یوسف حیدری
خبرنگار

قانون برای آنها تا زمانی که پلیس را در چند قدمی نبینند معنایی ندارد. می‌گویند هر مسیری بشود برای خودمان خواهیم یافت و از هر راهی که بشود می‌رویم. برای آنها بن‌بستی وجود ندارد. خیابان‌، پیاده رو و خط ویژه اتوبوس محل تردد آنها است و رنگ چراغ راهنمایی هم برایشان زیاد معنا و مفهوم ندارد. اصلاً موتور سوار می‌شوند که بتوانند قوانین را دور بزنند. ورود ممنوع بروند و لایی بکشند و هرجایی هم دلشان خواست موتور را رها کنند و دنبال کارشان بروند. اگر هم پلیس موتور را توقیف کرد دو دو تا چهار تا می‌کنند که اگر پرداخت جریمه‌های سنگین صرف نکند قید پس گرفتن موتور را می‌زنند و یک موتور سیکلت جدید از دم قسط می‌خرند. البته این ماجرای همه موتور سواران نیست. در میان آنها کسانی هم هستند که همه قوانین را رعایت می‌کنند و با تجهیزات ایمنی سوار موتور می‌شوند تا در ترافیک‌های وحشتناک شهر بتوانند زودتر به محل کار برسند. برخی از آنها هم با موتور کار می‌کنند و نان سر سفره می‌برند. اما داستان موتورسیکلت‌هایی که خیابان‌ها و پیاده روهای شهر را تسخیر می‌کنند و هر روز تعدادشان بیشتر می‌شود فرق می‌کند. کاری هم از پلیس ساخته نیست. هر چند وقت یکبار با اجرای طرح‌های مختلف موتور سواران متخلف را متوقف و موتورسیکلت‌های آنها را به پارکینگ منتقل می‌کنند. یا در طرح ابتکاری موتوریار، موتور سوار متخلف با پوشیدن کاور به پلیس کمک می‌کند تا موتور سواران متخلف را متوقف و با هدایت ماشین‌ها به رفع ترافیک کمک کند. مهمترین دلیل اجرای طرح موتوریار هم افزایش بردباری و شکیبایی موتور سواران اعلام شد زیرا بیشتر تخلفات آنان مانند عبور از خط ویژه یا چراغ قرمز به دلیل عجله آنها است. اما داستان موتورسواران شهرهای بزرگ با بقیه شهرها فرق می‌کند. بر اساس آمارها تهران، خراسان رضوی، ‌فارس و خوزستان 56 درصد موتورسیکلت‌های کشور را در خود جا داده‌اند. بیش از 21 درصد موتورسیکلت‌های کشور در تهران تردد می‌کنند. یعنی روزانه بیش از 2 میلیون و 500 هزار دستگاه موتورسیکلت در تهران تردد می‌کند. چندی قبل رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی کشور با ارائه آماری اعلام کرد 7 میلیون موتور سوار فاقد گواهینامه هستند. نداشتن گواهینامه و بیمه و از طرف دیگر جریمه‌های پرداخت نشده باعث می‌شود برخی از موتور سوارها بعد از توقیف موتور توسط پلیس و انتقال آن به پارکینگ قید پس گرفتن موتور را بزنند. این امر باعث شده تا پارکینگ‌های عمومی اختصاص داده شده به موتورهای توقیفی لبریز از موتور شود. آنجا موتورهایی نگهداری می‌شوند که بیش از یک سال از توقیف آنها می‌گذرد و به دلیل پیگیر نشدن صاحب آنها، موتورها زنگ زده و از رده خارج شده‌اند. این موضوع باعث شده تا پلیس راهنمایی و رانندگی دراطلاعیه‌ای با اولتیماتوم به صاحبان موتورسیکلت‌های توقیفی اعلام کند موتورسیکلتی که بیش از 6 ماه در پارکینگ‌ها توقیف بوده و مالک برای ترخیص اقدام نکند، آن موتور در حکم رها شده تلقی می‌شود.
 از سوی دیگربا افزایش استقبال از خریدهای اینترنتی تعداد پیک‌های موتورسوار بیشتر شده است. سرعت بالای این موتورسواران برای رساندن سفارش و رقابت برای پذیرفتن سفارش بعدی برای راننده‌ها و عابران پیاده دردسرساز می‌شود. بنفشه یکی از راننده‌هایی است که بزرگ‌ترین چالش رانندگی در تهران را موتورسواران می‌داند. می‌گوید: «کابوس بسیاری از راننده‌ها تصادف با موتورسواران است زیرا می‌تواند منجر به جراحت شدید و حتی مرگ موتور سوار شود. 20 سال است رانندگی می‌کنم و معمولاً با ماشین هر روز از خانه به محل کار می‌روم و بـر می گردم. به دلیل ترافیک سنگین تهران و اجرای طرح ترافیک خیلی‌ها ترجیح می‌دهند با موتور تردد کنند. همین موضوع برای راننده‌ها مشکلات زیادی در پی دارد. بارها در تاریکی شب وقتی مشغول رانندگی بودم موتور سوار از بین نرده‌های خط ویژه اتوبوس بیرون می‌آید و اگر در آخرین لحظه ترمز نزده بودم اتفاق وحشتناکی رقم می‌خورد. هربار هم به آنها اعتراض می‌کنم فایده‌ای ندارد. ترافیک هم برای آنها معنا ندارد.
