در گفت‌و‌گو با «ایران» تأکید شد
پاسخ تمام سؤالات امتحان نهایی در کتاب درسی هست
اکرم رضایی
خبرنگار
با شروع امتحانات نهایی تقریباً روزی نبوده که در کانال‌های تلگرامی موضوعی درباره امتحانات نهایی مطرح نشود. بنا بود مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در کنکور ۱۴۰۲ بی‌عدالتی‌ها را مرتفع کند، حالا به نظر می‌رسد با شروع این فرایند نگرانی‌ها درباره تخلفات و تقلب‌ها و نحوه طراحی سؤالات مطرح است که برای شروع هر تغییر این نگرانی‌ها تا حدی طبیعی به نظر می‌رسد. این روزها دانش‌آموزان زیادی تصاویر و فیلم‌های گوناگونی از جلسات امتحان نهایی برای ما ارسال کرده اند، از انتشار سؤالات یک ربع پس از آزمون گرفته تا انتشار پاسخنامه‌ها که دست در دست دانش‌آموزان می‌چرخد. هر چند بخش زیادی از این موارد ایجاد یک فضای رسانه‌ای منفی برای مصوبه کنکور است اما در هر صورت تنش‌های بسیاری میان دانش‌آموزان ایجاد کرده و ما می‌دانیم اخبار منفی بیش از اخبار مثبت تأثیر‌گذار است. عمده نگرانی دانش‌آموزان این است که نبود نظارت بر جلسات امتحان نهایی، در ادامه شانس عده‌ای جهت پذیرفته شدن در کنکور سراسری که حالا سهم نمرات این امتحانات در آن قابل تأمل است، کاسته شود.
به تازگی نیز فیلمی در شبکه‌های مجازی منتشر شد که دانش‌آموزی ادعا می‌کند برگه پاسخنامه سؤالات از سوی مدیر مدرسه منتشر شده است. محسن زارعی رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره این موضوع بیان کرد: «ما در این زمینه بیانیه منتشر کردیم. شرح این اتفاق بدین گونه بوده است که دانش‌آموز ادعا می‌کند در لحظات پایانی امتحان، یکی از والدین پاسخ سؤالات را به نگهبان حوزه امتحانی داده تا او به دست فرزندش برساند. البته که رساندن پاسخ‌ها توسط والدین به دانش‌آموزان آن هم از طریق نگهبان حوزه تخلف بزرگی است. دانش‌آموز نیز وقتی که می‌خواهد بعد از اتمام سؤالات برگه خود را تحویل مراقب دهد این صحنه را می‌بیند و برگه تقلب را از دست آنها می‌گیرد و اعلام می‌کند که پاسخنامه سؤالات را منتشر کرده‌اند. قطعاً همه عوامل مقصر نبوده‌اند و با افراد متخلف برخورد خواهد شد. ضمن اینکه دوربین‌های مدار بسته این اتفاق را ضبط کرده است و مسئولان منطقه همه به آن حوزه مراجعه کردند تا مشکل را بررسی و حل کنند.»
وی در ادامه بیان کرد: «همچنین با رئیس حوزه و نگهبان برخورد شده و صورتجلسه دانش‌آموزی که برگه پاسخنامه را دریافت کرده است به هیأت بدوی رفته و نتیجه آن بزودی اعلام خواهد شد. به هر حال این تخلفی بوده که ممکن است اتفاق بیفتد ولی با توجه به انتشار آن در فضای مجازی، ما نیز بیانیه‌ای با همین شرح تدوین و منتشر کردیم.»
رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش درباره میزان سختی و آسانی سؤالات امتحان نهایی و چالش آن در صورت دشواری سؤالات برای مناطق روستایی و محروم توضیح داد: «سطح سؤالاتی که طراحی می‌شود برای دانش‌آموزان سراسر کشور یکسان است. همچنین به این نکته توجه شود، سؤال درست لزوماً سؤال پیچیده نیست، بلکه سؤالی درست است که هر چقدر هم پیچیده باشد اما از داخل کتاب درسی طراحی شود و وقتی دانش‌آموزان به خوبی کتاب درسی خود را مطالعه کرده باشند بتوانند به آن پاسخ دهند.»
