زندگی مردم جنوب کشور به اقتصاد دریامحور وابسته است
با مشکلات لنج داران همسفر شویم
بیتا میرعظیمی
خبرنگار
31 مرداد سال‌جاری، ۱۸۱نماینده مجلس شورای اسلامی با کلیات لایحه دوفوریتی ساماندهی و نظارت بر تجارت مرزی (کولبری و ملوانی) و ایجاد اشتغال پایدار مرزنشینان موافقت کردند. لایحه‌ای که قرار بود واردات کالای همراه ملوان را ساماندهی کند اما به جای آن، شغل و ارتزاق عمده مردم ساحل‌نشین استان بوشهر که به دریا و کالای ملوانی گره خورده را هدف قرار داده و آن را به یکی از دغدغه‌های اصلی مردم بومی و لنج‌داران تبدیل کرد. لایحه‌ای که به باور بسیاری از کارشناسان، بدون بررسی وضعیت ذی‌نفعان اصلی، عدم نظرخواهی از نمایندگان مردم در مناطق مرزی و صرفاً براساس انگاره قاچاق شکل گرفته و با شتاب‌زدگی بسیار مراحل تصویب خود را طی کرده و در نهایت در صحن مجلس مصوب شده است.
طبق گفته «عبدالکریم جمیری» نماینده مردم بوشهر در مجلس، اشتغال مستقیم بیش از ۲۰ هزار نفر از مردم ساحل‌نشین استان بوشهر از جمله لنج‌داران، ملوانان و بازاریان را دچار آسیب کرده و معلوم نیست بعد از 5 سال چه بر سر آینده شغلی و امرارمعاش آنها از طریق مبادلات تجاری با کشورهای حاشیه خلیجفارس، خواهد آورد؟ آنگونه که رئیس هیأت مدیره تعاونی لنج‌داران و حمل‌و‌نقل دریایی استان بوشهر به «ایران» می‌گوید: لایحه ساماندهی ته‌لنجی، زندگی بیش از 90 درصد مردم جنوب کشور را که به صورت مستقیم و غیرمستقیم به اقتصاد دریامحور وابسته است را مورد تهدید قرار داده و به معضلات امنیتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در میان مردم ساحل‌نشین دامن خواهد زد.
به خطر افتادن معیشت ساحل‌نشینان
«سید علی موسوی گمارانی» رئیس هیأت مدیره تعاونی لنج‌داران و حمل‌و‌نقل دریایی استان بوشهر، ضمن انتقاد از لایحه ساماندهی ته‌لنجی به «ایران» می‌گوید: «از گذشته‌های دور تاکنون، مرزنشینان جنوبی در بنادر مرزی علی‌رغم وجود مشکلاتی نظیر ریزگردها، شرجی و گرمای بسیار شدید، با نام «ته‌لنجی» داد و ستد با کشورهای حاشیه خلیج فارس را برگزیده و معیشت خود و خانواده خود را به آن گره زده‌اند. در حقیقت زندگی مردم، امرار و معاش و ارتزاق آنها در منطقه‌ای که نه زمین حاصلخیزی داشته و نه به درد دامپروری می‌خورد، به لنج پیوند خورده و طی دهه‌های گذشته هیچ شغل جایگزینی برای آن اندیشیده نشده است.»
ته لنجی با کولبری متفاوت است
وی ته‌لنجی و کولبری را دو مقوله مجزا از یکدیگر دانسته و تأکید می‌کند: «فرصت‌های شغلی کولبری و لنج از اساس با یکدیگر متفاوت است. یک لنج از زمان حرکت تا بازگشت، چیزی حدود 10 هزار شغل را ایجاد می‌کند؛ این متفاوت از کیسه یا باری است که یک کولبر با خود حمل می‌کند.»
طبق گفته «سید علی موسوی گمارانی»، «برخی از کشورهای حاشیه خلیجفارس از جمله قطر در نظر دارند تا صنعت لنج‌سازی را با تأسیس یک آکادمی تخصصی در منطقه به نام خود ثبت کنند. این در حالی است که طی سالیان متمادی، مردم جنوب کشور در خلیج نیلگون فارس، با همین لنج‌ها خرید و فروش کرده و اقتصاد دریایی را به کمک همین شناورهای سنتی توسعه داده‌اند. حال چگونه می‌توان یک شبه تصمیم به حذف لنج‌ها و جایگزینی آن با کشتی‌های فلزی گرفت؛ بی‌آن که توجهی به پیشینه و ارتزاق وابسته مردم ساحل‌نشین به این صنعت داشت و این نکته را فراموش کنیم که زندگی بیش از 90 درصد مردم جنوب کشور به صورت مستقیم و غیرمستقیم به اقتصاد دریامحور وابسته است.»
