چرا بازار مرغ دچار اختلال شده است؟
با وجود آنکه در ماه جاری قیمت مرغ 30 هزار تومان بیشتر از نرخ مصوب شده اما اقدامی برای پایان بخشیدن به این مسأله صورت نگرفت
امین محمودی
روزنامه نگار
مرغ منبع اصلی پروتئینی در کشورمان است و نرخ آن برای مصرف‌کنندگان مهم است اما با توجه به تغییرات قیمت مواد اولیه، برنامه‌ریزی و اقدامات مناسب تولید و تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی مسئولان دولتی و عوامل بیرونی بشدت روی وضعیت تولید و قیمت آن تأثیرگذار است.به طوری که قیمت مرغ طی دو هفته اخیر در اکثر شهرهای کشور و مناطق مختلف پایتخت با جهش زیادی روبه‌رو شده است. هر کیلوگرم مرغ از 91 هزار تومان تا بیش از 100 هزار تومان رسیده است. از طرف دیگر هر کیلوگرم فیله در فروشگاه‌ها و خرده فروشی‌ها 200 هزار تومان به فروش می‌رسد و این واحدها سینه مرغ یک کیلو و 800 گرمی را با قیمت 265 هزار تومان عرضه می‌کنند. این در حالی است که به اعتقاد فروغی، دبیر کانون مرغداران گوشتی قیمت تمام شده مرغ برای مرغدار ۵۷ هزار تومان است که با این قیمت، گوشت مرغ در بازار نباید بیش از ۸۰ هزار تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار بگیرد. در سالی که موسوم به مهار تورم و رشد تولید است کارشناسان معتقدند مشکلات تأمین و گرانی نهاده، عدم مدیریت در جوجه‌ریزی که خود را به صورت کمبود در بازار یا اشباع بازار، نشان می‌دهد و استفاده نکردن از ظرفیت‌های بخش خصوصی و تشکل‌ها، از عمده مشکلاتی است که اکنون گریبان تولید و بازار مرغ را گرفته و موجب رشد قیمت در بازار شده است به همین دلیل در این گزارش قصد داریم به بررسی مهمترین دلایل رشد خیره کننده قیمت مرغ در بازار بپردازیم.
کاهش جوجه‌ریزی
کاهش تولید و کاهش جوجه‌ریزی از دلایل اصلی افزایش قیمت مرغ در بازار مطرح می‌شود به طوری که دوره رشد جوجه در مرغداری‌ها 45 روز است اگر فروردین و اردیبهشت میزان جوجه‌ریزی پایین باشد اثرات آن در بازار حدود خرداد ماه و تیرماه خود را نشان خواهد داد. با این حال گزارشات حاکی از آن است که جوجه‌ریزی در فروردین ماه با کاهش محسوس به 95 میلیون قطعه و در اردیبهشت ماه به حدود 106 میلیون قطعه رسید این در حالی است که نیاز کشورمان ماهانه 115 تا 120 میلیون قطعه جوجه‌ریزی است. یکی از دلایل این امر عدم نقدینگی و سرمایه در گردش واحدهای مرغداری برای جوجه‌ریزی و افزایش قیمت جوجه یک روزه بوده است به طوری که قیمت مصوب جوجه یک روزه بین ۱۵ هزار و ۹۰۰ تا ۱۶ هزار و ۹۰۰ تومان بود ولی واحدهای مرغداری جوجه را با قیمتی معادل 27 تا 32 هزار تومان در بازار خریداری می‌کردند.