زارعی گفت: «همچنین یک سهم ۲۵ درصدی در سؤالات امتحان نهایی در نظر گرفته شده است تا دانش‌آموزان سطح متوسط بتوانند بهتر از عهده سؤالات بر بیایند. البته این را هم آزاد گذاشتیم و ممکن است دانش‌آموزان کاملاً از سهم ۲۵ درصدی استفاده نکنند. پس طراحی سؤالات به گونه‌ای است که سخت و پیچیده نیست، بلکه در سطح کتاب است.»
وی در توضیح این سهم ۲۵ درصدی گفت: «این قابلیت را برای دانش‌آموزان سرآمد قائل هستیم که بتوانیم آنها را تشخیص دهیم. آن سهم ۲۵ درصدی البته مشمول سؤالات سخت و پیچیده نمی‌شود، بلکه سطوح بالای شناختی در سؤالات این‌چنینی در ارزیابی مورد بررسی قرار می‌گیرد و دانش‌آموزانی که فهم عمیق‌تری نسبت به مطلب درسی دارند توان پاسخ دادن به این سؤالات را دارند.»
رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش تأکید کرد: «این مسأله ربطی به منطقه برخوردار و غیر برخوردار ندارد، زیرا منبع اصلی کتاب دانش‌آموز بوده و در سراسر کشور یکسان است. معمولاً افرادی که تصور می‌کنند سؤالات برایشان سخت است بر اساس توصیه مراکز غیر تخصصی، مشاوره منحرف کننده و ناقصی دریافت کرده‌اند. بعضاً این مراکز به دانش‌آموزان نمونه سؤالاتی داده‌اند که استاندارد نبوده و تصور دانش‌آموزان نسبت به سؤالات امتحان نهایی را تغییر داده است. به همین دلیل وقتی در جلسه امتحان با سؤالات دیگری مواجه شدند با مشکل برخورد کردند. ما بارها اعلام کردیم که مبنای طراحی سؤال و مرجع امتحانی، تنها کتاب درسی دانش‌آموزان است و از طرح سؤالات پر تکرار و نمونه سؤال پرهیز کردیم.»
وی افزود: «من در مراجعه‌هایی که در جلسات امتحانی با دانش‌آموزان داشتم دیدم که آنها می‌گویند سؤالات امتحانی با آنچه که ما به عنوان نمونه سؤال از مرکز آموزشی دریافت کردیم متفاوت است. بنابراین باید مبنا کتاب باشد. خبرگان حوزه در این‌باره اظهارنظر کرده‌اند و خوب است که دانش‌آموزان و همه مخاطبان به آن اظهارنظرها مراجعه کنند.»
زارعی در پاسخ به این سؤال که آیا امسال امتحانات پایه دهم و یازدهم نهایی برگزار شده است یا نه، گفت: «خیر، پایه دهم و یازدهم سال آینده نهایی هستند اما به جهت اینکه امسال آمادگی بیشتری داشته باشند، در سال‌جاری امتحانات آنها به صورت هماهنگ برگزار شد اما سایر فرایند مانند امتحانات داخلی در مدرسه خودشان و توسط معلمان خودشان انجام شد. همچنین تصحیح امتحانات هم توسط معلمان همان دانش‌آموزان صورت می‌گیرد تا این دسته از دانش‌آموزان برای سال آینده که امتحان نهایی دارند آماده شوند.»
ارسال گزارش‌های مختلف از سوی معلمان و دانش‌آموزان درباره وضعیت امتحان نهایی ادامه دارد و در روزهای آتی نیز ابعاد دیگری از این فرایند در پرسش و پاسخ با مسئولان و کارشناسان پیگیری می‌شود تا بتوان درباره نحوه برگزاری آزمون‌های سرنوشت‌ساز دیدی دقیق‌تر و به‌دور از یکجانبه‌نگری یا جو سازی‌های فضای مجازی داشت.