روز گذشته چشم‌ها به تهران دوخته شد و نظاره گر سفر«فیصل بن فرحان»، وزیر خارجه عربستان بود که بعد از 17 سال از زمان سفر یک مقام بلندپایه سعودی به ایران صورت گرفت و به روند از سرگیری رابطه دو کشور رسمیت بخشید. مقام بلندپایه سعودی روز گذشته در تهران از اهمیت «عادی سازی» رابطه دو کشورسخن گفت و پیام دعوت ویژه «ملک سلمان»، پادشاه سعودی را به آیت‌الله رئیسی رساند. پس از توافقی که ایران و عربستان در زمستان سال گذشته برای ازسرگیری رابطه دوجانبه داشتند، بسیاری از ناظران نگاه خود را با عینک بدبینی به روند پرشتاب تحولات میان دو طرف که با سرعتی خیره کننده پیش می‌رفت، دوخته بودند اما پادشاه سعودی تصمیم گرفت پیشقدم شود و با فرستادن «فیصل بن فرحان» به تهران بر این بدبینی‌ها خط پایان بکشد. با این اوصاف، اینکه ریاض نخستین طرفی بود که فرستاده دیپلماتیک خود را پس از توافق دوجانبه راهی ایران کرد، برآمده از عزم و اراده‌ای بود که نشان می‌داد حاکمان سعودی تا چه اندازه در به اجرا در‌آوردن اصول مورد تفاهم و قرار دادن رابطه دو کشور در مسیر پیشرفت، جدی هستند.
سیگنال‌های اولیه عربستان را می‌توان در بهره‌برداری مقام‌های این کشور از سفر سال گذشته آیت‌الله رئیسی به پکن جست‌و‌جو کرد؛ جایی که فرصت فراهم شد تا «شی جین پینگ»، رئیس جمهور چین پیشنهاد محرمانه ریاض را به رئیسی برساند. پیرو همین مکالمه بود که کانال مذاکرات رسمی دوجانبه ایران و عربستان هموارتر شد. کانالی که به نوبه خود، چشم‌انداز روشنی را برای حل چالش‌های میان دو کشور باز کرد تا پس از آن، این مسیر تازه به صدور یک بیانیه مشترک از سوی فرستادگان دو کشور در شهر «پکن»، میزبان این مذاکرات وسپس بازگشایی نمایندگی‌های دیپلماتیک و کنسولی دو طرف بینجامد. نزدیکی ایران و عربستان، رویدادی بود که همه کشورهای منطقه بی‌صبرانه منتظر آن بودند اما برخی همچنان ناباورانه به آن می‌نگریستند که عمر چندان زیادی برای توافق صورت گرفته قائل نبودند.

دیدار بن فرحان با رئیس جمهور
آیت‌الله رئیسی روز گذشته در دیدار وزیر خارجه عربستان سعودی با استقبال از برقراری روابط دو کشور مهم و اثرگذار جهان اسلام، به موسم حج و حضور مسلمانان از اقصی نقاط دنیا در سرزمین وحی اشاره کرد و افزود: اقتضای اعتقادات اسلامی، حسن همسایگی و منافع دو ملت در گفت و گو و تعامل تهران و ریاض است.
رئیس جمهور با تأکید بر سیاست همسایگی دولت و اینکه جمهوری اسلامی ایران هیچ مانعی برای توسعه روابط با کشورهای اسلامی ندارد، به استقبال و خرسندی دولت‌ها و ملت‌های اسلامی از برقراری روابط تهران- ریاض اشاره کرد و اظهار داشت: تنها دشمنان مسلمانان و در رأس آنها رژیم صهیونیستی از توسعه همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای ایران و عربستان ناراحت هستند.

برای حل مشکلات نیاز  به دخالت بیگانگان نیست
دکتر رئیسی با بیان اینکه در منطقه ما مسائل و مشکلات مختلفی وجود دارد که مایه رنج امت اسلامی شده است، تأکید کرد: با همکاری و گفت و گوی بین کشورهای منطقه می‌توان بر این مصائب و مشکلات فائق آمد و در این مسیر نیازی به دخالت بیگانگان نیست.
رئیس جمهور به تجربه موفق جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با تروریسم و نابودی گروه‌های تکفیری اشاره کرد و افزود: نتایج و تجربیات این مبارزه موفق از جمله مسائلی است که می‌تواند محور همکاری‌های دو کشور باشند.
دکتر رئیسی اظهار داشت: رژیم صهیونیستی نه فقط دشمن فلسطینیان که تهدیدی برای همه مسلمانان است و عادی‌سازی روابط برخی کشورها با این رژیم نه تنها امنیت‌ساز نیست بلکه مخالف نظر امت اسلامی هم هست.

