نهضت ملی مسکن تا کمتر از دو هفته دیگر وارد سومین سال اجرا می‌شود. این برنامه که درحال حاضر اصلی‌ترین طرح دولت در بخش مسکن است ساخت 4میلیون واحد مسکونی را تا 1404 در برنامه دارد.
دولت متعهد شده در این برنامه 2عامل مهم ساخت مسکن یعنی زمین و بخشی از منابع مالی را به‌صورت تسهیلات تأمین کند.
زمین نهضت ملی مسکن در بسیاری از استان‌ها و براساس تعداد متقاضیان مسکن نهضت ملی از سوی دولت و به‌صورت رایگان آماده شده است. اما به‌دلیل کم کاری بانک‌ها در انجام تعهدات، تأمین مالی پروژه‌ها مشکلات جدی‌ای دارد و متولیان بخش مسکن مهم‌ترین علت  کندی پیشرفت نهضت ملی مسکن را به عملکرد بانک‌ها نسبت می‌دهند.
در جدیدترین آماری که وزارت راه و شهرسازی از پرداخت تسهیلات بانکی به نهضت ملی مسکن ارائه کرده است مشخص می‌شود که از 27 بانک مشمول طرح تسهیلات نهضت ملی مسکن، 26 بانک در دو سال اجرای برنامه حتی میزان تعهد سال اول خود را نیز محقق نکرده‌اند.

جزئیات پرداخت بانک ها
 قانون جهش تولید و عرضه مسکن، بانک‌ها و مؤسسات مالی غیربانکی را مکلف کرده سالانه 20درصد از تسهیلات پرداختی سیستم بانکی را برای بخش مسکن (نهضت ملی مسکن) پرداخت کنند.
براین اساس بانک‌ها در سال اول این قانون یعنی از شهریور 1400 تا شهریور 1401 باید رقم 360هزار میلیارد تومان و در سال دوم اجرای قانون یعنی از شهریور ۱۴۰۱ تا شهریور ۱۴۰۲ باید ۴۵۸هزار میلیارد تومان از تسهیلات خود را به بخش مسکن اختصاص دهند. سهم بانک‌ها در پرداخت تسهیلات یکسان نیست، بیشترین سهم به بانک تخصصی بخش مسکن (بانک مسکن) تعلق گرفته است که در سال اول معادل 63‌هزارمیلیارد تومان است. سهم بانک‌ها در سال دوم برنامه اعلام نشده است اما بررسی تسهیلات پرداختی نشان می‌دهد به‌جز بانک مسکن، بانک‌های دیگر در دو سال اجرای نهضت ملی مسکن، در مجموع سهم سال اول خود را نیز پرداخت نکرده‌اند.
این در حالی است است که سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور بارها بر انجام تعهدات تسهیلاتی توسط بانک‌ها تأکید کرده و در نشست‌های مختلف شورای‌عالی مسکن این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. به گفته رئیس‌جمهور گزارش‌هایی مبنی‌بر تخصیص منابع بانکی به ساخت و ساز مال‌ها و یا واحدهای مسکونی و تجاری تعلق گرفته و سرمایه بانکی در این ساختمان‌ها فریز شده است.
بنا بر این گزارش از مجموع 818هزار میلیارد تومانی که بانک‌ها از شهریور 1400تا شهریور 1402 باید برای ساخت نهضت ملی مسکن، وام می‌دادند حدود 158هزار میلیارد تومان برابر 19درصد تعهدات، پرداخت شده است.
بر اساس اعلام وزارت راه و شهرسازی، از ابتدای اجرای قانون جهش تولید مسکن تاکنون، بانک مسکن ۹۹هزار میلیارد تومان، بانک سپه ۱۶هزار میلیارد تومان، بانک ملت ۱۳هزار میلیارد تومان، بانک تجارت ۸هزار میلیارد تومان، بانک ملی ۷هزار میلیارد تومان، بانک صادرات ۷ هزار میلیارد تومان، بانک رفاه ۲هزار میلیارد تومان و سایر بانک‌ها ۶هزار میلیارد تومان تسهیلات برای ساخت مسکن پرداخت کرده‌اند.

