برخی اما و اگرهای چگونگی حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب
صفورا رستمی‌نژاد
روزنامه‌نگار
برگزاری سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب دوحه قطر و بیست و نهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب پکن چین، که بعد از پنج سال وقفه در برگزاری به‌دلیل شیوع ویروس کرونا دارد برگزار می‌شود، از جمله خبرهای خوب این روزها در حوزه کتاب است. خانه کتاب و ادبیات ایران در هفتمین حضور خود در نمایشگاه دوحه، به عرضه ۸۰۰ عنوان کتاب از ۶۰ ناشر و در نمایشگاه پکن نیز با عرضه بیش از ۳۰۰ عنوان کتاب در موضوعات مختلف حضور دارد. ناشران ایرانی حاضر در نمایشگاه پکن با ناشران حاضر در این نمایشگاه برای فروش رایت بیش از 100 عنوان کتاب مذاکره و گفت‌وگو کرده‌اند و این مذاکرات تا پایان نمایشگاه‌ها ادامه دارد. این حضورهای خانه کتاب در نمایشگاه‌های یادشده، بهانه‌ای شد برای پرداخت به مطالبات موجود و منطقی اهالی کتاب و نشر در این نمایشگاه‌ها. طبیعی است که برپایی این قبیل رویدادها در حوزه کتاب و حضور نمایندگان صنعت نشر ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی، می‌تواند از بسیاری جهات از جمله «عرضه و فروش کتاب‌های پدیدآورندگان کتاب ایرانی»، «فروش رایت کتاب‌ها» و «تعاملی که پدیدآورندگان و ناشران می‌توانند در این نمایشگاه‌ها با ناشران خارجی داشته باشند» بسیار مفید، کارساز و تأثیرگذار و امیدوارکننده باشد. بنابراین، تقویت حضور و توسعه روابط و تعاملات بین پدیدآورندگان و ناشران کتاب ایرانی با طرف‌های خارجی‌شان از جمله اقداماتی است که باید متولیان کتاب درباره آن هرچه بیشتر اهتمام ورزند. در این میان ملاحظاتی هم هست که جا دارد متولیان بیشتر مدنظر قرار دهند. اینکه حضور ناشران و مؤلفان و مترجمان در حوزه‌های مختلف کتاب، هم متنوع باشد و هم اینکه متمرکز بر برخی ناشران و پدیدآورندگان نباشد و به پدیدآورندگان و ناشران مختلف با رویکردی منصفانه و مبتنی بر قابلیت‌های کیفی و همچنین با درنظر گرفتن اقتضائات، مطالبات و مناسبات نمایشگاه‌های مورد نظر فرصت حضور دهند. در خصوص آژانس‌های ادبی هم که با هدف انجام اقدامات تعاملی نظیر فروش رایت و تبلیغ و زمینه‌سازی برای ارائه آثار ایرانی در بازارهای نشرجهانی حضور می‌یابند، هم نهایت دقت در انتخاب از لحاظ کارآمدی را داشته باشند و هم مطالبات خاص خود را از لحاظ بازدهی عملی و مؤثر و بسترسازی‌های اصولی و حرفه‌ای در توسعه روابط و تعاملات و بستن قراردادهای فروش رایت در اقتصاد نشر بین‌المللی داشته باشند و فقط به ارائه گزارش‌های صرف مبتنی بر اقداماتی غیراصولی و آماری اعتنا نکنند بلکه تحقق مطالبات و بازده لازم را از آنها در خصوص اقدامات عملی و کارآمد و مشهود با بهره‌مندی از فرصت‌ها و امکانات رایج و موجود در بازارهای نشر جهانی از آنها داشته باشند؛ به طوری‌که توقع منطقی پدیدآورندگان اعم از نویسنده و مترجم و تصویرگر و همچنین ناشران حاضر را برآورده کنند. نکته دیگری هم که باید در نظر داشت، انتخاب اصولی نوع آثاری است که برای حضور در نمایشگاه‌ها انتخاب می‌شوند؛ اینکه آثار حاضر ایرانی باید با در نظر گرفتن ظرفیت و تناسب لازم در نمایشگاه‌های مورد نظر و بسته به مطالبات مراجعان نمایشگاه انتخاب شوند و آثاری را شرکت داد که بنا به اقتضائات نمایشگاه مورد نظر خواهان داشته باشد.