زهره صفاری
خبرنگار

رجب طیب اردوغان با رأی 52.14 درصد شهروندان ترکیه‌ای در داخل و خارج از مرزهای این کشور، آغاز سومین دوره ریاست‌جمهوری‌اش را در میان هزاران نفر از هواداران خود جشن گرفت و رکورد طولانی‌ترین دوره ریاست‌جمهوری ترکیه را به نام خود ثبت کرد.
به گزارش سایت روزنامه دیلی صباح ترکیه، گرچه برتری 5 درصدی اردوغان در دور اول و دوم انتخابات ریاست‌جمهوری اثباتی بر جامعه دوقطبی ترکیه بود اما این نکته اساسی را نیز در برداشت که به رغم تمامی تبلیغات، کمی بیش از نیمی از شهروندان این کشور با وجود مشکلات اقتصادی و تورم بالا، همچنان به اردوغان بیش از کاندیداهای دیگر اعتماد داشتند.
دعوت به وحدت
درپی اعلام پیروزی اردوغان، وی ابتدا در جمع هوادارانش در استانبول و سپس در کاخ ریاست‌جمهوری در آنکارا حاضر شد و با قدردانی از اعتماد دوباره آنها، به وعده‌هایش ادامه داد. گرچه درهای کاخ ریاست‌جمهوری ترکیه به ندرت روی مردم بازمی شود اما شامگاه یکشنبه، پیروزی اردوغان، قوانین را کمی تغییر داد و صحن بیرونی این کاخ مملو از جمعیت هوادارانی بود که نام او را صدا می‌زدند و با شعار «خداحافظ قلیچدار»، برتری رئیس‌جمهور محبوب‌شان را به رخ رقیب می‌کشاندند.
اردوغان در این جمع پرشور گفت: «از شهروندان ترکیه سپاسگزارم که یک بار دیگر مسئولیت کشور را به من سپردند. شما اتحاد ملت را رها نکردید و ما با هم در این مسیر گام برمی‌داریم. آیا حاضرید قرن جدید ترکیه را با هم بسازیم؟» وی سپس با تأکید بر احترام به رأی مخالفانش افزود: «امروز همه 85 میلیون مردم ترکیه پیروز شدند. مهم نیست آنها حامی کدام نامزد بودند اما خواست ملت برای دموکراسی قابل تحسین است.»
با همه این مقدمه‌چینی‌ها، اردوغان بازهم به اپوزیسیون تاخت و گفت: «ملت ما فریب اپوزیسیونی را که از سوی گروه‌های تروریستی حمایت می‌شود، نمی‌خورد. آنها وعده آزادی دمیرتاش را دادند اما ملت من بخوبی می‌دانند که او عامل کشتار برادران کردم در دیاربکر است. ما با ائتلاف‌های بسیاری روبه‌رو هستیم اما آنها شکست خورده‌اند و همچنان شکست خواهند خورد. چراکه چالشی نیست که ما نتوانیم از پس آن برآییم.»
 
تمرکز بر اصلاحات اقتصادی
اردوغان در سخنرانی پیروزی خود همچنین دیگر بار بر وعده‌های انتخاباتی‌اش تأکید کرد و مهار تورم و رسیدگی به وضعیت زلزله‌زدگان را اولویت دور سوم ریاست‌جمهوری‌اش اعلام کرد و حتی وعده ساخت 319 هزار خانه برای آوارگان زلزله‌زده را در سال پیش رو داد. اما به باور تحلیلگران بلومبرگ آنچه در سومین دهه حکمرانی اردوغان بر ترکیه بیش از هر چیز زیر ذره‌بین قرار دارد سرمایه‌گذاری کابینه او بر اصلاحات اقتصادی و حل بی‌ثباتی در این حوزه است. در حال حاضر سهام بانک‌های ترکیه پس از پایان دور نخست انتخابات، یک پنجم ارزش خود را از دست دادند و سقوط ارزش اوراق قرضه داخلی، بانک مرکزی را مجبور به فروش اوراق قرضه اروپایی به عنوان تنها راهکار تأمین بدهی‌های این کشور و جلوگیری از ورشکستگی کرده است. در آستانه دور دوم انتخابات سهام ترکیه در بازار نیویورک بیشترین زیان را دید. به این شرایط اسفبار سقوط قابل توجه ارزش لیر در برابر دلار را نیز باید افزود که معضلی دیگر را در برابر دولت جدید قرار داده است.
در اوج این بحران که تورم ترکیه نیز به حدود 48 درصد رسیده است، تحلیلگران اقتصادی لزوم تغییر مسیر اقتصادی اردوغان را ضروری می‌دانند و معتقدند تأکید بیشتر او بر سیاست‌های اقتصادی فعلی یا به عبارت دیگر پایین نگه داشتن نرخ بهره، تورم را بالا نگه می‌دارد. با این حال شاید بتوان به لطف مداخلات خارجی، سقوط لیر را تحت کنترل درآورد. اما آنچه مسلم است اردوغان برای ایجاد ثبات باید بر تغییر سیاست‌های اقتصادی به عنوان اولویت دوره‌اش تمرکز کند.
 