کاهش واردات کنجاله سویا
کاهش واردات نهاده‌های دامی که در ماه‌های پایانی سال قبل صورت گرفت باعث شده که بر اساس جدید‌ترین برآورد صورت گرفته میزان جوجه‌ریزی در فروردین ماه سال‌جاری به 95 میلیون قطعه کاهش یافته است. در سال‌جاری نیز واحدهای مرغداری با مشکل تأمین کنجاله سویا روبه‌رو هستند تا جایی که میزان واردات این محصول در 3 ماه ابتدایی سال کاهشی بوده و در این بازه زمانی تنها 61 هزار تن کنجاله سویا به ارزش 43 میلیون دلار وارد کشور شد، این در حالی است که سال گذشته در همین بازه زمانی حدود 122 هزار تن به ارزش 69 میلیون دلار کنجاله سویا وارد کشور شده بود.
عدم همخوانی قیمت مرغ با هزینه‌های تولید
برخی کارشناسان معتقدند سیستم توزیع نیز در وضعیت فعلی و افزایش قیمت مرغ مقصر است. مرغ برای مرغداری به ازای هر کیلوگرم 52 هزار تومان تمام می‌شود که آن را به قیمت 56 هزار تومان می‌فروشد. وقتی مرغ به کشتارگاه می‌آید با افتی 24 درصدی روبه‌رو می‌شود و به 760 گرم می‌رسد بنابراین قیمت مرغ در کشتارگاه حدود 76 هزار تومان تمام می‌شود. در این بین اگر کشتارگاه، واسطه و خرده‌فروش نیز هر کدام 5 هزار تومان و مجموعاً 15 هزار تومان سود ببرند، بنابراین باید قیمت مرغ 90 هزار تومان باشد که البته این قیمت برای شهرها و مناطق مختلف شهر تهران متفاوت است.
کاهش شدید عرضه مرغ منجمد توسط شرکت پشتیبانی امور دام
تا سال گذشته در همه مقاطع سال که بازار مرغ دچار مشکل می‌شد، شرکت پشتیبانی امور دام به عرضه مرغ منجمد تنظیم بازاری در سراسر کشور خصوصاً در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و میادین میوه‌و‌تره‌بار اقدام می‌کرد اما در دو ماه اخیر این امر بشدت کاهش یافته است به طوری که مسئولان برخی از فروشگاه‌ها در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی» می‌گویند هر ماه یک بار تعداد کمی مرغ منجمد به فروشگاه‌ها می‌دهند که آنها بلافاصله در ساعات اولیه به فروش می‌رسد.
ناتوانی وزارت جهاد کشاورزی در تنظیم بازار
زنجیره تأمین مرغ و نهاده‌های دامی دچار اشکال است به طوری که وقتی مرغدار نهاده را از بازار آزاد می‌خرد، زنجیره تأمین با مشکل مواجه می‌شود؛ در فاصله بین مرغداری تا کشتارگاه و توزیع در بازار تخلف رخ می‌دهد و به دلیل عرضه در خارج از شبکه، قیمت مرغ افزایش می‌یابد و بالاتر از قیمت مصوب به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
با این حال گزارشات حاکی از آن است که وزارت جهاد کشاورزی و نهادهای نظارتی، این بازار را به حال خود رها کرده‌اند و اصولاً اعتقادی به تنظیم بازار و برخورد با گرانفروشان ندارند.
بــــرش
موضع وزارت جهاد کشاورزی در خصوص گرانی مرغ
در این میان موضع وزارت جهاد کشاورزی در خصوص گرانی‌های افسارگسیخته بازار مرغ نیز در نوع خود جالب توجه است.
خبرنگار روزنامه ایران بارها طی سه روز گذشته در تماس با روابط عمومی و مسئولان وزارت جهاد کشاورزی خواسته به بررسی دلایل این امر بپردازد اما به نظر می‌رسد مسئولان این وزارتخانه موضع سکوت را در قبال مشکلات مردم در تهیه مرغ در پیش گرفته‌اند، به طوری که در تماس با مسعود امراللهی، مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی، وی به خبرنگار روزنامه «ایران اقتصادی» گفت که روابط عمومی، مسئولان این وزارتخانه را از هر گونه مصاحبه‌ای منع کرده است. بدیهی است که این امر می‌تواند به امنیت غذایی کشور خدشه وارد کند.