کارشناس دیپلماسی انرژی در ارتباط با جایگاه اوپک‌پلاس در بازار نفت با اشاره به زمینه‌های تاریخی اوپک افزود: از زمان تشکیل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (OPEC) موسوم به اوپک در سپتامبر 1960 به ابتکار کشورهای ایران، ونزوئلا، عراق، عربستان سعودی و کویت تا به امروز، تغییرات بزرگی در بازار انرژی اتفاق افتاده و نگاه دو قطبی به بخش نفت و گاز در سراسر جهان جای خود را به فعالیت بازیگران متعدد، فناوری‌های نوین، تغییر الگوها و منابع سرمایه‌گذاری و همچنین تغییر سیاست‌های بین‌المللی داده و افزایش پیچیدگی در صنعت نفت و گاز را در پی داشته است.
مسعود مستأجران افزود: اوپک نیز متناسب با این تغییرات و برای پاسخگویی به شرایط جدید نیازمند اتخاذ راهبردهایی نو در راستای افزایش قدرت اثرگذاری خود بوده است.
به گفته وی، بر همین اساس در سال 2016، کشورهای عضو اوپک به این نتیجه رسیدند که برای اثرگذاری بیشتر باید اتحاد درونی‌شان را تقویت کنند.
مستأجران، با اشاره به نشست 173 اوپک در الجزایر عنوان کرد: در این نشست اعضا تصمیم گرفتند با کشورهایی که در عرصه تولید و صادرات نفت اثرگذارند، اتحاد تازه‌ای ایجاد کنند و در ادامه در نشست 174 اوپک، کشورهای خارج از این سازمان که روسیه، مکزیک، و نیجریه در رأس آنها بودند، این پیشنهاد اوپک را پذیرفته و ائتلاف اوپک‌پلاس را شکل دادند و به تدریج کشورهای جمهوری آذربایجان، بحرین، برونئی، قزاقستان، مالزی، عمان، سودان جنوبی و سودان نیز به این ائتلاف پیوستند.
عضو اندیشکده اعتلای صنعت نفت، گفت: یکی از مهم‌ترین اهدافی که اوپک‌پلاس به دنبال تحقق آن است، موضوع افزایش قیمت نفت به‌وسیله کنترل میزان تولید این اتحاد بوده که با آرایش جدید سازمان اوپک و در قالب اوپک‌پلاس، بخش مهمی از این هدف محقق شده و این سازمان توانسته در تعیین قیمت نفت‌خام و تنظیم عرضه متناسب با تقاضای نفت‌خام نقش فعالانه خود را ایفا کند.
وی تصریح کرد: استمرار این موضوع به همبستگی کشورهای عضو و میزان پایبندی به تعهدات تولید نفت‌خام وابسته است که در این رابطه لازم به ذکر است که در دهه گذشته و همزمان با رشد تولید نفت‌خام در ایالات متحده امریکا بویژه از محل افزایش تولید میادین غیرمتعارف (شیل اویل) نقش اوپک متزلزل شده بود و عملاً کنترل بخش بزرگی از بازار نفت از اختیار این سازمان خارج شده بود و در این دوره شاهد قیمت‌های بسیار پایینی برای نفت‌خام بوده‌ایم.
مستأجران اذعان داشت که در سایه همکاری کشورهای عضو اوپک‌پلاس و در راستای منفعت جمعی، این اتحادیه توانسته نقش مهمی در توازن قدرت چانه‌زنی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نفت داشته باشد.
وی، درخصوص وضعیت بازار نفت و نقش اوپک‌پلاس بر آن در ماه‌های آتی، افزود: قیمت نفت‌خام سبد اوپک در ژوئن 2022 در حدود 110 دلار بوده اما در یک سال اخیر کاهش یافته و به حدود 80 دلار در هر بشکه تقلیل یافته است.
این کارشناس اقتصاد انرژی گفت که اوپک‌پلاس در تلاش بوده تا با کاهش تولید نسبت به تثبیت قیمت نفت‌خام در این محدوده اقدام کند، اقدام روسیه در کاهش 300 هزار بشکه‌ای و همچنین تمدید کاهش یک میلیون بشکه‌ای صادرات روزانه نفت‌خام در ماه سپتامبر، در همین راستا ارزیابی می‌شود. وی توضیح داد: درحالی که روند بازار نشان می‌دهد تقاضای نفت‌خام در تابستان سال‌جاری به یک رکورد جدید می‌رسد، عرضه نفت‌خام روندی کاهشی را در پیش گرفته که بالا رفتن تقاضای نفت‌خام باعث می‌شود بازار در نیمه دوم سال‌جاری میلادی حدود 2 میلیون بشکه در روز کمبود عرضه داشته باشد.
