تجارت ایران و اروپا در حال بازسازی است. طی سال‌های گذشته روابط تجاری ایران با خیلی از کشورهای اروپایی مخدوش شد که علت اصلی آن کاهش روابط اقتصادی، تحریم‌های ظالمانه و کم کاری دولت گذشته بود. از نیمه دوم سال 1400، ارتباط تجاری ایران با کشورهای همسایه و منطقه بهبود یافت و همین امر کمک کرد که فعالان اقتصادی اروپا هم نگاهشان به همکاری با تجار ایرانی مثبت شود.
بدین جهت تجار با شرایط بهتری توانستند مبادله کالایی با کشورهای عضو اتحادیه اروپا داشته باشند. تجار و فعالان اقتصادی که از مدت‌ها پیش به کشورهای اروپایی صادرات دارند و یا مواد اولیه مورد نیاز تولید را خریداری می‌کنند، می‌گویند تحریم اثر خود را از دست داده و خیلی از شرکت‌های اروپایی تمایل به همکاری با ایران را دارند. آنها یکی از دلایل بهتر شدن نگاه اروپایی‌ها به تجارت با ایران را در بهبود روابط ایران و عربستان می‌دانند و معتقدند، اصلاح سیاست‌های تجاری و گفتمانی که دولت سیزدهم با کشورهای همسایه و منطقه شروع کرده، در تجارت با اروپا هم اثرگذار بوده است.
آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار اروپا، گویای آن است که در سه ماهه نخست سال‌جاری میلادی، صادرات هلند به ایران ۶۳ درصد، ایتالیا ۲۴ درصد و فرانسه ۱۷ درصد افزایش داشته است.
این کشورها زمانی خط قرمز بر همکاری تجاری کشیده بودند و از تبعات تحریم شرکت‌های داخلی‌شان هراس داشتند.

رونق تعاملات تجاری
مجید ظفرمندی، فعال اقتصادی به «ایران» می‌گوید: «همکاری‌های تجاری ایران و اکثر کشورهای اروپایی بزودی افزایش قابل توجهی خواهد یافت و نباید با نوسان‌های ماهانه، همکاری‌های مشترک را قضاوت کرد.»
او افزود: «از سال 97 خیلی از شرکت‌های اروپایی، همکاری خود را با ایران قطع کردند و حاضر نبودند هیچ ریسکی را قبول کنند اما چند ماهی است که شرایط تغییر کرده و مدیران شرکت‌ها به‌دنبال مذاکره و همکاری مشترک هستند.»
این عضو اتاق بازرگانی ایران، گفت: «به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین دلایل برگشت شرکت‌های اروپایی، توسعه روابط ایران با چین، عربستان، قطر و امارات است. از آنجا که این کشورها به اتحادیه اروپا رفت و آمد دارند، شرکت‌های اروپایی به این نتیجه نزدیک شدند که همکاری با ایران ریسک ندارد.»
او ادامه داد: «راه‌اندازی نمایندگی دومین بانک بزرگ روسی (VTB) در ایران نیز می‌تواند از دیگر مواردی باشد که در روابط ایران با کشورهای اروپایی اثر مثبت بگذارد. وقتی بانک خارجی وارد یک کشور می‌شود، سیگنال‌های مثبت به سایر کشورها می‌دهد و باعث می‌شود که سایر کشورها هم به اقتصاد آن کشور خوشبین شوند.»
این فعال اقتصادی خاطرنشان کرد: «سال 97 که کشور با شدیدترین تحریم‌ها از سوی امریکا روبه‌رو شد، کارشناسان و صاحبنظران پیش‌بینی کردند که عمر شدیدترین تحریم‌ها به 5 سال هم نخواهد رسید. به استناد همین تحلیل‌ها و فعالیتی که دولت سیزدهم انجام داد، ارتباطات تجاری با اروپا افزایش خواهد یافت.»

بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران
مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا در سه ماهه نخست سال‌جاری میلادی به مرز ۱.۲ میلیارد یورو رسیده است. بر اساس آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار اروپا (یورو استات) آلمان، ایتالیا و هلند به ترتیب سه شریک تجاری بزرگ ایران در اتحادیه اروپا طی سه ماهه نخست ۲۰۲۳ بوده‌اند. مبادلات تجاری ایران و آلمان در این دوره به ۳۶۶ میلیون یورو رسیده است. آلمان در سه ماهه نخست امسال ۲۹۰ میلیون یورو کالا به ایران صادر و ۷۶ میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده است.

تحقق رشدهای چندده درصدی
تجارت ایران و ایتالیا در سه ماهه نخست ۲۰۲۳ با افزایش ۱۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به ۱۷۳.۵ میلیون یورو رسیده است. صادرات ایتالیا به ایران با رشد ۲۴ درصدی به ۱۳۹ میلیون یورو رسیده است. هلند به‌عنوان سومین شریک تجاری ایران در سه ماهه نخست ۲۰۲۳ حدود ۱۵۷.۷ میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده که این رقم با رشد ۴۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. هلند در سه ماهه نخست سال قبل ۱۰۸.۷ میلیون یورو مبادله تجاری با ایران داشته است. صادرات هلند به ایران در سه ماهه نخست ۲۰۲۳ رشد قابل توجه ۶۳ درصدی داشته و از ۹۰ میلیون یورو به ۱۴۷ میلیون یورو افزایش یافته است. واردات هلند از ایران نیز در این مدت ۱۰.۷ میلیون یورو بوده که نسبت به سه ماهه نخست سال قبل ۴۲ درصد افت داشته است.
بر اساس این گزارش فرانسه نیز چهارمین شریک تجاری ایران در اتحادیه اروپا بوده که طی سه ماهه نخست ۲۰۲۳ بالغ بر ۶۸ میلیون یورو کالا به ایران صادر و ۵ میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده است. صادرات فرانسه به ایران در این مدت ۱۷ درصد رشد و واردات از ایران ۵ درصد کاهش داشته است. کل تجارت دو کشور نیز بالغ بر ۷۳ میلیون یورو بوده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۱۵ درصدی داشته است.

اتفاقات خوبی رخ خواهد داد
وحید محمدیان، دیگر فعال اقتصادی درباره افزایش تجارت ایران و اروپا به «ایران» گفت: «ما در حال دریافت سیگنال‌های مثبت از شرکت‌های اروپایی هستیم. این شرکت‌ها قصد دارند که سطح همکاری‌های خود را با تجار و فعالان اقتصادی کشورمان بیشتر کنند.»
او افزود: «از نیمه دوم سال 1400، دولت سیزدهم بیشتر انرژی و وقت خود را برای احیای روابط با کشورهای همسایه گذاشت و اکنون می‌بینیم که کشورهای همسایه، منطقه و بخصوص کشورهای اسلامی نگاهشان به همکاری‌های مشترک تغییر کرده است. از آنجا که سبد تجاری ما با کشورهای یاد شده بود، شرکت‌های اروپایی هم تصمیم گرفتند که سطح تعامل خود را با فعالان اقتصادی ایران بیشتر کنند.»
این فعال اقتصادی یادآور شد: «به نظر می‌رسد که در نیمه دوم سال‌جاری در تجارت با کشورهای اروپایی اتفاق‌های بسیار خوبی رخ دهد. در این میان از سیاستگذاران این انتظار را داریم که مذاکره با کشورهای اروپایی را هم تقویت کنند تا با افزایش مبادلات تجاری بتوان بر صادرات غیرنفتی کشور افزود.» براساس آمار اعلام شده از سوی گمرک، حجم تجارت کشور در 12 ماه سال گذشته به لحاظ ارزشی برابر با ۱۱۲میلیارد و ۸۲۱ میلیون دلار شد و تراز تجاری کشور هم منفی ۶میلیارد و ۴۸۹میلیون دلار بوده است.