حذف شناورهای سنتی از خلیجفارس؟
آنگونه که رئیس هیأت مدیره تعاونی لنج‌داران و حمل‌و‌نقل دریایی استان بوشهر می‌گوید: «مطابق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، سالانه حدود ۴ تا ۷ میلیارد دلار کالا از طریق کولبری و ملوانی (ته‌لنجی) وارد کشور می‌شود. این در حالی است که طی 7 ماه گذشته هنوز هیچ سفر دریایی‌ای در سواحل خلیجفارس انجام نشده است. بعد چگونه می‌توان از سفرهایی که هنوز تحقق پیدا نکرده، 7 میلیارد دلار کالا وارد کشور شود! مگر همه واردات به کشور از طریق دریا و لنج انجام می‌شود؟ آن هم لنج‌های سنتی که نماد خلیج همیشه فارس بوده و پرچم سه رنگ ایران را با افتخار به اهتزاز درمی آورند.»
وی تصریح می‌کند: «آیا بهتر نیست اتاق فکری تشکیل داده و درست زمانی که در ناعادلانه‌ترین شرایط تحریمی قرار داریم، مواد اولیه مورد نیاز، ماشین‌آلات کشاورزی و صنعتی و... را از طریق لنج به کشور وارد کنیم. مگر نه این است که مرزداران و مرزنشین‌های جنوب کشور در مقاطع حساس از جمله جنگ تحمیلی همیشه در صحنه حضور فعال داشته و دقیقه‌ای اجازه تعطیلی صادرات نفت در بدترین شرایط را ندادند.»
معضلات اجتماعی و اقتصادی
«سید علی موسوی گمارانی» ادامه می‌دهد: «در بخشی از این لایحه قرار است کشتی‌های فلزی طی 5 سال جایگزین لنج‌ها شوند؛ آیا با این تصمیم، فکری به حال انبار تخلیه نیز کرده‌اند؟ آیا زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای تحقق این خواسته کافی است؟»
وی تصریح می‌کند: «واقعیت این است که با استمرار این وضعیت، مسائل امنیتی و معضلات اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و... در میان ساحل‌نشینان نمود پیدا کرده و مشکلاتی عدیده برای مردم این منطقه ایجاد خواهد کرد. این در حالی است که در ساخت لنج‌های سنتی از املاح سنتی استفاده شده و در صورت عدم استفاده، خیلی زود نابود شده و از چرخه اقتصاد دریایی خارج خواهند شد.»
طبق گفته رئیس هیأت‌مدیره تعاونی لنج‌داران و حمل‌و‌نقل دریایی استان بوشهر، «بهتر است مسئولان با یک نگاه پدرانه و کارشناسانه با لنج‌دارها همسفر شده و از نزدیک با مشکلات آنها آشنا شوند؛ انتظار می‌رود که پس از چکش‌کاری و گفتمان با صاحب‌نظران، خواسته‌های دولت و ملت به گونه‌ای عادلانه مدنظر گرفته شده و برای برون‌رفت از مشکلات تعطیلی هزاران لنج در سواحل جنوبی کشور، تدبیری مناسب اندیشیده شود.»
بیکاری مردم و افزایش مهاجرت
«حسین بوالخیری» یکی از لنج‌داران بندر بوالخیر واقع در شهرستان تنگستان استان بوشهراست. او از لایحه ساماندهی ته‌لنجی انتقاد کرده و به «ایران» می‌گوید: «امسال به لنج‌داران اجازه 1 سفر دریایی داده شده است؛ خواسته‌ای که تا به امروز محقق نشده است. مردم این منطقه باید کلی قرض کرده و گمرکی پرداخت کنند تا چرخ زندگی‌شان بچرخد؛ اما تا همین الان اجازه یک سفر نیز به ما داده نشده است. سفرها خیلی کم شده و معیشت وابسته مردم به خطر افتاده است.»
وی ادامه می‌دهد: «از هر لنجی که بار تخلیه می‌شود، روزانه 500-600 نفر ارتزاق می‌کنند؛ حال شما تصور کنید به یکباره اجازه سفر داده نشده و این همه جمعیت شغلشان را از دست دهند. مردم بیکار شده و مجبور به مهاجرت خواهند شد. آن هم در منطقه‌ای که نه کشاورزی رونق دارد و نه دامپروری. آیا بهتر نیست مسئولان یک بازنگری جامع در لایحه به‌عمل آورده و حل مشکلات معیشتی و اقتصادی لنج‌داران و مردم ساحل نشین را در اولویت قرار دهند؟»