از کمترین فضا سعی می‌کنند برای خودشان راه پیدا کنند. یا آن قدر بوق می‌زنند که مجبور می‌شوی به آنها راه بدهی. اگر هم راه ندهی آیینه ماشین را می‌شکنند و فرار می‌کنند. پلاک خیلی از آنها هم مخدوش است و به همین دلیل هر تخلفی که بخواهند انجام می‌دهند. یکبار در خیابان ولیعصر رانندگی می‌کردم که یکی از موتور سواران که در خط ویژه حرکت می‌کرد با دیدن مأمور راهنمایی و رانندگی بلافاصله وارد مسیر من شد. با همه قدرت ترمز کردم و ماشین در فاصله چند سانتی‌متری موتور توقف کرد. خدا رحم کرد و اگر دیرتر ترمز می‌زدم اتفاق ناگواری می‌افتاد. متأسفانه قوانین برای موتور سواران متخلف سنگین نیست و آنها براحتی فرار می‌کنند.»
بیشترین تردد موتورسواران محدوده طرح ترافیک است. جایی که ماشین‌ها برای تردد باید عوارض بپردازند اما موتورسیکلت‌ها عوارضی پرداخت نمی‌کنند. سعید محل کارش خیابان ملت است و هر روز برای تردد از موتورسیکلت استفاده می‌کند. اهل قانون است و کلاه ایمنی دارد. «شرایط کارم طوری است که باید هر روز به جاهای مختلف بروم و چون هزینه‌های طرح ترافیک بالا است اگر بخواهم با ماشین بروم صرف نمی‌کند.
از طرف دیگر باید به همه کارها برسم و بهترین وسیله هم موتورسیکلت است. شما اگر دقت کنید نصف بیشتر موتورهای تهران در همین محدوده طرح ترفیک و بخصوص بازار تهران تردد می‌کنند. به همین دلیل آلودگی هوای این مناطق بیشتر از نقاط دیگر تهران است. تعدادی از موتور سوارها هم مسافرکشی می‌کنند و بعضی‌ها هم در بازار بار جابه‌جا می‌کنند.
به هر حال موتور وسیله کار آنها است ولی بی‌توجهی به قوانین موضوعی است که نباید از آن ساده گذشت. به هر حال موتور وسیله مناسبی در ترافیک‌های تهران است. متأسفانه خیلی از موتور سوارانی که می‌شناسم گواهینامه ندارند و به همین دلیل سعی می‌کنند گیر پلیس نیفتند.»
همه منتظر رسیدن آمبولانس اورژانس هستند. مرد موتور سوار روی زمین دراز کشیده با دستمال سعی می‌کند جلوی خونریزی پیشانی‌اش را بگیرد. راننده مضطرب با تلفن مشغول صحبت است و سعی می‌کند آدرس دقیق محل تصادف را به پلیس اعلام کند. جعبه روی موتور سیکلت واژگون شده و کیسه‌های میوه و خریدهای سوپرمارکت پخش زمین شده‌اند. مرد موتور سوار با تلفن به مرکز پشتیبانی خدمات اعلام می‌کند تصادف کرده و نمی‌تواند خریدهای آنلاین مشتری را به دست او برساند. راننده عصبی سیگاری روشن می‌کند و پک عمیقی می‌زند. می‌گوید: نمی‌دانم این موتور چطور و از کجا جلوی ماشین من سبز شد. باور کنید اصلاً او را ندیدم. همه حواسم به رانندگی بود اما این موتور سوار یک دفعه از کوچه فرعی بیرون آمد. همه چیز در کمتر از یک ثانیه اتفاق افتاد. متأسفانه خیلی از این موتورسوارها را که در پیک‌های موتوری یا در سامانه‌های خرید اینترنتی فعالیت می‌کنند خیلی عجله دارند. شما اگر در خیابان رانندگی کنید خیلی از این موتورسوارها که جعبه فلزی یا کارتنی پشت موتور دارند می‌بینید با عجله و ویراژ دادن حرکت می‌کنند. آنها می‌خواهند در سریع‌ترین زمان اجناس مشتری را به دست او برسانند تا بتوانند درخواست مشتری بعدی را قبول کنند. همین عامل باعث می‌شود که با سرعت حرکت کنند و مثل این موتور سوار تصادف کنند.»
ساماندهی موتور سواران تهران به یکی از مسائل تقریباً حل نشده تبدیل شده است؛ جایی که با تشویق شرکت‌های تولید کننده موتور و شرایط اقساطی هر روز به تعداد موتورسیکلت‌ها اضافه می‌شود و خیلی‌ها ترجیح می‌دهند با وجود نداشتن گواهینامه از این وسیله نقلیه دوچرخ استفاده کنند. ۳۰ درصد مجموع تصادفات سالانه مربوط به موتورسیکلت‌هاست و به گفته معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ ۳۸ درصد از تخلفات ترافیکی شهر تهران به موتورسیکلت سواران مربوط است.
با وجود فرهنگ سازی‌های گسترده در زمینه لزوم رعایت مقررات ایمنی و ترافیکی از سوی موتور سواران اما بازهم شاهدیم هر روز به تعداد موتورسیکلت‌های متخلف که روانه پارکینگ می‌شوند اضافه می‌شود و این یعنی شیوه یا قانون در برخورد با موتور سواران متخلف باید تغییر کند.