اخذ رتبه اول
مدیرعامل بانک مسکن روند پرداخت تسهیلات آن بانک  برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن را این گونه تشریح کرده که از ابتدای اجرای طرح نهضت ملی مسکن تاکنون یک میلیون و ۶۷هزار و ۱۰۸ نفر در بانک مسکن به‌عنوان متقاضی مسکن افتتاح حساب کردند. تعداد واحدهایی که قراردادهای تسهیلاتی آنها منعقد شده معادل ۲۷۸هزار و ۷۷۳ واحد به میزان ۹۶ هزار و ۱۱۲ میلیاردتومان است.
عباس حسینی با اعلام اینکه واریزی به حساب سازندگان از محل آورده و تسهیلات در مجموع ۸۴ هزار و ۹۷۹ میلیارد تومان است، توضیح داد: تاکنون ۴۸ هزار و ۱۷۶ میلیاردتومان از محل تسهیلات و ۳۶ هزار و ۸۰۳ میلیاردتومان از محل آورده به حساب سازندگان نهضت ملی مسکن پرداخت شده است.
در قانون جهش تولید مسکن برای بانک‌هایی که به تکالیف خود در خصوص اعطای تسهیلات به طرح نهضت ملی مسکن عمل نکنند جریمه مالیاتی در نظر گرفته شده است.
بانک‌هایی که به تکلیف قانونی در پرداخت تسهیلات طرح نهضت ملی مسکن عمل نکنند، باید معادل ۲۰ درصد تعهد انجام نشده را به‌عنوان جریمه پرداخت کنند. با توجه به اینکه بانک‌ها در این دو سال 158 هزار میلیارد تومان از مجموع 818 هزار میلیارد تومان تعهد خود را به نهضت ملی مسکن تسهیلات داده‌اند و 660 هزار میلیارد تومان تعهد باقی‌مانده دارند، بنابراین مجموع جریمه مالیاتی دو سال، حدود 132 هزار میلیارد تومان است.
به گفته مسئولان سازمان امور مالیاتی حدود 131 هزار میلیارد تومان جریمه مالیاتی به بانک‌ها اعلام شده است اما تا کنون هیچ رقمی از این جریمه مالیاتی از سوی بانک‌ها پرداخت نشده است. میزان تسهیلات در نظر گرفته شده برای ساخت هر واحد نهضت ملی 550 میلیون تومان است.
بنابر اعلام وزارت راه و شهرسازی در حال حاضر حدود 1.5 میلیون مسکن نهضت ملی در مراحل مختلف اجرا قرار دارد. با توجه به پرداخت 158 هزار میلیارد تومان وام بانکی، به هر واحد حدود 100 میلیون تومان تسهیلات تعلق گرفته است درحالی‌که وام ساخت هر واحد 550 میلیون تومان است. اینجا مشخص می‌شود به‌خاطر کمبود منابع مالی، ساخت واحدها به کندی پیش می رود. با توجه به اینکه ساخت واحدها توسط بخش خصوصی انجام می‌گیرد این بخش تأمین مالی پروژه‌ها را مشکل اصلی اجرای نهضت ملی مسکن عنوان می‌کند. تعلل بانک‌ها در پرداخت وام نهضت ملی مسکن در حالی است که باتوجه به ثبات قیمتی در بازار مسکن ساخت و تحویل بموقع واحدها، آرامش حاکم بر بازار مسکن را پایدار می‌کند.

تداوم روند نزولی
دبیر انجمن انبوه‌سازان مسکن استان تهران دراین‌خصوص گفت: بازار مسکن طبق بررسی‌های انجام‌شده تبدیل به یک بازار آرام در تمامی بخش‌ها از جمله بازار اجاره و خرید و فروش مسکن شده است و همین امر باعث شده که قیمت‌ها در این بازار شکسته شود.
به گفته ایرج رهبر درحال حاضر رکود در بازار مسکن حاکم است و قیمت‌ها در این بازار روند نزولی دارد به‌طوری که قیمت‌های اجاره و خرید و فروش مسکن در مقایسه با یکی دو ماه گذشته کاهشی بوده است. طبق بررسی‌های صورت‌گرفته به‌طور میانگین قیمت مسکن به‌صورت متوسط بین ۱۰ تا ۱۵درصد کاهش داشته است.
رهبر بیان کرد: درصورتی که تولید و عرضه مسکن در کشور افزایش و تداوم داشته باشد و طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته واحد‌های مسکونی اعلام شده به بهره‌برداری برسد این روند تثبیت و کاهش قیمت ادامه خواهد داشت.