بررسی عدم تناسب میان نرخ کرایه‌ها و کیفیت خدمات و ایمنی حمل و نقل عمومی
کرایه‌ها صعودی، خدمات نزولی
حمیده امینی‌فرد
خبرنگار
نرخ کرایه‌های حمل و نقل عمومی از اردیبهشت ماه امسال از 25 تا 40 درصد افزایش یافت. پیش از این شورای شهری‌ها تصویب کرده بودند که نرخ بلیت مترو 25 درصد افزایش یابد که با مخالفت فرمانداری 10 درصد کاهش یافت. با وجود این هنوز ابهاماتی بر سر کاهش کرایه‌ها وجود دارد. اگرچه برخی شورایی‌ها از اجرای این مصوبه از روز شنبه 27 خرداد ماه خبر می‌دهند، اما معلوم نیست که آیا این کاهش اتفاق افتاده است یا خیر، چرا که برای اغلب مردم محسوس نبوده است. از طرفی افزایش بی‌ضابطه نرخ کرایه‌های تاکسی (گردشی و اینترنتی) موجب شده تا مردم نسبت به کرایه‌های پرداختی بدبین شوند. درحال حاضر نرخ ورودی 5 هزار تومان مصوب شده است، اما اغلب تاکسی‌ها نرخ 7 هزار تومان را مبنای ورودی تعیین کرده‌اند. افزایش کرایه‌ها و کاهش ایمنی و خدمات حمل و نقل عمومی این روزها صدای بسیاری از شهروندان را درآورده است. آنها گلایه دارند که چرا کرایه‌ها متناسب با کیفیت افزایش نمی‌یابند و این خدمات یکطرفه است. با این‌همه سیدمحمد آقامیری، عضو شورای شهر تهران معتقد است که در مقایسه با نرخ سایر کالا‌ها، هزینه حمل و نقل عمومی و حتی تاکسی‌ها که به طور میانگین 40 درصد افزایش یافته، بسیار پایین است و مابه‌التفاوت نرخ نیز تماماً از جیب شهرداری تهران پرداخت می‌شود وگرنه نرخ بلیت مترو 2500تا 3000 تومان نیست و باید 8-7 برابر این قیمت باشد.
افزایش بدون ضابطه نرخ تاکسی های گردشی
او درباره نرخ تاکسی‌های گردشی و اینترنتی که بدون هیچ ضابطه‌ای به طور روزانه درحال افزایش است، می‌گوید: «تاکسیرانان از وضعیت فعلی کرایه‌ها ناراضی‌اند چراکه فقط در یک قلم نرخ قطعات یدکی خودرو، 10 برابر گران شده است و سایر هزینه‌ها نیز از یک الگوی ثابت پیروی نمی‌کند. از آنجا که تاکسی‌ها شرایط بخش خصوصی را دارند، هیچ سوبسیدی به آنها تعلق نمی‌گیرد و هزینه تعمیر و نگهداری آنها نیز بسیار بالاست. براین اساس حدود 40 درصد رانندگان تاکسی به صورت پاره‌وقت در خطوط اینترنتی فعالیت می‌کنند. بنابراین به لحاظ معیشتی نمی‌توانیم به آنها فشار بیاوریم چون دولتی و حقوق‌بگیر نیستند.»
او البته درباره افزایش بی‌حساب و کتاب تاکسی‌های اینترنتی با اشاره به جلسه این هفته مدیریت شهری درباره همین موضوع می‌گوید: «می‌خواهیم تا شهرداری بر نوع خدمات و تعرفه‌گذاری نرخ این تاکسی‌ها هم نظارت داشته باشد، بحث این است که باید از آنها نیز عوارض گرفت و بر کار آنها نظارت کرد.»
افزایش قیمت خودروها یکی دیگر از چالش‌هایی است که رانندگان تاکسی با آن دست به گریبانند. آقامیری در این باره می‌گوید: «عمده مشکل به فرسودگی خودروها برمی‌گردد. طبق برنامه‌ریزی باید 2 هزار و 500 دستگاه تاکسی امسال نوسازی شود که البته زمان می‌برد. اما این مسأله نیز به حمایت دولتی نیاز دارد و بحث وام نیز مهم هست و از آنجا که نرخ خودرو بالا رفته، ممکن است برای رانندگان جذابیت خرید نداشته باشد و از این تسهیلات استقبال نکنند چراکه ممکن است مسافرکشی با خودروهای گران به‌صرفه نباشد چون ظاهراً قرار است در نوع خودروها هم تغییراتی ایجاد شود.»
او با بیان اینکه پایین‌ترین نرخ بلیت مترو نسبت به کشورهای همسایه در ایران است، می‌گوید: «ما حداقل در منطقه پایین‌ترین نرخ را داریم. هزینه تمام‌شده بلیت اتوبوس هم بالاتر است و به آن سوبسید پرداخت می‌شود. دولت هم البته قول‌هایی داده اما امسال تاکنون پرداختی نداشته است.»
