رویکردهای ناسیونالیستی «اردوغان» پایان‌ناپذیر است
غرب و آمیزه‌ای از بیم و امید
پاتریک وینتور، تحلیلگر سیاسی
مترجم: وصال روحانی
حالا که رجب طیب اردوغان با پیروزی در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، استیلای دو دهه‌ای خود را بر این کشور استمرار بخشیده، کشورهای غربی در آمیزه‌ای از بیم و امید فرورفته‌اند.
دو نگاه به توفیق تازه اردوغان در انتخابات ترکیه وجود دارد؛ یکی اینکه او باز هم افراطی عمل کند و چون متوجه شده که غربی‌ها خواهان شکست وی بوده‌اند، هر اهرم فشار تازه‌ای را علیه آنها به‌کار گیرد و از این طریق با آنها تسویه حساب کند. نگاه دوم این است که چون این آخرین پیروزی متصور برای وی بود و قانون اساسی ترکیه اجازه شرکت به او در دوره بعدی انتخابات را نمی‌دهد و به این سبب نمی‌تواند حائز هیچ مقام کشوری تازه‌ای شود، برای راضی نگه‌داشتن جناح‌های مختلف و باقی گذاشتن تصویری مثبت‌تر از خویش بخصوص نزد مردم از ادامه دادن به سیاست‌های ناسیونالیستی خود در مورد مسائل برون‌مرزی اجتناب کند و روش‌های ملایم‌تری را در پیش بگیرد که هم مصالح کشورش حفظ شود و هم وی برخلاف گذشته به تندروی در اتخاذ سیاست‌های استقلال‌طلبانه متهم نشود. مسأله‌ای که سبب شده مخالفان دولت ترکیه و به‌ویژه کشورهای بزرگ غربی به کرات بگویند مدل حکومتی اردوغان با نوعی انجماد همراه است و محصول نهایی آن چیزی جز عزلت فزاینده ترکیه در صحنه مناسبات بین‌المللی نیست.
به چشم یک دشمن
اهمیت کارها و انتخاب‌های بعدی اردوغان فقط در چهارچوب کشور خودش و ترسیم سرنوشت آن نیست و آنچه او می‌کند، بر سرنوشت پیمان نظامی ناتو هم که ترکیه یکی از اعضای مؤسس و در عین حال منتقد درجه اول آن بوده، تأثیرگذار خواهد بود. اضافه بر این بخشی از جهان در انتظار واکنش‌های دولت اردوغان در زمان پایان جنگ 15 ماهه روسیه با اوکراین و در روزی است که این اتفاق بیفتد. غربی‌ها بیش از هر چیزی از این خطر «آنی و حاضر» بیم دارند که اردوغان با دیدن نگاه خصمانه غربی‌ها به خود در هفته‌های منتهی به انتخابات، بیش از پیش به آغوش ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه درغلتد و با سیاست‌های او همسو شود. یک دیپلمات ارشد غربی که دوست ندارد نامش افشا شود، دیروز گفت: «اردوغان از ملی‌گرایی سلاحی آهنین برای برخورد با هر مشکلی ساخته که لزوماً از جنس این امور و همسو با اصل مشکل نیست اما با اصرار و سماجت او ایده ملی‌گرایی تبدیل به یک سیاست بین‌المللی رسمی شده و از سوی چند کشور دیگر هم به کار گرفته شده است. شدت ناسیونالیست بودن او به حدی رسیده که به اکثر کشورهای غربی به چشم دشمن نگاه می‌کند و می‌گوید آنها به ترکیه به این خاطر که روی پای خودش ایستاده، رشک می‌ورزند. از نظر او ارزش‌های غربی توخالی‌اند و متکی بر نا‌آگاهی و غرورهای کاذب هستند.»
