نشر به‌مثابه متر
حاتم ابتسام
پژوهشگر حوزه نشر
صنعت نشر با انتشار کتابهای مختلف و فنی، متر و معیارهای گوناگونی در اختیار جامعه قرار می‌دهد. پیش از اینکه درباره این مترها حرف بزنیم، باید گفت فعالیت و کیفیت نشر خودش متری برای سنجش وضعیت فرهنگی یک جامعه است و طبعاً هر جامعه‌ای که نشر پویاتری دارد، در فرهنگ در جایگاه بهتری ایستاده است. با نشر می‌شود عرض و طول یک فرهنگ و سطح علمی یک جامعه را سنجید و اگر ادبیات ملاکی برای سنجش سطح فرهنگی باشد، این نشر است که ادبیات را بازتاب می‌دهد.نشر بستر اصلی بروز کتاب‌هایی است که کارکرد سنجشی دارند و مانند متر عمل می‌کنند. این مترها به مردمان یک جامعه برای آغاز و انجام و ارزیابی کارها کمک می‌کند؛ از سنجش و ارزیابی خودشان با سنجه‌های منتشرشده در کتاب‌ها تا بهره‌گیری از سنجه‌ها برای تأسیس و توسعه کارها. در ادامه چند نمونه از این مترها را با هم مرور می‌کنیم. اینها بخشی از خروجی‌های نشر است که متری به دست ما می‌دهد:
زندگینامه‌ها
بهترین متر اخلاقی برای افراد جامعه کتابهای زندگینامه‌ای هستند. با خواندن زندگی عالمان، عارفان، شهدا، قهرمانان ملی، افتخارآفرینان میهنی و افراد مؤثر و تاریخ‌ساز خودمان را همزمان ورانداز می‌کنیم. ما خود را به آنچه روایت‌شده عرضه می‌کنیم و درمی‌یابیم چقدر کوچک‌تریم یا چه کاستی‌هایی داریم. زندگی آدم‌های بزرگ تصور و متر آدم‌های کوچک را متحول می‌کند و سنجه‌ای ملموس برای خودشناسی است. توسعه فردی که بیش از همیشه دغدغه انسان امروز شده، از دل همین کتاب‌ها سروشکل پیدا می‌کند.
کتابهای تربیتی
برای اینکه فهمی از کیفیت اخلاقی خود داشته باشیم، کتابهای اخلاقی و تربیتی از بهترین معیارها هستند. در این کتاب‌ها از اصول و مبانی حرف به میان آمده و از این کتاب‌هاست که درمی‌یابیم چقدر اخلاقی هستیم و مثلاً آنچه فکر می‌کنیم صبر نامیده می‌شود، در واقع تحمل است و داریم از اخلاق دور می‌شویم و خیال متخلق‌بودن داریم. کتابهای تربیتی با بیان روش‌های آزموده تربیتی راه‌های پرورش را برایمان روشن می‌کنند و در همین کتاب‌هاست که می‌فهمیم تربیت اخلاقی چه جزئیات و روندهایی دارد. مثلاً می‌خوانیم بزرگان اخلاقی چه کارهایی می‌کردند و مراقبت‌ها و دقت‌هایی داشته‌اند که به چنین مقامی دست یافته‌اند.
کتابهای فنی-مهندسی
سازه‌ها و ماشین‌ها و روبات‌ها از اصول فنی-مهندسی قدرت می‌‌گیرند. کتابهای بسیاری هر ساله درمی‌آید که اصول و معیارهای دقیق ساخت و ترکیب مواد، اندازه‌های استاندارد جهانی، دستورالعمل‌های فنی تجهیز و نگهداری را در خود دارند. مهندسان و سازندگان و تولیدکنندگان با مراجعه، اعتماد و به‌کارگیری این اصول فنی سازه‌ها را بنا می‌کنند، ماشین‌ها را به راه می‌اندازند و روبات‌ها را به خط می‌کنند. این معیارهاست که زیرساخت‌های یک جامعه را دقیق می‌کند.
کتابهای پزشکی
چه برای مخاطب عام و چه برای متخصصان، کتابهای متنوعی در حوزه مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی در دسترس است که با آن می‌شود از ریزترین معیارهای سبک زندگی سالم و ناسالم خبردار شد؛ اصول آزمایش‌شده‌ای که می‌‌گوید چه بخوریم، چگونه بخوابیم، چه ورزش‌هایی بکنیم و از چه چیزهایی دور بمانیم. سنجش سلامتی یک جامعه را همین کتاب‌ها میسر می‌کنند، همان‌طور که کیفیت زیست سالم را نشان می‌دهند.