آشوب در اردوگاه رقیب
کمال قلیچداراوغلو که بویژه پیش از دور اول انتخابات به عنوان تنها شانس شکست اردوغان معرفی شده بود، پس از پایان شمارش آرا برای سیزدهمین بار در رأس حزب متبوعش؛ جمهوریخواه خلق ترکیه به اردوغان به عنوان ریاست حزب عدالت و توسعه باخت. هرچند که او در جمع هوادارانش حاضر به پذیرش این باخت نشد و این انتخابات را ناعادلانه خواند. اما خبرها از داخل اردوگاه اپوزیسیون حاکی از آن است که سران این ائتلاف و مقامات حزب او، از قلیچدار اوغلو رضایت ندارند و حتی خواهان کناره‌گیری‌اش هستند.
این نارضایتی در همان ساعات اولیه اعلام نتایج در اطراف دفتر مرکزی حزب جمهوریخواه خلق در آنکارا و با شعارهایی درباره استعفای قلیچداراوغلو از سمتش قابل مشاهده بود. حتی تانجو اوزکان، شهردار استان بولو و یکی از مقامات برجسته سابق این حزب در توئیتی به صراحت خواستار کناره‌گیری قلیچداراوغلو شد و نوشت: «پیش از این انتخابات نیز وقتی شنیدم او می‌خواهد ادامه دهد، آرزو کردم کاش اخبار اشتباه باشد. او با نامزدی‌اش در انتخابات ریاست‌جمهوری، بلوک اپوزیسیون را به نام خود کرد، آن هم در حالی که ما مخالف این نامزدی بودیم و می‌دانستیم قادر به شکست اردوغان نیست. اما هر چه بود دیگر کافی است. لطفا برو. باید اوقات بیشتری کنار نوه‌هایت باشی. 13 سال به ما امید دادی اما حالا دیگر وقت آن است که با احترام بروی.»
 
مقبولیت بیشتر اردوغان آن سوی مرزها
گرچه روند قانونی تأیید آرای ریاست‌جمهوری ترکیه چند روزی زمان می‌برد اما نتایج اعلام شده از تنها 36 درصد صندوق‌های رأی خارج از ترکیه نشان می‌دهد، رجب طیب اردوغان نامزد برگزیده دست کم 59 درصد شهروندان ترکیه در خارج از مرزهای این کشور است. حدود 1.9 میلیون نفر از 3.4 میلیون شهروند ترکیه‌ای واجد شرایط رأی دادن در خارج از این کشور در دور دوم، در انتخابات مشارکت داشتند که این عدد مشارکت شهروندان ترکیه‌ای خارج از این کشور را در دور دوم به میزان 72 هزار و 530 هزار نفر بیشتر نشان می‌دهد. گفته می‌شود صندوق‌های آرای انتخابات ترکیه در خارج از این کشور طی فرایندی دیپلماتیک به آنکارا انتقال یافت و آرای آن شمارش شد. در عین حال آرای 9 استان از 11 استان زلزله‌زده نیز به سود اردوغان بود. این در حالی است که پیش‌تر نیز 8 استان از 11 استان آسیب‌دیده به حزب اردوغان در پارلمان رأی داده بودند.
 
تبریک سران جهان
پس از اعلام پیروزی اردوغان در انتخابات، آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل در پیامی اعلام کرد: «ما به تقویت بیشتر همکاری‌ها با ترکیه چشم دوخته‌ایم.» در همین حال ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز در پیامی نوشت: «مردم ترکیه با تقدیر از کارها و سیاست خارجی مستقل اردوغان او را برگزیدند.» جوبایدن، رئیس‌جمهور امریکا و آنتونی بلینکن نیز در پیام‌های جداگانه این پیروزی را به اردوغان تبریک گفتند. همزمان ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، امیر قطر که نخستین پیام را فرستاد، مقامات ایران، آلمان، عربستان، فرانسه، اتحادیه اروپا، انگلیس، ارمنستان، سوئد، لیبی، مجارستان، فلسطین، جمهوری آذربایجان، اوکراین، سودان، صربستان، پاکستان، ونزوئلا، امارات، برزیل، افغانستان، مالت و الجزایر نیز در پیام‌های متفاوت، برای همکاری‌های آتی ابراز امیدواری و برای وی آرزوی موفقیت کردند.