محدثه جعفری
خبرنگار

این روزها با پیشرفت تکنولوژی، عصر دیجیتال و گسترش فضای مجازی کسب و کارهای خانگی رونق بیشتری یافته‌اند و بانوان خانه دار هنرمند با نمایش صنایع دستی و تولیداتشان در شبکه‌های مجازی موفق به جذب مشتری و کسب درآمد از طریق فروش محصولاتشان شدند به طوری که طبق آمارهای موجود 15 تا ۲۳ درصد اشتغال در کشور‌های توسعه یافته متعلق به مشاغل خانگی است. این رقم در ایران بین ۳ تا ۴ درصد برآورد می‌شود، بنا به گفته مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یکی از طرح‌های این وزارتخانه توسعه و راه‌اندازی مشاغل خرد و خانگی است به همین منظور در راستای تسهیل فضای کسب و کار نسبت به کاهش زمان صدور مجوزهای مشاغل خانگی اقدام کرده‌اند و از ابتدای دولت سیزدهم در راستای رفع موانع تولید و حمایت از بانوان هنرمند مدت زمان صدور مجوز‌های فعالیت این دسته از مشاغل را به سه روز کاهش دادند. این شغل‌ها به دلیل ماهیت خود به فضای زیادی نسبت به سایر کسب و کارها نیاز ندارند و عمده گروه‌های هدف مشاغل خانگی را زنان سرپرست خانوار، کارآفرینان، معلولان، بازنشستگان و روستاییان تشکیل می‌دهند.
آزیتا همتیان رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت‌و‌گو با «ایران» از 512 رشته در حوزه مشاغل خانگی خبرداد و گفت: «مطابق ماده 2 قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، مشاغل خانگی شامل آن دسته از فعالیت‌هایی است که توسط عضو یا اعضای  خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسب و کار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی همجوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت و یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‌شود. در حال حاضر متقاضیان مشاغل خانگی که عمدتاً بانوان هستند، می‌توانند در 512 رشته مصوب مشاغل در رشته‌های صنایع دستی، فرهنگی و هنری، امور تولیدات دامی، شیلات، صنایع تبدیلی، تکمیلی و تولیدات گیاهی و کشاورزی، تولیدی«صنعت و خدمت» و فرش دستباف به فعالیت بپردازند.»
وی در خصوص حمایت‌های دولت بویژه در بخش بیمه از کسب و کارهای خانگی بیان کرد: «برابر بند 5 ماده 7 قانون ساماندهی و حمایت مشاغل خانگی» دولت می‌تواند بنا به پیشنهاد ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی نسبت به تعیین ضوابط حمایتی در زمینه‌های مالیات، تأمین وام قرض‌الحسنه اشتغال، حق بیمه خویش فرما، تعرفه مصرف آب، برق و سوخت مصرفی، ظرف سه ماه از تصویب این قانون، اقدام و اعتبار مورد نیاز را در بودجه سنواتی محاسبه و لحاظ کند.»
همتیان افزود: «مطابق ماده 9 دستورالعمل اجرایی مربوطه نیز«مشمولین قانون، با ارائه مجوز کسب و کار خانگی می‌توانند در چهار چوب قانون اصلاح بند «ب» و تبصره 3 ماده 4 قانون تأمین اجتماعی، نزد این صندوق بیمه و از مزایای آن برخوردار شوند. پرداخت بیمه در کسب و کارهای خانگی اختیاری است.»
رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به بهره‌مندی فعالین در کسب و کار خانگی از بیمه عشایرو روستایی عنوان کرد: «وزارت کار از سال 1399 به منظور حمایت از متقاضیان مشاغل خانگی، امکان بهره‌مندی فعالین خانگی از مزایای صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر را فراهم نموده است و از 512 رشته مصوب مشاغل خانگی تعداد 356رشته مشمول بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر می‌شود. افراد با داشتن حداقل 18 و حداکثر 50 سال سن و مجوز فعالیت مشاغل خانگی در 356 رشته مورد نظر اعم از بخش کشاورزی، فرش، صنعت و خدمات و صنایع دستی و همچنین رشته‌های فرهنگی و هنری، در روستاها، مناطق عشایری و شهرهای زیر بیست هزار نفر، می‌توانند از مزایای این بیمه اجتماعی نظیر مستمری بازنشستگی، پیری، فوت و از کارفتادگی بهره‌مند شوند. متقاضیان در صورت تمایل می‌توانند جهت ثبت نام و عضویت در این صندوق به سامانه صندوق بیمه عشایر به نشانی www.roostaa.ir مراجعه کنند.»
این مقام مسئول با اشاره به اینکه زنان بیشترین سهم در ایجاد کسب و کارهای خانگی را دارند، بیان کرد: «از ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم تا پایان سال 1401 بیش از 160 هزارشغل خانگی در کشور ایجاد شده است که سهم زنان 80 درصد است. همچنین تاکنون بیش از 280 هزار فقره مجوز مشاغل خانگی صادر شده که به ترتیب در استان‌های فارس، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، لرستان و چهارمحال و بختیاری، زنان بیشترین میزان اشتغال خانگی را به خود اختصاص داده‌اند.»
وی با بیان آنکه پایداری کسب و کارهای خانگی به عوامل مختلفی بستگی دارد، گفت: «پایداری و ماندگاری هر شغل از جمله اشتغال‌های خانگی به عواملی نظیر مدیریت، شرایط بازارکار، نوع بسته‌بندی محصول، تولید محصول متناسب با نیاز بازار و همچنین شبکه‌سازی براساس زنجیره ارزش بستگی دارد و اگر این شرایط و بستر فراهم شود یک شغل خانگی می‌تواند به یک کسب و کار خرد و یا متوسط موفق تبدیل شود. همواره اشتغال‌های خانگی بیشتر مورد استقبال زنان بوده است چرا ساعات کاری منعطفی دارد و مقرون به صرفه بودن مشاغل خانگی به نسبت سایر مشاغل جذابیت خاصی را برای بانوان ایجاد کرده است. آمارها حاکی از آن است که از کل اشتغال‌های خانگی 80 درصد که معادل 128 هزار نفر بوده، مربوط به زنان است. رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به تسهیلات بانکی ارائه شده به کسب و کارهای خانگی هم اشاره کرد و گفت: بر اساس ماده 7 قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، قانونگذار از طریق اعطای مجوز فعالیت و تسهیلات قرض‌الحسنه جهت راه‌اندازی کسب و کار خانگی همواره از کلیه فعالین خانگی حمایت کرده است.»
همتیان در پایان صحبت‌هایش با اشاره به گسترش فضای کسب و کار خانگی میان جوانان هم گفت: «باید نگاه تک بعدی و سنتی به توسعه مشاغل خانگی از بین برود و بستر حضور همه گروه‌ها اعم از زنان بویژه زنان خانه‌دار، مردان، جوانان و دانش آموختگان دانشگاهی برای ورود به حوزه مشاغل خانگی فراهم شود. همچنین رویکرد جدید بر این مبنا استوار است که سهم مشاغل خانگی به ۳ درصد فعلی در اقتصاد محدود نشود و به نقطه مطلوب از تولید ناخالص داخلی در این خصوص دست یابیم.»