تحویل مسکن در دولت سیزدهم بیش از 8 سال دولت قبل
در دو سال اخیر علاوه بر یک میلیون و 700 هزار واحدی که در نهضت ملی مسکن در حال اجراست، 310 هزار واحد تحویل متقاضیان شده است. این واحدها شامل 100 هزار مسکن مهر، 160 هزار مسکن روستایی و 50 هزار نوسازی مسکن در بافت فرسوده است. به این ترتیب واحدهایی که در دو سال دولت سیزدهم ساخته و تحویل داده شده بیشتر از مجموع فعالیت بخش مسکن در چند سال آخر دولت قبل است.
رکود ساخت و ساز در یک دهه گذشته تقاضایی انباشته در حوزه مسکن ایجاد کرده است. این تقاضا بیشتر از ناحیه دهکهای متوسط و پایین است چون در دولت قبل عملاً مسکن حمایتی ساخته نشده و برنامه مسکن مهر نیز تعطیل شد و تعهدی که دولت برای تکمیل این واحدها داشت، اجرا نشد بطوری که عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم بعد از کنارهگیری از این سمت، تعطیلی مسکن مهر در دوران وزارتش را افتخار دانست و گفت: «افتخار می‌کنم حتی یک مسکن مهر را افتتاح نکردم.»
برنامه نهضت ملی مسکن، با آغاز به کار دولت سیزدهم شروع شد و این برنامه اکنون با تأمین زمین، در حال اجراست. نهضت ملی مسکن، ساخت 4 میلیون مسکن را در این دولت در برنامه دارد. ساخت مسکن برای دهکهای یک تا 3 با پرداخت تسهیلات یارانهای، ساخت مسکن برای دهکهای متوسط با تسهیلات ساخت، نوسازی بافت فرسوده و ساخت و نوسازی مسکن روستایی در نهضت ملی مسکن تعریف شده است. در این برنامه علاوه بر ساخت واحدهایی برای گروههای هدف ومتقاضیان مصرفی، دستگاههای مختلف نیز با تأمین زمین برای کارکنان خود مسکن میسازند که ساخت مسکن برای نیروهای مسلح و دانشگاهیان از این جمله است.
آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور در سفر به استان فارس در آیین واگذاری زمین برای توسعه طرح نهضت ملی مسکن در این استان گفت: مسکن از ضرورتهای زندگی امروز مردم بویژه جوانان است و در دولت سیزدهم با اولویت دنبال میشود و در این مسیر زمین، تسهیلات و مصالح را برای ساخت مسکن فراهم میکند.
رئیس جمهور با بیان برخی مزایای طرح نهضت ملی مسکن گفت: نهضت ملی مسکن ابرپروژه دولت سیزدهم برای رفع نیاز مردم است و علاوه بر راه و شهرسازی همه دستگاههای مرتبط نیز برای تحقق آن تلاش میکنند. برای افرادی مانند مددجویان کمیته امداد و بهزیستی که خود توان ساخت مسکن ندارند، ساخته و به آنها تحویل میشود.
در استان فارس با حضور رئیس جمهور 10 هزار و 200 مسکن شامل مسکن مهر و مسکن روستایی افتتاح شد. براساس برنامه دولت تا پایان امسال بخش قابل توجهی از 140 هزار مسکن مهر باقیمانده تحویل داده میشود و تعداد محدودی از واحدها سال آینده تکمیل میشود و به این ترتیب پرونده مسکن مهر با واگذاری تمام واحدهای باقیمانده بسته میشود.
آمار مربوط به صدور پروانه ساختمانی نیز رشد ساخت و ساز را نشان میدهد. براساس این گزارش در بهار امسال، تعداد 98525 واحد مسکونی در پروانههای صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداریهای کشور پیشبینی شده است که نسبت به فصل مشابه سال گذشته 9.1 درصد افزایش داشته است. همچنین تعداد 29هزارو 565 پروانه احداث ساختمان توسط شهرداریهای کشور در بهار 1402 صادرشده است که نسبت به فصل مشابه سال گذشته 0.4 درصد افزایش داشته است. در شهر تهران نیز تعداد یکهزار و 389 پروانه احداث ساختمان توسط شهرداری تهران در بهار 1402 صادرشده است که نسبت به فصل مشابه سال گذشته 88.7 درصد افزایش داشته است.