قضیه سوئد فرق می‌کند
اولین تست اردوغان در دور جدید ریاست جمهوری‌اش در اجلاس قریب‌الوقوع «ناتو» در شهر ویلنیوس، پایتخت لیتوانی، صورت خواهد پذیرفت. آنجا سران ناتو از وی خواهند خواست به مخالفتش با عضویت سوئد در این اتحادیه نظامی که سبب وتوی حکم مثبت سایر اعضای مؤسس ناتو در این خصوص و بیرون ماندن سوئدی‌ها از این نهاد شد، پایان بدهد و از این طریق آنها را به سوی عضویت رسمی در این نهاد رهنمون کند. اردوغان قبلاً در شرایطی مشابه فنلاند را از بلاتکلیفی و متوقف ماندن پشت دیوار بلند ناتو رهایی بخشیده و موجب ورود رسمی این کشور همسایه سوئد به این نهاد نظامی شده بود که 28 کشور اروپایی را دربر می‌گیرد. آنچه اردوغان را دچار شک بیشتری در‌خصوص سوئد می‌کند، وجود «کرد»تبارهایی بسیار بیشتر در این کشور در قیاس با فنلاند و گرایش‌های استقلال‌طلبانه آنهاست که سال‌هاست می‌کوشند از ترکیه جدا شوند و کشور مستقلی را با مشارکت سایر کردها تشکیل بدهند.
شاید بایدن گوشه‌چشمی نشان بدهد!
امریکا که مدتی است فروش سلاح‌های خود به ترکیه را متوقف کرده تا دولت آنکارا را به تعامل هرچه بیشتر با قدرت‌های غربی وادار کند، شاید رضایت بدهد به بخشی از تحریم‌های فوق پایان بخشد، بخصوص که اردوغان پس از ملاحظه سردی روابط واشنگتن با دولت آنکارا اقدام به خرید شمار قابل توجهی از موشک‌های «اس400» از دولت روسیه کرد و با چنین کاری به دولت جو بایدن طعنه سنگینی زد. رئیس‌جمهور امریکا بارها اردوغان را یک اتوکرات بیش از حد سختگیر توصیف کرده اما حالا که مجبور است او را در دوره‌ای طولانی‌تر بر مسند قدرت ببیند شاید با سست‌کردن سیاست‌های بازدارنده‌اش گوشه‌چشمی به اردوغان نشان بدهد و اوضاع را از دید خود تلطیف کند.
نوعی بن‌بست
امریکا و شرکای غربی‌اش هنوز نتوانسته‌اند دولت آنکارا را وادار به تبعیت هرچه بیشتر از مجازات‌های اعمال شده توسط آنها به دولت مسکو به سبب حمله نظامی‌اش به اوکراین کنند و اردوغان گرایش‌های روسی‌اش را در این ارتباط کاهش نداده اما از مذمت آشکار غربی‌ها و به‌ویژه امریکا به سبب ارسال محموله‌های عظیم و پایان‌ناپذیر کمک‌رسانی به کی‌یف، چه تجهیزات نظامی و چه محموله‌های ارزان عمومی پرهیز کرده است. دولت آنکارا حتی دادوستدهای خود با کمپانی‌های بزرگ روسی را که مشمول تحریم‌های امریکا شده‌اند، قطع نکرده و همچنان از آنها کالا می‌خرد و آنچه را که روس‌ها می‌خواهند، برایشان می‌فرستد و در میان کالاهای رد‌و‌بدل شده بین دوسو انواع محصولات تکنولوژیک، فرآورده‌های لاستیکی و اقلام مختلف سوخت و انرژی هم مشاهده می‌شود. این امر نوعی بن‌بست را بین دوسو (ترکیه و نیروهای غربی) ایجاد کرده و ترس امریکا این است که اگر روش تأدیبی شدیدتری را در پیش بگیرد، ترکیه بیش از گذشته چپ‌گرا و یار بلوک شرق شود. مسأله‌ای که غربی‌ها را در ابهامی بزرگ فروبرده و این اولین پیامد عاجل و بزرگی است که انتخابات تازه پایان یافته ترکیه برای آنها به ارمغان آورده است.
منبع: Guardian