زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم

شورای ثبت میراث فرهنگی صبح دیروز با ثبت بافت تاریخی شیراز موافقت کرد.
علی دارابی معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور در گفت‌وگو با ایران ثبت ملی 360 هکتار بافت تاریخی شیراز را اعلام می‌کند و تأیید نهایی آن را منوط به امضای عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی می‌داند.
 ثبت بافت تاریخی شیراز توسط شورای ملی ثبت میراث فرهنگی با واکنش مثبت فعالان میراث فرهنگی و عموم در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شد و از آن به عنوان یک گام مهم در حفاظت از بافت تاریخی شیراز نام برده‌اند.
محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز که نقش ویژه‌ای در اطلاع‌رسانی بموقع از اتفاق‌های درون بافت تاریخی این شهر تاریخی داشته است، در گفت‌وگو با «ایران» ثبت ملی بافت شیراز را گام اول حفاظت از این بافت ارزشمند می‌داند و با توجه به مخالفت برخی در استان فارس با ثبت ملی بافت تاریخی شیراز می‌گوید: «فعالان حوزه میراث فرهنگی باید هوشیار باشند که طرح‌های قبلی به بهانه وجود مصوبه‌ای در گذشته به تخریب بافت تاریخی منجر نشود.» او به موضوع مهمی اشاره می‌کند و می‌گوید: «آثار زیادی داریم که به رغم ثبت ملی تخریب شده‌اند، بنابراین نباید اجازه داد این اتفاق در بافت تاریخی شیراز به وقوع بپیوندد.»
کلانتری به خانه‌های تاریخی تملک شده توسط بخش‌های مختلف دولتی اشاره می‌کند و می‌گوید: «وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور باید این دستگاه‌ها را موظف کند تا بناهای تاریخی را مرمت و به آن کاربری موردنظر خودشان را بدهند.»
او اعتقاد دارد نباید اجازه داد این دستگاه‌ها به بهانه تملک بناها، وجود مصوبه کمیسیون ماده 5 برای ساخت و ساز در بافت، پرداخت هزینه خرید بناهای تاریخی و... بناهای مورد نظر را تخریب کنند.

سرنوشت دو طرح بزرگ
دو طرح بزرگ توسعه 57 هکتاری حرم حضرت شاهچراغ و زیرگذر حضرتی، بافت تاریخی شیراز را تهدید می‌کند. اصلاً تهدید و تخریب همین دو طرح بزرگ بود که به ایجاد یک پویش سراسری نجات بافت تاریخی شیراز منجر شد تا فعالان میراث فرهنگی و شهروندان بسیاری از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور بخواهند تا بافت تاریخی را ثبت ملی کند.
در این طرح‌ها، پروژه اتصال امامزاده ابراهیم(ع) تا حرم مطهر شاهچراغ بخشی از بافت تاریخی را تخریب می‌کند. اجرای پروژه سید تاج‌الدین غریب تا حرم شاهچراغ نیز بخش دیگری از بافت را از بین خواهد برد. اتصال حرم شاهچراغ به حرم علی‌ابن‌حمزه نیز تخریب بافت تاریخی را در پی خواهد داشت. قرار است (بود) در این طرح، حرم علی‌بن‌حمزه به دروازه قرآن هم وصل شود که باز بخشی از بافت از بین می‌رود. ‌شهرداری شیراز هم قصد دارد طرح ساخت زیرگذر حضرتی را با طول حدود ۱۶۰۰ متر از خیابان دستغیب آغاز کند، آن را از خیابان ۹ دی عبور دهد، وارد خیابان حضرتی بشود و تا میدان شاهزاده قاسم آن را ادامه دهد. شهرداری حتی کلنگ آغاز آن را به زمین زد. هر بار که چنین اتفاقی می‌افتاد،‌ فعالان آن را رسانه‌ای می‌کردند و شورای عالی شهرسازی هم پشت بافت تاریخی می‌ایستاد. این شورا تاکنون با توجه به مصوبه‌های مختلفی که صادر کرده، نقش ویژه‌ای در روند ثبت ملی بافت تاریخی شیراز داشته است. شورای عالی معماری و شهرسازی به‌عنوان یک مرجع بالادست حامی این بافت بوده است. دو وزیر راه و شهرسازی دولت سیزدهم یعنی مرحوم «رستم قاسمی» و «مهرداد بذرپاش» نیز در نامه‌های جداگانه‌ای خواستار حفظ بافت تاریخی شیراز شده‌اند و توسعه آن را به مثابه همان راهی دانسته‌اند که پیش‌تر بافت تاریخی ارزشمند شهر مشهد را قربانی تجاری‌سازی کرد. موافقان طرح توسعه حرم تاکنون نه به مصوبه‌های شورای عالی معماری و شهرسازی توجه کرده‌اند، نه نامه دو وزیر را مدنظر قرار داده‌اند. همین موضوع هم باعث می‌شود تا کلانتری یادآوری کند که باوجود ثبت ملی بافت تاریخی شیراز، باید مواظب بود تا موافقان طرح‌ها را به بهانه‌های مختلف اجرایی نکنند. تجربه نشان داده است که ثبت ملی به تنهایی نمی‌تواند از بافت‌های تاریخی حفاظت کند و باید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از این ثبت ملی حمایت ویژه کند.

بــــرش

چرا بافت تاریخی شیراز واجد ثبت ملی است؟
علی دارابی معاون میراث فرهنگی بافت تاریخی شیراز را بر اساس بررسى هاى فنى و جلسات كارشناسى واجد ثبت ملى می‌داند و در اینستاگرام خود می‌نویسد: ١) محدوده بافت تاريخى شيراز شاهدى برجسته از ساختار شهرسازى دوره زنديه است، شيراز پايتخت منحصر بفرد ايران از دوره زنديه است و با توجه به كمبود شواهد از معماري و شهرسازي دوره زنديه ثبت ملی محدوده بافت تاريخی شيراز بسيار حائز اهميت است. ٢) اين محدوده با توجه به شواهد برجسته معماری و شهرسازى دوره زنديه، برخوردار از ظرفيتى ويژه برای قرارگيری در فهرست ميراث جهانى يونسكو است و اين امر اهتمام وزارت را برای ثبت ملى اين اثر دو چندان نمود. ۳) محدوده بافت تاريخى شيراز علاوه بر آثار دوره زنديه، دارای شواهدی ارزشمند از دوره صدر اسلام، دوره صفويه و قاجار و برخوردار از يكپارچگى و اصالت كم نظيري در ميان بافت هاي تاريخي شهري ايران است، ثبت ملى اين محدوده كمك شايانی به حفاظت اين اثر در آينده خواهد نمود. ۴) عرصه يكپارچه محدوده بافت تاريخی شهر شيراز به ميزان ٣٦٠ هكتار، حسب درخواست صاحبنظران، سازمان های مردم نهاد و كارشناسان ذيربط و درخواست مقامات عالي اجرايی استان فارس، برخوردار از جنبه عمومي و شأن ملی برای ثبت مي باشد. لذا محدوده بافت تاريخي شهر شيراز به موجب معيار ١، ٢، ٩، ١٢ معيارهاى كلی ثبت واجد ثبت ملی شناخته شد.