علاوه بر ساخت و ساز نهضت ملی مسکن، روند ساخت در بخش خصوصی نیز رو به رشد است و سرمایهگذاری در بخش مسکن در کشور به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. به گواه آمار مرکز آمار ایران، نرخ رشد بخش مسکن و ساختمان در بهار پارسال منفی بود در حالی که امسال به مثبت چهار رسیده است.
هدف نهایی دولت از اجرای برنامه ساخت و ساز و افزایش تولید، کاهش قیمت ساخت و قیمت مسکن است که آمارها از افزایش 10 برابری آن در یک دهه اخیر حکایت دارد. در نهضت ملی مسکن دولت زمین را که حدود 60 درصد هزینه ساخت است به صورت کاملاً رایگان عرضه میکند که به دنبال آن بخش خوبی از هزینه ساخت کاهش پیدا میکند. موضوع دیگر 52 درصد از هزینههای ساخت بجز زمین است. حدود 52 درصد از هزینههای ساخت بجز زمین، برای مصالح ساختمانی است که تلاش دولت کاهش قیمت مصالح و تأمین آن در نهضت ملی بهصورت عمده و از در کارخانه است. در این برنامه همچنین نرخ سود تسهیلات 550 میلیون تومانی از 23 به 18 درصد کاهش یافته است، برای دهکهای یک تا 3 نرخ سود یارانهای است. آمار از افزایش تسهیلاتدهی بانکها نیز که تا قبل از این از پرداخت تسهیلات خودداری میکردند، حکایت دارد. براساس این گزارش، ابوالفضل نوروزی، سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی به اشاره به پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن گفت: ما باید عملکرد بانکها را به دو دوره تقسیم کنیم. تا قبل از 22 فروردین ماه رئیس جمهور جلسهای را گذاشته و ما هر 22 روز یکبار نشستی را با حضور مدیرعامل بانکها داریم. قبل از این مدت عملکرد بانکها بشدت ضعیف بود ولی پس از این جلسات بهبودی حاصل شده است. وی افزود: عملکرد بانکهای مسکن، سپه، ملت و ملی کمی بهتر شد ولی در عملکرد 2 ساله بانکها نسبت به آن منابع، 360 همت در سال اول و 458 همت در سال دوم طبق ابلاغیه بانک مرکزی بود. از این مبلغی که باید پرداخت میکردند متأسفانه تا الان 18/5 درصد محقق شده و در دو سال گذشته 130 همت قرارداد بانکی منعقد شد که بحث نهضت ملی مسکن، هم بحث شهری و هم روستایی و ودیعه را شامل میشود.
به گفته نوروزی، در این بین فقط بانک مسکن و دو الی سه بانک دیگر عملکرد مناسبی داشتند. بانک مسکن 80 درصد تعهدات خود را عمل کرده، بانک سپه 40 درصد، ملت 20 درصد، ملی 13 درصد، تجارت 12 درصد و صادرات 9 درصد از تقاضا را انجام داده و برخی از بانکها مثل بانکهای خصوصی عملکرد صفر یا نزدیک به صفر را داشتند.
برش
ثبات بازار مسکن با طرح های دولتی
دولت سیزدهم از ابتدای آغاز بهکار خود اجرای پروژه نهضت ملی مسکن را برای حل مشکل مسکن آغاز کرد و پس از آن ساخت مسکن به صورت یک یا 2 طبقه و به عبارت دیگر افقی (حیاط دار) در طرح نهضت ملی مسکن در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته است؛ طرحی که به گفته کارشناسان هم موجب کاهش هزینههای ساخت و هم افزایش سرعت اجرای این طرحها خواهد شد.
مجموع برنامههای بخش مسکن که در حال اجراست نشان میدهد برنامهها در حوزه ساخت و در بازار مسکن موجب ثبات بازار و کاهش قیمت مسکن شده و ادامه برنامهها چشمانداز بازار مسکن را بازاری در ثبات و آرامش نشان میدهد. با توجه به اینکه قیمت مسکن در سال‌های گذشته جهشهای متعدد داشته است، کاهش قیمت در حال حاضر نتوانسته فاصله توان مالی مردم و تورم مسکن را ترمیم کند. افزایش تولید مسکن و عرضه آن به بازار این فاصله را کاهش میدهد و هدف دولت هم اجرای کامل نهضت ملی مسکن و افزایش سرعت تولید مسکن است.