یک گونه مهاجم در تالاب نئور به عقب رانده شد
جا برای اردک‌ماهی‌ها باز شد
شهلا منصوریه تالاب نئور پس از یک سال مراقبت و انجام برنامه‌هایی برای مبارزه با ماهی مهاجم کاراس و بازگرداندن به شرایط طبیعی، این روزها وضعیت خوبی دارد. به گفته حسن قاسم‌پور، مدیرکل محیط‌زیست استان اردبیل، شرایط این تالاب نسبت به دو سال پیش تغییرات مثبتی را نشان می‌دهد.
طرح احیای تالاب نئور، از حدود 12 سال قبل نوشته شده بود. از سال 93 نیز مطالعه چگونگی مقابله با آن به پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی ایران سپرده شده بود تا راهکارهای احیای این دریاچه را انجام دهد. هرچند این برنامه از سال گذشته اجرا شد، اما اجرایی شدن آن همراه با تدابیر شدید حفاظتی، مثمرثمر و مداوم بود.
قاسم‌پور، این طرح را موفق ارزیابی می‌کند و کاهش شدید ماهی کاراس را نشانه موفقیت می‌داند که کفه ترازو را به نفع اردک‌ماهی سنگین کرده است.
کاراس؛ گونه مهاجم
وجود گونه‌های مهاجم در مناطق بومی، یکی از تهدیدات برای تخریب محیط زیست محسوب می‌شود. حسینی امامی، کارشناس‌ارشد تنوع زیستی و زیستگاه‌ها، به «ایران» می‌گوید: وجود گونه‌های مهاجم در تالاب‌ها و دریاچه‌ها، از جمله ماهی کاراس به لحاظ تغذیه‌ای و زیستگاهی، مشکلاتی را برای ماهیان و آبزیان ایجاد می‌کند. به همین جهت نیز فضا برای رشد اردک‌ماهی فراهم نمی‌شد.
در همین راستا، محیط‌زیست اردبیل با اجرای عملیاتی در دو فاز به مبارزه فیزیکی و بیولوژیکی با این گونه پرداخت. با وجود اینکه هر سال در ماه‌های مرداد و شهریور، این تالاب پاکسازی می‌شد، اما اداره کل این استان سال گذشته تصمیم گرفت که در ماه‌های اردیبهشت، خرداد، مرداد و شهریور یعنی قبل از تخم‌ریزی، کار صید را انجام دهد و به همین جهت 48 هزار متر تورریزی برای صید ماهی کاراس وارد تالاب شد و توانستند از نظر حجمی چندین برابر سال‌های گذشته این گونه مهاجم را صید کنند. امسال نیز تاکنون 52 هزار متر تورریزی انجام داده است.
موفقیت این طرح از نظر قاسم‌پور، از این جهت مشهود است که اگر در سال‌های گذشته در این تورریزی‌ها 10 عدد اردک ماهی در تور می‌افتاد، امسال 2 هزار اردک‌ماهی در تورها مشاهد شده است که در سال گذشته متولد شده‌اند زیرا سال گذشته به اندازه 10 سال اخیر پاکسازی صورت گرفته است. مدیرکل محیط‌زیست استان اردبیل دلیل این موفقیت را مبارزه فیزیکی و مبارزه بیولوژیک توسط دشمن طبیعی می‌داند و می‌گوید که با وجود این اقدامات، حذف کامل گونه کاراس امکان‌پذیر نیست ولی خیلی کمتر می‌شود و شرایط بهبود خواهد یافت.
تالاب نئور، علاوه‌بر اردک‌ماهی، دارای ماهی قزلآلا نیز هست. اما قاسم‌پور معتقد است که اردک ماهی نسبت به ماهی قزلآلا مزیت‌های بیشتری دارد. اردک‌ماهی علاوه‌بر اینکه از قزلآلا گرانتر است، ارزش غذایی بیشتری هم نسبت به قزلآلا دارد و به لحاظ اقتصادی پرورش آن در مقایسه با قزلآلا به‌صرفه‌‌تر است. او آنقدر امیدوار است که می‌گوید: بزودی زیرساخت‌های گردشگری منطقه بهبود می‌یابد و علاقه‌مندان به صید ماهی برای تفریح با تور و قلاب به این تالاب می‌آیند.
اثرات سوء ماهیان مهاجم
کارشناسان می‌گویند که حضور بیش از ظرفیت دام اهلی، چرای بیش از حد، تخریب پوشش گیاهی و فرسایش خاک، تغییرات اقلیم و خشکسالی‌های اخیر، علاوه بر کمیت و کیفیت آب، بر جمعیت آبزیان نیز تأثیر دارد. علی علیزاده، مسئول گروه ماهیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز درخصوص حضور گونه مهاجم و غیربومی کاراس به «ایران» می‌گوید: این گونه اثرات سوئی بر میزان جمعیت گونه‌های باارزش بومی می‌گذارد و در سال‌های اخیر اثرات مخرب و مستقیم آن در بسیاری از مناطق کشور ملموس و قابل رویت است. آن‌گونه که این کارشناس می‌گوید: متأسفانه فضولات دام‌‌های عشایر به جهت ورود به منابع آبی باعث افزایش تروفی و بار مواد آلی در دریاچه‌ها می‌شود که این امر، افزایش بار جلبکی و تأثیر سوء بر کیفیت آینده آب شرب را دارد.
با این وجود قاسم‌پور نقش فضولات حیوانی در بار آلی تالاب نئور را ناچیز می‌داند و می‌گوید که مشاهدات و بررسی‌‌های کارشناسی این موضوع را تأیید نمی‌کند و بخش اعظم بار آلی موجود در تالاب ناشی از مرگ و میر و لاشه گونه مهاجم کاراس است. از سوی دیگر رشد گیاهان آبزی مهاجم هم بی‌تأثیر نیست که پاکسازی آن هم در دستور کار سازمان قرار دارد.