خیشی که دشت‌ها را شیار زد
محمد احسان مفیدی کیا
منتقد
فرانکلین روزولت رویش را از پرده نمایش برگرداند، به لورنتز که ردیف عقب‌تر نشسته بود نگاه کرد و گفت: «واقعاً فیلم شگفت‌آوریه، چه کمکی می‌تونم به شما در این رابطه بکنم؟» و این کاملاً برخلاف عکس‌العمل او در مورد فیلم قبلی لورنتز بود. نتیجه این جمله، ریاست پیر لورنتز بر یک سازمان جدید سینمایی برای تولید فیلم‌های مستند به نام «خدمات فیلم ایالات متحده» بود که در آن برهه از زمان، بسیاری از فیلم‌های مستند را درباره مسائل اجتماعی، سیاسی و محیط زیستی امریکا تولید کرد؛ فیلم‌هایی که هم حمایت دولتی را پشتیبان خود می‌دیدند و هم تیغ تند انتقاد را برمی‌داشتند. از این‌رو لورنتز یک نمونه موفق اولیه در جذب سرمایه‌های دولتی برای تولید فیلم‌های مستند انتقادی بود.
لئونارد مک تگارت لورنتز، معروف به پیر لورنتز، مستندساز امریکایی است که بیشتر شهرتش را از فیلمی که درباره مجموعه برنامه‌های اصلاحی روزولت موسوم به «نیو دیل» ساخت، دارد. هر چند وقتی او اولین فیلم تأثیرگذارش یعنی «خیشی که دشت‌ها را شیار زد» را اکران کرد، با اینکه در اصل برای تولید فیلمی مستند درباره بیابان‌ها و کشاورزی در امریکا از دولت و رئیس جمهور ایالات متحده سفارش و بودجه گرفته بود اما نتیجه چنان شد که شخص روزولت و طرح اصلاحی‌‌اش مورد آماج حملات قرار گرفت. این دامنه گسترده تأثیر، ناشی از روحیه جدی و جنگنده لورنتز بود، او از تولید تا اکران در برابر همه کارشکنی‌ها ایستاد، سرسختی کرد، انتقادها را به جان خرید ولی پا پس نکشید و همین موجب شد تا پیام فیلمش را به گوش همه برساند.
شاید در ابتدا «خیشی که دشت‌ها را شیار زد» بنا بود یک فیلم تبلیغاتی با سفارش دولتی و در حمایت از کمپین روزولت بوده باشد اما در ادامه کار جور دیگری پیش رفت و لورنتز آن چیزی را که فکر می‌کرد درست است ساخت و همین رمز ماندگاری‌‌اش در تاریخ سینمای مستند شد. چنانکه در فیلم بعد‌ی‌‌اش که درباره وضع زیست محیطی رودخانه می‌سی‌سی‌پی و زیست مردم حاشیه آن بود، خود روزولت از دیدن آن شگفت‌زده شد و اعلام آمادگی کرد تا قدمی برای بهبود بردارد.
لورنتز همین روند را با فیلم‌های دیگرش مثل «انسان را بنگر»، «نیروی زمین» و... ادامه داد و همه توان سازمان خدمات فیلم ایالات متحده را برای تولید فیلم‌هایی که به بیان بحران‌ها و مسائل مهم و روزآمد اجتماعی بپردازد، به کار بست.
او بعدتر کار فیلمسازی را در جنگ جهانی دوم پی گرفت و بسیاری آثار کوتاهش را از فیلم‌هایی که خود تهیه کرده بود یا از آرشیو نازی‌ها به دستش رسیده بود، ساخت. «گذر زمان» مجموعه فیلم خبری او بود که به علت بدعت‌ها، بازسازی‌ها و سوگیری‌هایش یک محصول نو در مقابل فیلم‌های سنتی خبری به شمار می‌آمد. همین نوآوری‌ها بود که یک جایزه اسکار برای پیر لورنتز به ارمغان آورد.
پس از آن سبک و منش لورنتز در مستندهای آن روز چنان زبانزد شد که انجمن بین‌المللی مستند جشنواره‌ای به نام او ترتیب داد و جایزه لورنتز را به کسانی اعطا کرد که آثارشان به بهترین شکل نشان‌دهنده «حساسیت دموکراتیک، روح کنشگر و بینش غنایی» باشد.
