سمیه افشین‌فر
خبرنگار

معاون پیشگیری از معلولیت‌های مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه طرح غربالگری کودکان 3 تا 6 سال از سال 1375 آغاز شده است، از غربالگری 4 میلیون و 500 هزار کودک در سال گذشته خبر داد. دکتر افروز صفاری‌فرد معاون پیشگیری از معلولیت‌های مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: «با انجام غربالگری بینایی، سالانه به‌طور متوسط از معلولیت بیش از هشت هزار کودک در کشور پیشگیری می‌شود.»
به گفته وی طرح غربالگری بینایی یا آمبیلوپی برای کودکان سه تا شش ساله از سال 1375 در سازمان بهزیستی شروع شده و از برنامه‌های موفق سازمان بهزیستی کشور است. در قالب این طرح اختلالات بینایی و تنبلی چشم در کودکان سه تا شش سال غربال می‌شود. در سال‌های گذشته پوشش خیلی خوبی وجود داشت و سازمان موفق شد از چهار میلیون و پانصد هزار کودک در گروه سنی سه تا شش سال برای سه میلیون و 800 هزار کودک غربال بینایی انجام دهد. پوشش این برنامه رشد حدود 84 درصدی را نسبت به سال‌های گذشته نشان می‌دهد که رشد بسیار خوبی در زمینه پوشش‌دهی است.
صفاری‌فرد با بیان اینکه تنبلی چشم عارضه‌ای است که اگر در زمان طلایی شناسایی و درمان نشود، می‌تواند منجر به معلولیت بینایی کودک ‌شود، گفت: «به همین دلیل لازم است کودکان سه تا ۶ ساله، سه بار در طول سنوات عمر خود از نظر تنبلی چشم غربال شوند. از ابتدای شروع این برنامه تا کنون بالغ بر 55 میلیون مورد غربال با احتساب اینکه هر کودکی طی سال‌های عمرش سه بار غربال بینایی می‌شود، انجام شده که نتیجه آن شناسایی افزون‌بر ۳۷۰ هزار مورد کودک مبتلا به تنبلی چشم بوده که با درمان بهنگام، از معلولیت بینایی آنها جلوگیری شده است.»
 
غربالگری‌های رایگان در مناطق محروم و روستاها
معاون پیشگیری از معلولیت‌های مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی با بیان اینکه برای اقشار محروم و نیازمند، بسته‌های حمایتی جهت تأمین عینک و کمک هزینه جراحی از طرف سازمان بهزیستی در نظر گرفته شده است که پرداخت می‌شود، افزود: «در سال گذشته حدود 902 هزار کودک ساکن در روستاها و سه هزار و500 کودک عشایر مورد ارزیابی بینایی قرار گرفته‌اند. برنامه غربالگری بینایی در تمام نقاط شهری، روستایی، مناطق محروم و حاشیه شهرها انجام می‌شود.»
وی ادامه داد: «غربالگری‌ها با پرداخت تعرفه دولتی انجام می‌شود و در بسیاری از استان‌های محروم، روستاها و حاشیه شهرها این خدمات رایگان است و خانواده‌های نیازمند هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند.» صفاری‌فرد یادآور شد: «امسال هم همانند سال‌های گذشته برنامه غربالگری بینایی از 15 اردیبهشت آغاز شده است و کودکان سه تا 6 سال مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.»
وی افزود: «بعد از اینکه کودکی در غربالگری مشکوک تشخیص داده شد، به اپتومتریست‌ها (بینایی‌سنج) که طرف قرارداد سازمان بهزیستی هستند، ارجاع داده می‌شود؛ سپس مداخلات برای آنها انجام می‌شود و در صورتی که نیاز به مداخلات جراحی و پزشکی وجود داشته باشد، به چشم‌پزشکان حاضر در برنامه ارجاع داده می‌شوند. سازمان بهزیستی، هم در زمینه ویزیت و هم مداخلات مربوط به تجویز عینک و کمک‌هزینه جراحی حمایت‌های لازم را از خانواده‌های نیازمند انجام می‌دهد. پیگیری‌های لازم تا زمانی که مطمئن شویم کودک مداخلات بهنگام را دریافت کرده است، از طرف بهزیستی انجام می‌شود. در واقع یکی از عوامل موفقیت این برنامه پیگیری دریافت مداخلات لازم برای کودکان است. البته به‌جز تنبلی چشم، اختلالات دیگر بینایی مثل عیوب انکساری و اختلالات وضعیت آناتومیک چشم نیز بررسی شده و اقدامات لازم در این زمینه هم انجام می‌شود.»
وی تأکید کرد: «از خانواده‌ها می‌خواهیم جهت انجام غربالگری فرزندانشان سریع‌تر اقدام کرده و کودکان سه تا ۶ ساله خود را به نزدیکترین مرکز غربالگری ببرند تا از سلامتی کودکان خود اطمینان حاصل کنند.» معاون پیشگیری از معلولیت‌های مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی در ادامه با اشاره به غربالگری شنوایی نوزادان گفت: «یکی دیگر از برنامه‌های غربالگری سازمان بهزیستی، غربالگری شنوایی نوزادان است که نوزادان در بدو تولد مورد ارزیابی شنوایی قرار می‌گیرند تا در صورتی که دچار اختلال شنوایی باشند از مداخلات بهنگام بهره‌مند شوند.»
وی ادامه داد: «کودکانی که در مرحله نوزادی مورد غربالگری شنوایی قرار نگرفته باشند در سنین سه تا پنج سال مورد ارزیابی شنوایی قرار خواهند گرفت تا اگر به این دلیل که کودک در نوزادی غربال نشده یا طی سال‌های عمرش دچار بیماری‌هایی شده باشد که باعث اختلال در شنوایی او شده، سریعتر تشخیص داده شود تا فرصت طلایی برای درمان مشکلات شنوایی کودک نیز از دست نرود. در تمام مراحل این غربالگری هم سازمان بهزیستی از خانواده‌های نیازمند حمایت کرده و کمک‌هزینه‌های لازم به این خانواده‌ها پرداخته می‌شود.»
صفاری‌فرد در پایان با اشاره به اینکه به دلیل شناخت زودهنگام آلزایمر و دمانس در سالمندان از سال گذشته غربالگری اختلالات شناختی سالمندان 60 تا 75 سال را هم در برنامه‌های دفتر پیشگیری گنجانده‌اند، گفت: «از بهمن‌ماه سال گذشته غربالگری اختلالات شناختی سالمندان 60 تا 75 سال را هم جزو برنامه‌های کاری قرار دادیم که فعلاً در دو استان قزوین و یزد به صورت پایلوت انجام شده است و امیدواریم تا پایان امسال بتوانیم نتایج این کار را بررسی کنیم و به مرور به بقیه استان‌های کشور تسری دهیم. اهمیت این غربالگری از این جهت است که می‌تواند از افت عملکرد سالمندان که منجر به وابستگی به خانواده و نیاز به خدمات مراقبتی می‌شود، جلوگیری کند.»