سخنگوی وزارت امور خارجه از نخستین بازدید هیأت ایران در «نیمروز» افغانستان خبر داد
حل اختلاف «حقابه هیرمند» در محک قضاوت کارشناسان اعزامی
یک ماه پس از آنکه حسن کاظمی‌قمی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در کابل از موافقت طالبان با سفر هیأتی از ایران برای بررسی فنی مشکلات بروزیافته درباره «حقابه هیرمند» خبر داد، منابع دیپلماتیک از انجام این سفر و ادامه بررسی‌ها برای حل‌وفصل مشکلات جاری خبر داده‌اند. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه روز گذشته در نشست خبری درباره دستاوردهای سفر اعزام هیأتی از ایران به افغانستان گفت:«در چهارچوب معاهده ۱۳۵۱ بین ایران و افغانستان و با توجه به پیگیری‌های مکرری که دولت ایران و دستگاه دیپلماسی برای استیفای حقابه ایران داشت، طرف ایرانی درخواست بازدید از سد، تأسیسات سد، مرکز رصد و ایستگاه آب‌سنجی را داشت. در این مرحله درخواست بازدید طرف ایرانی از ایستگاه آب‌سنجی موسوم به دهراود مورد موافقت دولت سرپرستی افغانستان قرار گرفت و هیأتی فنی متشکل از کارشناسان فنی وزارت نیرو و تعدادی از معتمدان و مسئولان از استان سیستان و بلوچستان با هماهنگی مقامات افغانستان به این کشور سفر کردند و هیأت راهی استان نیمروز شدند تا هم با وضعیت منطقه آشنا شوند و هم به اتفاق مسئولان و متخصصان افغانستان از ایستگاه آب‌سنجی بازدید کنند.» سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به اینکه طی چند روز گذشته هیأت به کشور بازگشته و گزارش‌های این هیأت در جلسات تخصصی و کارشناسی در حال ارائه و تبادل‌نظر است، افزود:«در این مرحله تنها یک درخواست از درخواست ایران دایر بر بازدید از این ایستگاه آب‌سنجی مورد تأیید و اجابت قرار گرفته است». او افزود:«این اولین بازدید هیأت فنی ایران از ایستگاه آب‌سنجی دهراود از ۱۳۵۱ تاکنون بوده است. انتظارات و توقعات ایران از دولت سرپرستی افغانستان در تأمین حقابه کشور وجود دارد.»
موافقت برای همکاری اولیه
سفر هیأت ایرانی به استان نیمروز افغانستان در پی بالا گرفتن اختلافات ایران و افغانستان بر سر موضوع حقابه هیرمند صورت گرفته است؛ اختلافی که بویژه زمانی حادتر شد که افتتاح فاز دوم سد کجکی که سدی انحرافی با گنجایش آبگیری ۲٫۸ میلیارد مترمکعب روی رود هیرمند بود، تعهدات افغانستان در توافق سال 1351 را زیر پا می‌گذاشت. این امر باعث شد سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور، نهادهای مرتبط را مأمور پیگیری حل‌وفصل این تنش آبی کند. رئیسی اما چند ماه پیش وقتی مسئولان طالبان اجازه ندادند حجمی بیشتر از ۲۷ میلیون مترمکعب آب در چند نوبت رهاسازی آبی که صورت گرفت وارد ایران شود، هشداری جدی به کابل داد و توجه طالبان را معطوف به عواقب این کارشکنی کرد. این در حالی بود که طرف افغانستانی ادعا کرد کمبود بارندگی باعث عدم امکان تحویل آب شده است و در صورت رهاسازی آب به دلیل بعد مسافت، این آب احتمالاً به مرزهای ایران نخواهد رسید. پس از آن بود که ایران درخواست اعزام هیأت بررسی را مطرح کرد و کاظمی‌قمی با اعلام رسوب شدن 60 درصد آب سد کجکی تصریح کرد که طالبان با سفر هیأت فنی ایران به منطقه برای سنجش سطح آب رودخانه هیرمند موافقت کرده است.
پاسخی به شائبه‌ها
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه هم روز گذشته به سفر هیأت فنی ایران به افغانستان اشاره کرد و در این رابطه توضیح داد:«تیم فنی ما توانستند با همکاری هیأت حاکمه در افغانستان برای اولین مرتبه در هفته گذشته از وضعیت آب در سد کجکی بازدید کنند. ما منتظر هستیم گزارش فنی این تیم را دریافت کنیم و به فعالیت خودمان برای پیگیری حقابه ایران ادامه می‌دهیم.» وی ادامه داد:« به صراحت به افغانستان گفته‌ایم تا زمانی که تیم ما از سرچشمه سد بازدید نکند، برای ما ملاکی نیست که خشکسالی وجود دارد.»
امیرعبداللهیان با این تأکید که ما به هیچ طرفی اجازه نمی‌دهیم ذره‌ای از خاک ایران محروم شویم، افزود:«وقتی منطقه به‌عنوان منطقه مرزی قلمداد می‌شود، میله مرزی سر جای خودش است. بر مبنای حقوق بین‌الملل فنسی که کشیده شده باید یک فاصله چند متری رعایت شود. اگر کسی مدعی است که نمی‌گذارند از زمین کشاورزی استفاده کنند باید این قضیه پیگیری شود.»