در حوزه اتوبوسرانی چه خبر است؟
تهران امروز با حدود 10 میلیون نفر جمعیت به بیش از 10 هزار دستگاه اتوبوس نیاز دارد، اما آنچه که در تهران فعال است، شاید کمتر از 2 هزار دستگاه باشد. آقامیری البته می‌گوید که در حوزه نوسازی اتوبوس‌های فرسوده و ورود دستگاه‌های جدید برنامه‌های مفصلی داریم، او می‌افزاید: «قرار است هزار و 500 دستگاه جدید وارد خط کرده و 2 هزار دستگاه جدید خریداری کنیم که با احتساب اتوبوس‌های فعلی، تا پایان سال به عدد حدوداً 5 هزار دستگاه می‌رسیم. این هدف‌گذاری امسال ماست، اما تا یکی، دوسال آینده باید به 10 هزار دستگاه برسیم، منوط به اینکه شرکت‌های خصوصی فعال شوند چون تعدادی از آنها تعطیل شده‌اند. ما با آنها تفاهمنامه هزار دستگاهی امضا کرده‌ایم که هر چقدر تولید کنند، شهرداری نقداً خریداری می‌کند. برخی شرکت‌ها عدد 400 و برخی دیگر 350 دستگاه را پیشنهاد داده‌اند که امیدواریم امسال به 2 هزار دستگاه برسد که این جدا از آن دو هزار دستگاهی است که اشاره کردم. بر این اساس تاکنون با 7-6 شرکت داخلی صحبت کرده‌ایم و فعلاً تفاهمنامه‌ای برای حدوداً هزار دستگاه نوشته‌ایم. کلانشهرهای دیگر هم اگر فعال شوند، می‌توانند از این ظرفیت استفاده کنند. البته وزارت کشور هم قول 900 دستگاه داده که تا دریافت نشود، روی آن حساب نمی‌کنیم.»
در این صورت می‌توانیم بگوییم اگر همه این وعده‌ها عملیاتی شود، تعداد اتوبوس‌های تهران به استاندارد تعیین‌شده خواهد رسید.
آنطور که مهدی علیزاده، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران دیروز خبر داده ظاهراً تغییر در ناوگان خطوط اتوبوسرانی در برخی خطوط آغاز شده است. بر این اساس در خط متروی شهرری-پارکینگ شهرری، مینی‌بوس‌های نو به جای اتوبوس گذاشته شده و در شهرک رسالت به میدان محمدیه نیز با ناوگان جدید نوسازی شده است.
آقامیری با بیان اینکه در حوزه مترو نیز ثبت‌سفارش کرده‌ایم و قرار است به‌تدریج واگن‌های جدید به خطوط اضافه شود، می‌گوید: «با حدود هزار و 200 واگن، حدوداً 2 میلیون جابه‌جایی داریم. قرار است تعدادی واگن نیز امسال مرحله به مرحله از یکی، دو ماه آینده اضافه شود. اگر تا پایان دوره شورا هزار واگن هم اضافه شود، حجم جابه‌جایی مسافر به 5 میلیون نفر در روز خواهد رسید.
وی با تأکید بر اینکه هزینه بلیت مترو در سبد یک خانوار با احتساب مسیر رفت و برگشت به عدد حدوداً 150 هزار تومان در ماه می‌رسد، می‌گوید: «این میزان حتی در مقایسه با پایه حقوق یک کارگر نیز عدد بالایی نیست.» برخی شهروندان معتقدند که حاضرند بابت بلیت، هزینه بالاتری بپردازند، اما اتوبوس‌ها در زمان مشخص در ایستگاه‌ها توقف کنند، ایمنی داشته باشند و فرسوده نباشند. در حوزه مترو هم که حادثه پله‌برقی ایستگاه شهید بهشتی اخیراً نگرانی‌های زیادی را ایجاد کرده بود، مردم همین دغدغه را دارند. در این باره البته مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه، خیال شهروندان را راحت کرده و گفته است که روغن تمام پله‌برقی‌های متروی تهران در اسفند سال گذشته بعد از حدود ۳ سال تأخیر عوض شده است؛ در حالی که در پایان سال گذشته بین ۲ الی ۳ سال از تاریخ انقضای روغن‌کاری پله‌برقی‌های مترو گذشته بود.
مسعود درستی البته قول داده دیگر اتفاقی همچون حادثه‌ای که در ایستگاه متروی شهید بهشتی رخ داد، نیفتد.
به گفته او، از بهمن ماه تاکنون نیز حدود ۱۰۰ میلیارد تومان قطعه برای پله‌های برقی تأمین شده است، هم‌اکنون بخش قابل‌توجهی از این تجهیزات وارد انبار شده‌اند و یک بخش‌هایی هم قراردادهایشان امضا شده و ظرف مدت کوتاهی وارد انبارها می‌شود.