نسخه قاچاق سه فیلم سینمایی در کمتر از یک هفته منتشر شد
سازمان سینمایی در تعقیب مظنونین
لیست فیلم‌های راه یافته به بازار قاچاق فیلم به تدریج به تعداد فیلم‌های روی پرده نزدیک می‌شود. بالعکس گیشه اما در اینجا بازار فیلم‌های اجتماعی داغ است. دومینوی قاچاق فیلم که از فروردین ماه امسال با «برادران لیلا»ی سعید روستایی آغاز شد و در ادامه با «جنگ جهانی سوم» هومن سیدی به فیلم‌های اجتماعی منتظر اکران رسید، با انتشار پی در پی نسخه قاچاق 3 فیلم در هفته اخیر، به بحران جدی سینما تبدیل شده است و خطر جدی بقیه آثار پشت خط اکران بویژه آثار به نمایش درآمده در جشنواره‌های جهانی را تهدید می‌کند.
زخم ناسور قاچاق
قاچاق فیلم‌های ایرانی زخم کهنه‌ای است که دوباره سر باز کرده است. سرقت فیلم از روی پرده سینما در دوره‌های مختلف گریبان فیلم‌های در حال اکران را گرفته بود. با مجهز شدن سینماها به دوربین‌های نظارتی و مانیتورینگ سالن‌ها، پدپده دزدی از پرده سینما اگر چه به صفر نرسید اما تا حدودی کنترل شد. از سوی دیگر به دلیل کیفیت پایین نسخه پرده‌ای تمایل کمتری به تماشای این آثار از سوی تماشاگران وجود داشت. با شروع کرونا و آغاز اکران آنلاین، سینمای ایران بحران جدی‌تری را در این زمینه تجربه کرد. حالا دیگر نسخه‌های با کیفیت آثار تنها ساعاتی پس از بارگذاری فیلم‌ها در پلتفرم‌های آنلاین در دسترس مخاطبان بود. با وجود تلاش‌های ستاد صیانت از آثار سینمایی در دو حوزه فنی و امنیتی برای برخورد با سایت‌های غیرقانونی، به دلیل عدم امکان برخورد فنی و حقوقی با متخلفان در فضاهای فیلتر شده از جمله تلگرام این مجاری همچنان هراس بزرگ آثار سینمایی باقی ماند.
افزایش شمار قربانیان
فروردین ماه امسال که نسخه قاچاق «برادران لیلا» در کانال‌های تلگرامی عرضه شد، به خاطر انتشار نسخه وی‌او‌دی‌های فیلم در فرانسه، قاچاق این فیلم چندان جدی گرفته نشد. در فاصله کمتر از یک ماه تهدید قاچاق به فیلم‌های پشت خط اکران از جمله «جنگ جهانی سوم» هومن سیدی رسید و از ابتدای این هفته این روند شتاب نگران‌کننده‌ای گرفته است. در روزهای پایانی هفته گذشته و همزمان با اکران جهانی فیلم «تفریق» نسخه با کیفیت فیلم مانی حقیقی بدون تایتل و نشانه‌های معمول نسخه‌های قاچاق در برخی کانال‌های تلگرامی منتشر شد. با اتکا به قانونی بودن اکران خارجی فیلم به نظر می‌رسد قاچاق فیلم «تفریق» منشأ خارجی داشته باشد و در نهایت نسخه قاچاق آن بدون اکران عمومی، به دست مردم رسید. «بی رؤیا»ی آرین وزیر دفتری از آثار به نمایش درآمده در سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر که جایزه بهترین بازیگر زن را برای طناز طباطبایی به ارمغان آورد، دومین قربانی بازار قاچاق فیلم در چند روز اخیر بود. در ادامه با انتشار نسخه غیرقانونی فیلم توقیف شده «نازنین بهاره تینا» تعداد فیلم‌های قاچاق شده در یک هفته به سومین شماره رسید. عرضه نسخه قاچاق این فیلم در شرایطی است که عبدالرضا کاهانی کارگردان فیلم مدتی پیش اعلام کرده بود که قصد انتشار فیلمش را در اینترنت دارد اما در نهایت به دلیل خواست تهیه‌کننده فیلم از این تصمیم منصرف شد.
صیانت و فرهنگ‌سازی در مبارزه با قاچاق
در کمتر از یک هفته تعداد فیلم‌های قاچاق شده سینمای ایران به سومین شماره رسیده و صاحبان آثار در وهله اول به فرهنگ‌سازی برای مبارزه با این پدیده دلخوش کرده‌اند. آنها امیدوارند با توجه به تجربه چندساله قاچاق فیلم تماشاگران به این درک رسیده باشند که یک فیلم سرمایه شخصی است و کپی و دانلود دزدی فرهنگی محسوب می‌شود. سعید سعدی به عنوان یکی از تهیه‌کنندگان «بی رؤیا» از مخاطبان خواسته نسخه قانونی فیلم را تا چند روز آینده در پلتفرم‌های داخلی ببینند تا حقوق مادی و معنوی صاحبان این فیلم رعایت شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یک روز پس از قاچاق فیلم «تفریق» درباره این فیلم گفته بود: «ساعت یک آقای خزاعی از لبنان به من پیامک دادند و گفتند این فیلم(تفریق) گویا منتشر شده و یک صدایی هم از بنده خدایی که مسئول کار بوده، فرستاد. این فیلم الان در اختیار ما نیست قبل از نمایش، بلکه در اختیار خود تهیه‌کننده است؛ یعنی اصلاً در اختیار سازمان سینمایی وزارت فرهنگ نیست که منتشرش کنیم. الان با آن فناوری‌های نو، من هم بعضی وقت‌ها که می‌خواهم در سازمان سینمایی فیلمی را هماهنگ کنم و ببینم، باید اول با تهیه‌کننده هماهنگ کنم تا برای یک ساعت خاصی کدی را بدهند که بتوانیم آن را دو، سه ساعت تماشا کنیم.»
پس از قاچاق پیاپی سه فیلم سینمایی اکران نشده، در نهایت دستور فوری از سوی رئیس سازمان سینمایی برای بررسی این موضوع صادر و این احتمال مطرح شد که انتشار غیرقانونی فیلم‌ها سازمان یافته بوده و شائبه‌هایی در مورد رعایت امانتداری و حفظ حقوق اثر توسط پخش‌کننده بین‌المللی فیلم‌ها نیز وجود دارد.
جعفر انصاری‌فر - دبیر ستاد صیانت از آثار سینمایی- در این باره گفته: «با بررسی‌های مقدماتی صورت گرفته، مشخص شد که با توجه به رعایت دقیق مراقبت‌های حفاظتی از جمله استفاده از دی‌سی‌پی برای بازبینی فیلم‌ها، انتشار آثار خارج از سازمان‌های دولتی و احتمالاً از دفاتر فیلم‌ها یا جشنواره‌های خارجی صورت گرفته است. به همین دلیل مراتب برای بررسی فنی به قوه قضائیه و پلیس فتای فراجا برای شناسایی منشأ نشر فیلم، منعکس شد.» به گفته او، با توجه به حاشیه‌های موجود درباره قاچاق فیلم‌ها، احتمال سازمان یافتگی انتشار غیرقانونی فیلم‌های مذکور وجود دارد به گونه‌ای که نسخه‌های منتشر شده، دارای کیفیت اصلی و بدون تایتل و نشانه‌گذاری بازبینی هستند.