برای افرادی مانند مددجویان کمیته امداد و بهزیستی که خود توان ساخت مسکن ندارند، ساخته و به آنها تحویل می‏شود.
در استان فارس با حضور رئیس جمهور 10 هزار و 200 مسکن شامل مسکن مهر و مسکن روستایی افتتاح شد. براساس برنامه دولت تا پایان امسال بخش قابل توجهی از 140 هزار مسکن مهر باقیمانده تحویل داده می‏شود و تعداد محدودی از واحدها سال آینده تکمیل می‏شود و به این ترتیب پرونده مسکن مهر با واگذاری تمام واحدهای باقیمانده بسته می‏شود.
آمار مربوط به صدور پروانه ساختمانی نیز رشد ساخت و ساز را نشان می‏دهد. براساس این گزارش در بهار امسال، تعداد 98525 واحد مسکونی در پروانه‏های صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری‏های کشور پیش‏بینی شده است که نسبت به فصل مشابه سال گذشته 9.1 درصد افزایش داشته است. همچنین تعداد 29هزارو 565 پروانه احداث ساختمان توسط شهرداری‏های کشور در بهار 1402 صادرشده است که نسبت به فصل مشابه سال گذشته 0.4 درصد افزایش داشته است. در شهر تهران نیز تعداد یکهزار و 389 پروانه احداث ساختمان توسط شهرداری تهران در بهار 1402 صادرشده است که نسبت به فصل مشابه سال گذشته 88.7 درصد افزایش داشته است.
علاوه بر ساخت و ساز نهضت ملی مسکن، روند ساخت در بخش خصوصی نیز رو به رشد است و سرمایه‏گذاری در بخش مسکن در کشور به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. به گواه آمار مرکز آمار ایران، نرخ رشد بخش مسکن و ساختمان در بهار پارسال منفی بود در حالی که امسال به مثبت چهار رسیده است.
هدف نهایی دولت از اجرای برنامه ساخت و ساز و افزایش تولید، کاهش قیمت ساخت و قیمت مسکن است که آمارها از افزایش 10 برابری آن در یک دهه اخیر حکایت دارد. در نهضت ملی مسکن دولت زمین را که حدود 60 درصد هزینه ساخت است به صورت کاملاً رایگان عرضه می‏کند که به دنبال آن بخش خوبی از هزینه ساخت کاهش پیدا می‏کند. موضوع دیگر 52 درصد از هزینه‏های ساخت بجز زمین است. حدود 52 درصد از هزینه‏های ساخت بجز زمین، برای مصالح ساختمانی است که تلاش دولت کاهش قیمت مصالح و تأمین آن در نهضت ملی به‏صورت عمده و از در کارخانه است. در این برنامه همچنین نرخ سود تسهیلات 550 میلیون تومانی از 23 به 18 درصد کاهش یافته است، برای دهک‏های یک تا 3 نرخ سود یارانه‏ای است. آمار از افزایش تسهیلات‏دهی بانک‏ها نیز که تا قبل از این از پرداخت تسهیلات خودداری می‏کردند، حکایت دارد. براساس این گزارش، ابوالفضل نوروزی، سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی به اشاره به پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن گفت: ما باید عملکرد بانک‏ها را به دو دوره تقسیم کنیم. تا قبل از 22 فروردین ماه رئیس جمهور جلسه‏ای را گذاشته و ما هر 22 روز یکبار نشستی را با حضور مدیرعامل بانک‏ها داریم. قبل از این مدت عملکرد بانک‏ها بشدت ضعیف بود ولی پس از این جلسات بهبودی حاصل شده است. وی افزود: عملکرد بانک‏های مسکن، سپه، ملت و ملی کمی بهتر شد ولی در عملکرد 2 ساله بانک‏ها نسبت به آن منابع، 360 همت در سال اول و 458 همت در سال دوم طبق ابلاغیه بانک مرکزی بود. از این مبلغی که باید پرداخت می‏کردند متأسفانه تا الان 18/5 درصد محقق شده و در دو سال گذشته 130 همت قرارداد بانکی منعقد شد که بحث نهضت ملی مسکن، هم بحث شهری و هم روستایی و ودیعه را شامل می‏شود.
به گفته نوروزی، در این بین فقط بانک مسکن و دو الی سه بانک دیگر عملکرد مناسبی داشتند. بانک مسکن 80 درصد تعهدات خود را عمل کرده، بانک سپه 40 درصد، ملت 20 درصد، ملی 13 درصد، تجارت 12 درصد و صادرات 9 درصد از تقاضا را انجام داده و برخی از بانک‏ها مثل بانک‏های خصوصی عملکرد صفر یا نزدیک به صفر را داشتند.

برش

ثبات بازار مسکن با طرح های دولتی
دولت سیزدهم از ابتدای آغاز به‏کار خود اجرای پروژه نهضت ملی مسکن را برای حل مشکل مسکن آغاز کرد و پس از آن ساخت مسکن به صورت یک یا 2 طبقه و به عبارت دیگر افقی (حیاط دار) در طرح نهضت ملی مسکن در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته است؛ طرحی که به گفته کارشناسان هم موجب کاهش هزینه‏های ساخت و هم افزایش سرعت اجرای این طرح‏ها خواهد شد.
مجموع برنامه‏های بخش مسکن که در حال اجراست نشان می‏دهد برنامه‏ها در حوزه ساخت و در بازار مسکن موجب ثبات بازار و کاهش قیمت مسکن شده و ادامه برنامه‏ها چشم‏انداز بازار مسکن را بازاری در ثبات و آرامش نشان می‏دهد. با توجه به اینکه قیمت مسکن در سال‌های گذشته جهش‏های متعدد داشته است، کاهش قیمت در حال حاضر نتوانسته فاصله توان مالی مردم و تورم مسکن را ترمیم کند. افزایش تولید مسکن و عرضه آن به بازار این فاصله را کاهش می‏دهد و هدف دولت هم اجرای کامل نهضت ملی مسکن و افزایش سرعت تولید مسکن است.