مستأجران یادآور شد: تلاش اوپک‌پلاس در مدیریت بازار نفت به نظر موفقیت‌آمیز بوده و اغلب پیش‌بینی‌های انجام شده در خصوص وضعیت بازار نفت‌خام، قیمت آن ‌را تا پایان سال‌جاری میلادی افزایشی می‌دانند.
وی، افزود: برآورد اوپک از رشد تقاضای جهانی نفت‌خام برای نخستین ‌بار طی چند ماه گذشته تحت تأثیر تسهیل محدودیت‌های کرونایی در چین، افزایش یافته است و سازمان کشورهای صادرکننده نفت در گزارش ماهانه خود پیش‌بینی کرد تقاضای جهانی برای نفت در سال‌جاری میلادی به میزان 2.32 میلیون بشکه در روز معادل 2.3 درصد رشد خواهد کرد.
کارشناس اقتصاد انرژی گفت که این برآورد ۱۰۰ هزار بشکه در روز بالاتر از پیش‌بینی ماه گذشته این سازمان بوده و عرضه محدودتر و توازن تقاضا، از قیمت نفت که از دسامبر نسبتاً ثابت بوده، پشتیبانی خواهد کرد. وی اذعان داشت که در گزارش اوپک عنوان شده، بازگشت چین از محدودیت‌های رفت‌وآمد اجباری و تأثیری که لغو محدودیت‌ها برای این کشور خواهد داشت، بر رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۲۳ حائز اهمیت خواهد بود؛ با این حال همچنان نگرانی‌هایی پیرامون عمق و روند احیای اقتصادی چین و پیامد آن بر تقاضای نفت وجود دارد.
مستأجران گفت که اوپک انتظار دارد تقاضای چین برای نفت در سال ۲۰۲۳، به میزان ۵۹۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد که نشان می‌دهد پیش‌بینی اوپک در این خصوص روندی افزایشی دارد.
وی، ضمن تشریح تلاش کشورهای عضو «گروه 20» برای خنثی کردن اقدام اوپک‌پلاس در کاهش تولید، افزود: در نشست اخیر «گروه 20» که در هند برگزار شد، برنامه کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی برای کاهش وابستگی به نفت‌خام و تسلط بر بازار این ماده راهبردی به کشورهای عضو ارائه شد که به دلیل هزینه بالای اجرای آن برای کشورهای عضو مورد اجماع قرار نگرفت و عملاً این طرح شکست خورد.
مستأجران افزود: در حال حاضر سهم بالایی از ذخایر نفت جهان در کشورهای در حال توسعه که نیاز آنها به مصرف نفت‌خام کم است، قرار دارد اما کشورهای صنعتی که وابستگی بسیار شدیدی به مصرف نفت دارند، میزان ذخایر اندکی دارند. ایالات متحده بیش از 19 درصد نفت تولیدی جهان را مصرف می‌کند، در حالی که تقریباً 4 درصد ذخایر نفت جهان را داراست. اروپا با کمتر از 1 درصد ذخایر نفت جهان، تقریباً 15 درصد مصرف جهانی نفت را به خود اختصاص داده است، چین بیش از 16 درصد نفت تولیدی جهان را مصرف می‌کند، در حالی‌که تقریباً کمتر از 2 درصد ذخایر نفت جهان را داراست.
به گفته وی، این درحالی است که کشورهای عضو ائتلاف اوپک‌پلاس، حدود 80 درصد از ذخایر نفت جهان (بالغ بر 1380 میلیارد بشکه) را به خود اختصاص داده‌اند. بنابراین کشورهای اوپک‌پلاس همچنان می‌توانند در راستای منافع مشترک گام بردارند و با تقویت مناسبات و همکاری‌های فی‌مابین، بازار یکی از راهبردی‌ترین منابع در دسترس بشر، نفت‌خام، را به عنوان یک بازیگر کلیدی در اختیار داشته باشند.