بن فرحان: در یک مرحله طلایی قرار داریم
«فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان سعودی نیز با ابراز خرسندی فراوان از برقراری روابط دو کشور اسلامی و سفر به تهران، اظهار داشت: ما در یک مرحله طلایی قرار داریم که باید قدر آن را بدانیم و همکاری با جمهوری اسلامی ایران زمینه بهره‌مندی از این شرایط را برای طرفین و منطقه فراهم می‌کند.
وزیر خارجه عربستان با اشاره به دستور پادشاه این کشور برای تشکیل کارگروه‌های مختلف برای توسعه روابط با ایران، به تلاش‌های کشورش برای ارتقای روابط به سطح استراتژیک اشاره کرد و افزود: همکاری‌های اقتصادی، توسعه‌ای و فرهنگی در دستور کار تهران و ریاض قرار دارد.
فیصل بن فرحان با بیان اینکه برخی از کشورهای دنیا تمایل ندارند که منطقه ما به آرامش و پیشرفت برسد، اظهار داشت: با گسترش تعامل کنونی ایران و عربستان در سطح همه کشورهای اسلامی، دستاوردهای بی‌پایانی پدید خواهد آمد و تضمینی است برای اینکه هیچ کشور خارجی در منطقه ما دخالت نکند.

تحقق  تحول
مقام بلندپایه سعودی در حالی روز گذشته به ایران آمد که رابطه تهران و ریاض نسبت به دوره های گذشته موقعیت متفاوتی دارد. دو طرف حالا شماری از پرونده‌های اختلافی را به فرجام رسانده، بن‌بست روابط ایرانی- عربی را شکسته، تیزی حربه مخالفان را تا حد قابل توجهی کند کرده و به نقش تأثیرگذار همکاری دوجانبه در حل و فصل برخی بحران‌های منطقه‌ای وقوف کامل یافته‌اند. همزمان با شتاب روند بازسازی رابطه، مقام‌های دو کشور می‌کوشند تا از کلیشه‌ها و موانعی که از سال‌ها پیش در رابطه بحرانی گذشته ماندگار مانده، گذر کنند. رویکردی که راه را برای سناریست‌های «ایران هراسی» می‌بندند و آرزوی بازگشت مناسبات ایرانی – عربی به اعماق تنش را مدفون می‌کند.
ناامیدی
و دستپاچگی امریکا
این تحول، دولت ایالات متحده را به حدی از ناامیدی و دستپاچگی رساند که دو مقام عالی رتبه خود یعنی «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی و «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه را به فاصله کوتاهی با انواع و اقسام پیشنهادات رنگارنگ راهی ریاض کرد؛ پیشنهاداتی که «بن سلمان» ترجیح داد شنوای آنها نباشد تا به این ترتیب به امریکا نشان دهد دیگر یک بازیگر بدهکار نیست و خود را مجبور به تبعیت از چرخش‌های ناگهانی این کشور نمی‌بیند.
بویژه آنکه برخلاف پیش‌بینی‌های بدبینانه‌ای که از طرف ناظران سیاست خارجی صورت گرفته بود، کلید خوردن روند خروج نظامی امریکا از منطقه، نه تنها هیچ آشوب و آشفتگی‌ای در منطقه برنینگیخت که موج جدید دیپلماسی منطقه‌ای را با ابتنا بر ابتکارعمل منطقه‌ای جمهوری اسلامی راه انداخت. این درسی بود که امریکا از آغاز رابطه تهران و ریاض آموخت؛ یعنی به ازای هر گامی که از سر ناچاری برداشت و خود را مجبور به عقب‌نشینی از رویکرد مداخله جویانه در منطقه دید، متحدان منطقه ای‌اش یک قدم دیپلماتیک برداشتند و بیش از پیش به ضرورت همکاری‌های درون منطقه‌ای واقف شدند.
درس آموزی
از این رو نکته مهم در بطن تحولات جاری میان ایران و عربستان سعودی، آن است که این مذاکرات به ابتکار خود دو قدرت بزرگ منطقه آغاز و هدایت شد و ایالات متحده نتوانست رویکرد خود را به این گفت‌و‌گوها تحمیل و آن را هدایت کند.
بنابراین در دست نگه داشتن رهبری این روند از سوی تهران و ریاض یک ضرورت به شمار می‌آید که می‌تواند دست‌اندازی در مسیر گفت‌و‌گوها را دشوار کند. در امتداد چنین رویکردی، فعال کردن بیشتر روابط دو جانبه و چندجانبه با کشورهای منطقه، پیگیری ایده همکاری درون منطقه‌ای و متفاوت از آنچه می‌توان تصور کرد پیشنهاد تشکیل مجمع گفت‌و‌گوی منطقه‌ای در خلیج فارس؛ صلح‌جویی در عین داشتن نفوذ و قدرت منطقه‌ای می‌تواند همچون مانعی محکم با پوششی نرم، مجموع روابط سازنده جاری میان ایران و عربستان را از آسیب‌های احتمالی دشمنان در امان نگه دارد و مبنایی برای بازگشت به آرمان امنیت درون زا در منطقه از مسیر همکاری قدرت‌های صاحب نفوذ آن باشد.

