پروژه جاسوسی «دهکده‌های هوشمند»
چرا رژیم‌صهیونیستی همواره طرف سوم مناسباتی به شمار می‌آید که یک سوی آن ایران است؟ چرا تهران نسبت به رابطه رو به افزایش باکو و تل‌آویو ابراز نگرانی می‌کند؟ چه نشانه‌هایی ثابت می‌کند اسرائیل یک عملیات جاسوسی را با سوءاستفاده از رابطه نزدیکش با جمهوری آذربایجان علیه ایران مهندسی می‌کند؟ دکتر ولی کالجی، پژوهشگر حوزه قفقاز در یادداشتی که در «دیلی مانیتور» وابسته به بنیاد امریکایی جیمز تاون منتشر کرده، به این پرسش‌ها پاسخ گفته است. در بخشی از این نوشتار آمده است:«پس از انتشار گزارشی توسط هاآرتص (قدیمی‌ترین روزنامه اسرائیل) مبنی بر انجام بیش از ۹۰ پرواز از اسرائیل برای صادرات سلاح به آذربایجان (هاآرتص، ۶ مارس)، مختار محمداف، سفیر جدید آذربایجان در اسرائیل، در اولین مصاحبه خود پس از ورود به تل‌آویو گزارش‌هایی مبنی بر اینکه آذربایجان فرودگاهی را «برای کمک به اسرائیل در صورت حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران» تدارک دیده و به موساد اجازه داده است شعبه‌ای در جمهوری آذربایجان برای «کمک به جمع‌آوری اطلاعات و نظارت بر ایران» ایجاد کند (کرادل، ۱۰ مارس)
رد کرد.
به گفته ولی کالجی به نظر می‌رسد رد این خبرها از سوی مقامات جمهوری آذربایجان برای تهران قانع کننده نبوده و تهران معتقد است اسرائیل تهدیدی مستقیم برای جمهوری اسلامی ایران از خاک و حریم هوایی جمهوری آذربایجان است، اما این در حالی است که گشایش سفارت باکو در تل‌آویو، اختلافات میان جمهوری آذربایجان و ایران را عمیق‌تر کرده است.او یادآور شده است در ایران بسیاری بر این باورند که کمک‌های نظامی، اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل به جمهوری آذربایجان، زمینه لازم برای گسترش حوزه نفوذ آن را در منطقه قفقاز جنوبی آماده کرده، اما بسترهای این نفوذ چگونه فراهم شده است؟
این پژوهشگر حوزه قفقاز برای پاسخ به این سؤال با اشاره به شرکت‌های اسرائیلی که به نظر می‌رسد به طور پنهان علیه ایران عملیات جاسوسی انجام می‌دهند، نوشته است:«ایران نسبت به حضور شرکت‌های اسرائیلی در مناطق زنگیلان، جبرائیل و فضولی که پس از جنگ دوم قره‌باغ به آذربایجان بازگردانده شدند، بسیار حساس است. ایران بر این باور است که در این بخش از مرز مشترک خود با جمهوری آذربایجان، شرکت‌های کشاورزی اسرائیلی که در پروژه «دهکده‌های هوشمند» فعال هستند، می‌توانند تحت پوشش فعالیت‌های اقتصادی، جاسوسی و استراق‌سمع کنند. زمانی که اودد فورر، وزیر کشاورزی اسرائیل در
۲۰ مه ۲۰۲۲ از اولین روستای هوشمند در آغالی در منطقه زنگیلان بازدید کرد، بالاترین مقام اسرائیلی بود که از زمان انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ تا این حد به مرز ایران نزدیک شده بود. فورر، در طول بازدید خود به طور خاص اشاره کرد از فرصتی که برای بازدید از دهکده هوشمند در نزدیکی مرز با ایران پیش آمده قدردانی می‌کنم. (میدل‌ایست مانیتور، ۲۰ مارس ۲۰۲۲.) علاوه بر این زمانی که وزارت توسعه دیجیتال و حمل‌ونقل آذربایجان با همکاری مؤسسه اسرائیلی Technion، مرکز امنیت سایبری آذربایجان را در مارس ۲۰۲۳ در باکو تأسیس کرد، حساسیت‌ها در تهران تشدید شد.»
ولی کالجی همچنین به حساسیت تهران نسبت به مأموریت‌های شناسایی و حملات پهپادهای اسرائیلی از خاک جمهوری آذربایجان به تأسیسات هسته‌ای ایران نیز اشاره می‌کند و حمله پهپاد اسرائیلی به سایت هسته‌ای نطنز در اوت ۲۰۱۴ را از جمله نمونه‌هایی می‌داند که دلایل کافی برای نگرانی ایران دست می‌دهد.
این پژوهشگر منطقه در پایان یادآور شده است که در پی اوج‌گیری تنش‌های دیپلماتیک میان ایران و آذربایجان در ماه‌های اخیر، دو کشور موفق شده‌اند تنش‌ها را کاهش دهند با این حال به نظر می‌رسد اسرائیل به‌عنوان یک تهدید برای جمهوری اسلامی ایران، یک دست‌انداز مهم در روند مناسبات تهران و باکو خواهد بود.