بــــرش

در نشست خبری مشترک
وزرای امور خارجه ایران و عربستان اعلام شد

تفاهم برای تشکیل کمیته‌های مشترک
سیاسی و اقتصادی

در نشست خبری مشترک
وزرای امور خارجه ایران و عربستان اعلام شد
تفاهم برای تشکیل کمیته‌های مشترک  سیاسی و اقتصادی

وزرای امور خارجه ایران و عربستان در پایان یک گفت‌و‌گوی مفصل در نشست خبری مشترک حضور یافتند و ابعاد رایزنی‌های صورت گرفته را تبیین کردند. «فیصل بن فرحان» در سخنان خود با تأکید بر اینکه مذاکرات امروز (شنبه) با طرف ایرانی، مثبت و روشن بوده است، گفت: «این سفر در تکمیل توافق از سرگیری روابط بین ریاض- تهران است که در پکن امضا شد. از حضور در تهران خرسندم. ما سفارت عربستان را در تهران افتتاح کردیم و بزودی سفارت ایران در عربستان افتتاح خواهد شد». وزیر خارجه سعودی ضمن قدردانی از وزارت امور خارجه ایران به خاطر تسهیل افتتاح سفارت سعودی، تأکید کرد: «بازگشت روابط دو طرف به حالت طبیعی مهم است چرا که هر دو طرف بازیگران مهمی در منطقه به حساب می‌آیند و این روابط بر اساس اصلی از جمله احترام متقابل، عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر و پایبندی به منشور سازمان ملل استوار است». وی تصریح کرد: «امیدواریم شاهد این باشیم که افق‌های همکاری دو کشور بیشتر از این باشد و منافع دو طرف را تأمین کند و امیدوارم از سرگیری روابط دو کشور تأثیرات مثبتی بر کل منطقه و جهان اسلام داشته باشد زیرا این مسأله به امنیت منطقه و توسعه همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی و سایر زمینه‌ها کمک می‌کند». وزیر خارجه عربستان همچنین خاطرنشان کرد: «من دیداری هم با رئیس جمهور ایران خواهم داشت تا سلام گرم پادشاه و آقای بن سلمان را به ایشان ابلاغ کنم و مایل هستیم که ایشان دعوت به عربستان را بزودی پاسخ دهند». او در ادامه با تصریح اینکه «سفر امروز من به تهران همزمان شده با مراسم حج و عربستان این افتخار را دارد که به عنوان خادم حرمین شریفین، خادم زائران باشد، تصریح کرد: «عربستان همه امکانات و ظرفیت‌های خود را برای خدمت‌رسانی حجاج به کار بسته و به حجاج ایرانی هم خوشامد می‌گوییم و امیدواریم حج آنها مورد قبول باشد».
مناسبات سیاسی در روند پیشرفت
وزیر امور خارجه ایران نیز در جریان نشست خبری مشترک با همتای سعودی خود ضمن ابراز خرسندی از سفر «بن فرحان» به تهران گفت: «خرسندم که توانستیم پس از قریب ۱۰۰ روز از توافق در تهران با یکدیگر دیدار داشته باشیم. در این مدت سفارت و کنسولگری‌های دو کشور در تهران، ریاض، جده و مشهد بازگشایی شد و سفرای دو کشور مشخص شدند و کارهای سیاسی آنها در حال انجام است». او با تقدیر از مساعدت‌های عربستان سعودی از بازگشایی سفارت ایران و دفتر همکاری اسلامی ایران در جده، افزود: «ما نیز متقابلاً تسهیلات و زمینه‌های اتباع عربستان سعودی را برای سفر به ایران آماده کردیم». امیرعبداللهیان تصریح کرد: «ما در خصوص اهمیت تشکیل کمیته‌های مشترک سیاسی و مرزی و اقتصادی و مبارزه با قاچاق مواد مخدر از جمله همکاری در حوزه محیط زیست اتفاق نظر داریم و پس از تأیید توافقات دو وزیر توسط مقامات عالی دو کشور در مسیر اجرای توافقات فی‌مابین اقدام خواهیم کرد». وزیر امور خارجه همچنین تصریح کرد: «ما و عربستان در خصوص حمایت از مردم مظلوم فلسطین اتفاق نظر داشتیم».